סאַטמערער דרוקן איבער טיילן פֿון „פֿאָרווערטס‟־אַרטיקל

Satmar Paper Reprints Parts of Forverts Article

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published March 19, 2015, issue of April 03, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 4)

ראובֿן, וואָס איז שטאַרק פֿאַראינטערעסירט אין דער אַנטוויקלונג פֿון דער חרדישער פּרעסע במשך פֿון די לעצטע 65 יאָר און האָט שוין געשטעלט אויף „קאַווע־שטיבל‟ אַ צאָל מערקווירדיקע אויסשניטן פֿון אַלטע חסידישע צײַטונגען, האָט איבערגעגעבן דעם „פֿאָרווערטס‟ בעת אַן אינטערוויו דורך בליצפּאָסט, אַז די חסידים זענען אין אַלגעמיין נישט באַקאַנט מיטן „פֿאָרווערטס‟, און ס׳רובֿ פֿון זיי ווייסן אַפֿילו נישט, אַז עס ווערט נאָך פּובליקירט.

„די חסידים ווייסן, אַז דער ׳פֿאָרווערטס׳ האָט געפֿירט אַ קאַמף קעגן דעם סאַטמערער רבין און דעם חסידישן לעבן,‟ האָט ראובֿן דערקלערט. ער האָט געהערט, למשל, אַז אין די 1940ער יאָרן, איז אינעם „פֿאָרווערטס‟ אָפּגעדרוקט געוואָרן אַ קאַריקאַטור פֿונעם צעלעמער רבֿ, ווי ער טובֿלט אַ קו אין דער מיקווה, מעלדנדיק, אַז ער האָט באַוויזן צוצושטעלן „חלבֿ־ישׂראל‟. „אַנדערע זאָגן, אַז די קאַריקאַטור האָט געוויזן אַ קו מיט אַ שטרײַמל,‟ האָט ראובֿן צוגעגעבן. הגם ראובֿן זוכט שוין לאַנג יענע קאַריקאַטור, האָט ער זי ביז איצט נישט געפֿונען.

די העצע קעגן דער סעקולערער ייִדישער פּרעסע מצד „דער איד‟ איז שוין אַ באַקאַנטע זאַך. אין איין אויסשניט, וואָס ראובֿן האָט געשטעלט אויף „קאַווע שטיבל‟ (דאַטירט דעם 29סטן מאַרץ 1963), שטייט, למשל: „מיר טאָרן נישט דערלאָזן, אַז דער גײַסט פֿון דער כּפֿירה׳דיקער פּרעסע זאָל אַרײַנדרינגען אין די רייען פֿון אונדזער יוגנט און זיי, חס ושלום, באַאײַנפֿלוסן צום שלעכטן.‟

בײַ דער „פֿאָרווערטס‟־רעדאַקציע און פֿרײַנד פֿון דער „פֿאָרווערטס־אַסאָציאַציע‟ האָט מען אויפֿגענומען דעם ענין מיט אינטערעס.

„מיר ווייסן שוין פֿון פֿריִער, דורך Google, אַז אַ סך חסידים כאַפּן רעגלמעסיק אַ קוק אַרײַן אינעם ׳פֿאָרווערטס׳. וואָס איז דאָס מאָל אינטערעסאַנט איז, אַז פֿאַראַנטוואָטלעכע מענטשן פֿון דער סאַטמערער רעדאַקציע לייענען עס אויך,‟ האָט באַמערקט עליע פּאַלעווסקי, אַ מיטגליד פֿונעם קאָמיטעט פֿון ייִדיש־מעדיאַ בײַ דער „פֿאָרווערטס‟־אַסאָציאַציע. „דאָס הייסט, אַז די השפּעה פֿונעם ׳פֿאָרווערטס׳ איז ברייטער ווי מיר וואָלטן זיך נאָרמאַל פֿאָרגעשטעלט.‟

„ס׳איז אינטערעסאַנט צוליב צוויי ענינים,‟ האָט באַמערקט אָדם ווײַטמאַן, דער פֿאָרזיצער פֿונעם קאָמיטעט פֿון ייִדיש־מעדיאַ. „דער ערשטער איז אַ קולטורעלער: זיי לייענען דווקא יאָ וואָס מיר שרײַבן, כאָטש זיי זאָגן, אַז זיי לייענען עס נישט, און אַז ס׳איז זיי גענוג אינטערעסאַנט אָפּצודרוקן טיילן דערפֿון. דער צווייטער ענין איז אָבער, ווי עטיש איז עס וואָס זיי האָבן געטאָן? געפֿינט זיך נישט ערגעץ אין דער רעליגיעזער ליטעראַטור אַ דיסקוסיע וועגן פּלאַגיאַט?‟