דענמאַרק און דער חורבן אין אייראָפּע

Denmark and the slow destruction of Europe

דער געוועזענער דענישער פּרעמיער־מיניסטער לאַרס לאָקע ראַזמוסן לייגט אויף בלומען פֿאָרנט פֿונעם „קרוטאָנדע‟ קולטור־צענטער אין קאָפּענהאַגען, דענמאַרק, דעם 15טן פֿעברואַר
Getty Images
דער געוועזענער דענישער פּרעמיער־מיניסטער לאַרס לאָקע ראַזמוסן לייגט אויף בלומען פֿאָרנט פֿונעם „קרוטאָנדע‟ קולטור־צענטער אין קאָפּענהאַגען, דענמאַרק, דעם 15טן פֿעברואַר

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published February 22, 2015, issue of March 20, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

אַז מיר ייִדן, געפֿינען זיך ווידער אין דער זעלבער פּאַסטקע, ווייסט אַ יעדער פֿון אונדז. מיר דאַרפֿן נישט קיין ספּעציעלע סימנים, פּאַריז און דענמאַרק דערמאָנט מיך אין אַן עקספּערימענט, וואָס די וויסנשאַפֿטלער האָבן אַדורכגעפֿירט אין אַ לאַבאָראַטאָריע אין איינעם פֿון די באַרימטע אוניווערסיטעטן. זיי האָבן גענומען אַ זשאַבע און זי אַרײַנגעוואָרפֿן אין אַ טאָפּ זודיק, קאָכעדיק וואַסער, איז די זשאַבע גלײַך אַרויסגעשפּרונגען.

האָבן זיי אַרײַנגעוואָרפֿן די זשאַבע אין אַ טאָפּ מיט קאַלט וואַסער, און אונטערגעצונדן אַ פֿײַער. דאָס וואַסער האָט פּאַמעלעך גענומען ווערן וואַרעם, האָט די זשאַבע געטראַכט, זי וועט זיך צוגעוווינען, נישט געפֿערלעך, זי האָט זיך נישט געריכט אויף קיין מיאוסן סוף. אָבער ווען דאָס וואַסער האָט גענומען זידן, איז שוין געווען צו שפּעט, די זשאַבע איז שוין געבליבן שטעקן אין טאָפּ און מער נישט געקענט אַרויסשפּרינגען.

האָט מען געפֿרעגט דעם דענישן רבֿ, רבי, ראַבײַ, נישט וויכטיק צו וועלכער כּיתּה ייִדישקייט ער געהערט:

„וואָס טראַכט ער וועלן טאָן די דענישע ייִדן נאָך די אָנפֿאַלן, בלײַבן אין דענמאַרק אָדער עמיגרירן קיין ארץ־ישׂראל?‟

האָט ער קאַטעגאָריש געענטפֿערט:

„מיר בלײַבן אין דענמאַרק! ס’איז אונדזער לאַנד, ווײַל מיר ייִדן זײַנען דאָ תּושבֿים יאָרן לאַנג!‟

דער אמת איז, אַז די ייִדן שטייען איצט פֿאַר אַ גרויסן נסיון, ארץ־ישׂראל צי דענמאַרק? פֿראַנקרײַך צי ארץ־ישׂראל? בעלגיע צי ארץ־ישראל? האָלאַנד, שפּאַניע, דײַטשלאַנד אָדער אוקראַיִנע, אַלץ איינס, ווידעראַמאָל האָבן די ייִדן דערשפּירט די בײַטש, סכּנות־נפֿשות, וואָס לויערט אויף זיי, זייערע קינדער און אייניקלעך. וווּ זשע האַלטן מיר? מיר האַלטן אין דער צײַט פֿון די אינקוויזיציעס, פּאָגראָמען, ייִדן וואָס האָבן געברענט אויף שײַטער־הייף, און צום סוף, דער ייִדישער חורבן.

מע זאָגט, אַז דער אַנטיסעמיטיזם האַלט אונדז אויף ווי אַ פֿאָלק, ארץ־ישׂראל פֿאַראייניקט אונדז, און אַז אָן די צוויי תּירוצים פֿאַר די בענטש־ליכט וועלן מיר אונטערגיין ווי אַ פֿאָלק. איז דען געבליבן אַן אָרט אויפֿן ערד־קוגל וווּ מיר, ייִדן, וועלן זיך אַמאָל פֿילן פֿרײַ און באַשיצט? הײַנט לעבן מיר ווי אַ פֿאָלק אַ סך מאָל אויף דער קיצבֿה פֿון דער וועלט און שטענדיק אויף דערווײַל; און וווּ מיר זאָלן זיך נישט אײַנבירגערן, וועלן מיר סטרויען, בויען, און אויפֿהאַלטן אונדזער באַזונדער געשאַנק, אונדזער נאַציאָנאַלע קולטור. אפֿשר איז דאָס דער סוד פֿון אונדזער קיום.