קהילה

ידיעות פֿון בוענאָס־אײַרעס

News from Buenos Aires

פֿון אַבֿרהם ליכטענבוים

די קהילה אָרגאַניזירט דעם אָפּרו פֿאַר קליין־און־גרויס

די זומער־חדשים האָבן זיך אָנגעהויבן אין דעם דרומדיקן טייל פֿון װעלטקוגל, און די בוענאָס־אײַרעסער קהילה האָט צוגעגרייט אַ ריי אַקטיװיטעטן, װאָס זאָלן פֿאַרװײַלן די קינדער, װעלכע גייען נישט אין שול ביז מאַרץ, אַרויסהעלפֿנדיק די עלטערן, װאָס פֿאָרן ניט אויף דאַטשע. יעדן מיטװאָך און זונטיק קומען פֿאָר ספּעקטאַקלען, וווּ טעאַטער, מוזיק און טענץ פֿאַר קינדער פֿאַרכאַפּן דעם יונגן פּובליקום. די פּראָגראַם „װאַקאַציעס מיט אַ פּאַראַסאָל‟ אָרגאַניזירט שפּאַצירן, באַזוכט מוזייען, נעמט די קינדער אין שװימבאַסיינען, און מען פֿאָרט אַרויס אויף אַ גאַנצן טאָג מיט אויסגעשולטע באַגלייטערס.

אויך פֿאַרן עלטערן דור האָט די קהילה אָרגאַניזירט אַ סך אַקטיװיטעטן; אַ דאַנק דעם ספּעציעלן אָפּמאַך מיטן מיניסטעריום פֿאַר סאָציאַלע אַקציעס, איז אַרויסגעפֿאָרן צום ים, אין די האָטעלן פֿון דער רעגירונג, די ערשטע גרופּע פּענסיאָנירטע. כּדאַי צו באַטאָנען, אַז אַלץ איז אומזיסט און װערט געדעקט דורך דער קהילה און ספּעציעלע פֿאָנדן, ספּעציעל פֿאַר די ניט־פֿאַרמעגלעכע עלטערן, אָבער אויך די ייִדישע שולן און אינסטיטוציעס האָבן פּלאַנירט אַקטיװיטעטן פֿאַר זייערע מיטגלידער.

אַ בריוו פֿונעם פּויפּסט צום פֿאָרזיצער פֿון דער „דאַיאַ‟

עס איז באַקאַנט געװאָרן אַ בריװ, װאָס דער פּויפּסט פֿראַנציס האָט אַרײַנגעשיקט צום פֿאָרזיצער פֿון דער „דאַיאַ‟, ד״ר כוליאָ שלאָסער, אין שײַכות מיט דער אַטאַקע, װאָס די גנבֿים האָבן געמאַכט אויף אים און זײַן פֿרוי; מיט דער האַרץ־אָפּעראַציע, װאָס ער האָט דורכגעמאַכט, און מיטן װוּנטש פֿאַר חנוכּה. אין דעם בריװ שרײַבט דער פּויפּסט, אַז כוליאָ און זײַן פֿרוי װאָלטן באַדאַרפֿט בײַטן זייערע נעמען, און זיך רופֿן „רענאַטאָ און רענאַטאַ‟ (פֿון דאָס נײַ געבוירענע), און אַז ער באַדויערט שטאַרק, װאָס מען איז אים באַפֿאַלן נישט װײַט פֿון דעם פֿוסבאָלקלוב, פֿון װעלכן ער איז אַן אָנהענגער. דער װוּנטש פֿאַר אַ ליכטיקן יום־טובֿ, װאָס זאָל ממשיך זײַן די געמיינזאַמע טעטיקייטן פֿאַרן שלום איבער דער װעלט, האָבן פֿאַרענדיקט זײַן חבֿרלעכן גרוס.

אַ פּראָטעסט קעגן דעם באַנאַלן פֿאַרגלײַך מיטן ייִדישן חורבן

דער ריכטער פֿונעם העכסטן טריבונאַל פֿון לאַנד, ד״ר ראַול זאַפֿאַראָני האָט זיך פּענסיאָנירט און נאָכן פֿאַרלאָזן זײַן אַמט האָט ער זיך דערלויבט אַרויסצוזאָגן אויף פֿאַרשיידענע טעמעס. איינע פֿון אָט די טעמעס איז געװען דער קאַמפּיין, װאָס די פּרעסע האַלט אָן קעגן דער קאָרופּציע פֿון אייניקע מיניסטאָרן, װאָס שטיצן מיט גװאַלדיקע סומעס געלט די טעטיקייטן פֿון פּאַרטיייִשע גרופּירונגען, און װעלכע האָבן נישט צוגעשטעלט דעם געהעריקן דין־וחשבון. דער װיצע־פּרעזידענט, װאָס האָט געפֿעלשט דאָקומענטאַציע, אַז זײַן געװעזענע פֿרוי זאָל נישט באַקומען אַ העלפֿט פֿון אַן אויטאָ, װאָס ער האָט געלייקנט בעת זייער גט, און אַפֿילו פּראָבלעמען פֿון „װאַשן געלט‟, שװערע מיליאָנען אין די האָטעלן, װאָס די אַרגענטינער פּרעזידענטין פֿאַרמאָגט מיט אירע קינדער. דער געװעזענער ריכטער, װאָס האָט כּסדר געשטיצט די פּאָליטיק פֿון דער רעגירונג, האָט דערקלערט אַז, „דער קאַמפּיין פֿון דער פּרעסע איז אַ גענאָציד אין טראָפּנס, װאָס מען קען פֿאַרגלײַכן צו דעם חורבן, װאָס די ייִדן האָבן געליטן בעת דעם װעלטקריג. אויך אין די אָרעמע געגנטן אַרום די גרעסערע שטעט פֿון לאַנד שטאַרבן טויזנטער קינדערלעך, װי „בעת דער צװייטער װעלט־מלחמה‟.

די ייִדישע אינסטיטוציעס האָבן שאַרף רעאַגירט, און די „דאַיאַ‟ האָט פֿאַרעפֿנטלעכט אַ פּראָטעסט, „אַז מען טאָר נישט דערלאָזן אַזעלכע דערקלערונגען; אַז עס זײַנען דאָ אָן אַ שיעור װערטער אָפּצושאַצן די אַטאַקעס פֿון דער פּרעסע אויף דער רעגירונג, אָבער דער חורבן טאָר נישט פֿאַרגלײַכט װערן צו קיין שום אַנדערן מצבֿ. דאָס באַנאַליזירן דעם חורבן טאָר נישט טאָלערירט װערן בײַ איגנאָראַנטן, און אַװדאי נישט פֿון אַן אינטעלעקטואַל, װאָס האָט פֿאַרנומען אַזאַ װיכטיקן אַמט אין לאַנד‟. אויך די ניט־ייִדישע אינסטיטוציעס האָבן געשטיצט דעם פּראָטעסט. נאָר די רעגירונג האָט אין גאַנצן געשװיגן.

די „דאַיאַ‟ אָנערקענט די אָרגאַניזאַציע פֿון געיס.

די „דאַיאַ‟ איז די פּאָליטישע רעפּרעזענטאַנץ פֿון די ייִדישע אינסטיטוציעס אין אַרגענטינע. יעדע אינסטיטוציע שיקט אַ דעלעגאַט, װאָס האָט שטימרעכט, און אַזוי קלײַבט מען אויס די פֿאַרװאַלטונג. די „דאַיאַ‟ האָט אָנערקענט דעם „כאַג‟ (כודיאָס אַרגענטינאָס געיס — ייִדישע אַרגענטינער געיס), װי אַ ייִדישע אינסטיטוציע, און גלײַך האָט מען זי אויפֿגענומען װי אַ גלײַך־באַרעכטיקטער מיטגליד.

דער עקאָנאָמישער קריזיס ווירקט אויף דער ייִדישער דערציִונג

די אַרגענטינער װירטשאַפֿט מאַכט דורך אַן „ווייטיקלעכן קריזיס‟. דאָס האָט דערקלערט דער עקאָנאָמיסט ד״ר ראָבערטאָ דװאָסקין. זי נייטיקט זיך אין אינװעסטירער, אָבער עס פֿעלט סטימול פֿאַר אינװעסטירער און, דער עיקר, יורידישע זיכערקייט. די אינטערנאַציאָנאַלע אונטערהאַנדלונגען צו לייזן דעם אויסערלעכן חובֿ זײַנען דורכגעפֿאַלן. די מוראדיקע אינפֿלאַציע װעט גורם זײַן, אַז אויך די ייִדישע אינסטיטוציעס װעלן דאַרפֿן פֿאַרקלענערן זייערע בודזשעטן, פֿאַרקלענערן זייער פּערסאָנאַל; און די ייִדישע שול װעט װערן װאָס אַ מאָל װייניקער צוטריטלעך. מען דערװאַרט, אַז, װען די לימודים װעלן זיך אָנהייבן אין חודש מאַרץ, װעט די צאָל קינדער אין די ייִדישע שולן היפּש פֿאַרקלענערט װערן.

די ידיעות פֿון בוענאָס־אײַרעס, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.