ידיעות פֿון מאָסקווע

News from Moscow

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published March 25, 2015, issue of April 17, 2015.

יונגע לייענער פֿון קוויטקאָס לידער
יונגע לייענער פֿון קוויטקאָס לידער

ליטעראַרישער מוזיי: אַן אויסשטעלונג געווידמעט לייב קוויטקאָס קינדער־ביכער

און די לעצטע ידיעה פֿאַר הײַנט. אינעם מלוכישן ליטעראַרישן מוזיי אין מאָסקווע האָט זיך געעפֿנט אַן אויסשטעלונג „פֿון בעמבע ביז דרעמבע‟, וואָס דערציילט וועגן קינדער־לידער פֿון לייב קוויטקאָ. עס ווערן געוויזן קוויטקאָס ביכער און אילוסטראַציעס פֿון סאָוועטישע און רוסלענדישע קינסטלער צו זײַנע ביכער, ווי אויך בילדער פֿון תּלמידים, וואָס האָבן אָנטייל גענומען אין אַ אילוסטראַציע־פֿאַרמעסט צו קוויטקאָס לידער. די אויסשטעלונג וועט אָפֿן זײַן ביזן 30סטן אַפּריל.

פּעטערבורג: אַן אינטערנאַציאָנאַלער צוזאַמענקום פֿון נאַציאָנאַליסטן

דאָס וויכטיקסטע געשעעניש פֿון דער וואָך אין רוסלאַנד בכלל, און אויף דער ייִדישער גאַס בפֿרט איז, צום באַדויערן, אַרומגערינגלט מיט אַ סקאַנדאַל. די רייד גייט פֿון אַ „רעכטן פֿאָרום‟, וואָס איז די טעג פֿאָרגעקומען אין סאַנקט־פּעטערבורג. אַהין זענען געקומען צו פֿאָרן דעלעגאַציעס פֿון די אולטראַ־נאַציאָנאַליסטיש געשטימטע כּוחות פֿון מערבֿ (דײַטשלאַנד, שוועדן, עסטרײַך, ענגלאַנד, די פֿאַראייניקטע שטאַטן, גריכנלאַנד און איטאַליע, ווי אויך רוסלאַנד). דער פֿאָרום האָט געאַרבעט ווייניקער ווי איין טאָג, ביז די פּאָליציי האָט אים געשלאָסן צוליב דער אינפֿאָרמאַציע פֿון אַ באָמבע, וואָס מע האָט כּלומרשט געפֿונען אינעם האָטעל, וווּ דער צוזאַמענפֿאָר איז פֿאָרגעקומען.

די אָנטיילנעמער האָבן געהאַלטן רייד קעגן די פֿאַראייניקטע שטאַטן, אוקראַיִנע, מיגראַנטן און האָמאָסעקסואַליסטן, און געלויבט פּוטינען, דעם פֿאַרטיידיקער פֿון טראַדיציאָנעלע ווערטן. די אייראָפּעיִשע דעלעגאַציעס האָבן צוגעזאָגט, אַז רוסלאַנד וועט זיך אומקערן איר השפּעה אין אייראָפּע.
די ייִדישע אָרגאַניזאַציעס האָבן אַרויסגעברענגט זייער דערשטוינונג און צווייפֿל מכּוח דעם צוזאַמענפֿאָר. אין דער פּעטיציע וואָס די פֿעדעראַציע פֿון ייִדישע קהילות פֿון רוסלאַנד האָט פֿאַרעפֿנטלעכט, ווערט געשריבן מיט צאָרן און צווייפֿל, אַז באַזונדערס טרויעריק איז, וואָס דער צוזאַמענפֿאָר קומט פֿאָר דווקא אין סאַנקט־פּעטערבורג, אין דער שטאָט, וואָס האָט איבערגעלעבט די בלאָקאַדע און האָט געקעמפֿט קעגן די נאַציס. עס ווערט באַטאָנט אין דער פּעטיציע, אַז דאָס געשעעניש איז ממש אַ חילול־השם, על אחת כּמה וכּמה ערבֿ דעם אָפּמערקן 70 יאָר פֿון דעם נצחון אין דער צווייטער וועלט־מלחמה. אין סאַנקט־פּעטערבורג זענען פֿאָרגעקומען עטלעכע דעמאָנסטראַציעס און פּיקעטן קעגן דעם צוזאַמענפֿאָר. מע פּראָטעסטירט קעגן דער אַסיפֿה פֿון נאַציס און באַזונדערס קעגן דער שטיצע, וואָס זי באַקומט פֿון דער מלוכה. איינע פֿון די באַוועגונגען וואָס באַטייליקט זיך אין דעם צוזאַמענפֿאָר, איז די רוסישע באַוועגונג „ראָדינאַ‟ (היימלאַנד), וואָס ווערט אָפֿיציעל אָנערקענט דאָ אין לאַנד. עטלעכע פֿון די דעמאָנסטראַנטן האָט אַרעסטירט די פּאָליציי.

מאָסקווער ייִדישער מוזיי: ייִדישע קינסטלער אין רוסישן אַוואַנגאַרד

צו די אַנדערע נײַעס. אין דעם נײַעם מאָסקווער ייִדישן מוזיי האָט זיך דינסטיק געעפֿנט די אויסשטעלונג אונטערן נאָמען „די מיטצײַטלער פֿון דער צוקונפֿט. ייִדישע קינסטלער אינעם רוסישן אַוואַנגאַרד, 1910-1980‟. עס ווערן אויסגעשטעלט ווערק פֿון די רוסישע אַוואַנגאַרדיסטישע קינסטלער פֿון דרײַ כוואַליעס: די ערשטע יאָרן נאָך דער רעוואָלוציע, כרושטשאָווס צײַט און מאָסקווער קאָנצעפּטואַליזם און סאָצאַרט (1980-1970ער יאָרן). די פֿאָרשטייער פֿון דעם ערשטן דור זענען באַרימט אויך ווי ייִדישע קינסטלער: מאַרק שאַגאַל, נתן אַלטמאַן, על ליסיצקי, ראָבערט פֿאַלק, יוסף טשײַקאָוו, ישׂשׂכר־בער ריבאַק און אַנדערע. דער צווייטער דור: אָסקאַר רבין, מיכאַיל גראָבמאַן, עדואַרד שטיינבערג, און דער דריטער דור: אַלכּסנדר קאַבאַקאָוו, עריק בולאַטאָוו או.אַ. זײַנען שוין געווען ווײַט פֿון ייִדישקייט און האָבן געשטרעבט צום אַוואַנגאַרד ווי צו אַ מעגלעכקייט אויסצומײַדן די פֿאַרבינדונג מיט דער אָפֿיציעלער קונסט. די אויסשטעלונג שליסט אײַן אויך פֿאָטאָס, קאַטאַלאָגן, אַפֿישן און אַנדערע דאָקומענטן.

דאָרטן, אין דעם נײַעם ייִדישן מוזיי, איז פֿאָרגעקומען אַ דיסקוסיע אויף דער טעמע „סטאַלינס קאַמף קעגן די קאָסמאָפּאָליטן אָנהייב 1949: אומבאַקאַנטס וועגן דעם באַקאַנטן‟. וועגן די געשעענישן פֿון סטאַלינס אַנטיסעמיטישער קאַמפּאַניע, ווי אויך וועגן זײַנע פּלענער, וואָס זענען ניט מקוים געוואָרן אין קאָנטעקסט פֿון נײַ־געפֿונענע אַרכיוו-דאָקומענטן, — האָבן גערעדט עטלעכע היסטאָריקער. אָנגעפֿירט האָט מיט דער דיסקוסיע מאַרק קופּאָוועצקי, דעמאָגראַף און היסטאָריקער, דירעקטאָר פֿונעם צענטער פֿון ייִדישע לימודים אין רוסלענדישן הומאַניטאַרן אוניווערסיטעט.

„אשכּולות‟: אַן אָוונט וועגן ווילהעלם רײַך

דער פּראָיעקט „אשכּולות‟ האָט דורכגעפֿירט אַ באַגעגעניש זונטיק. די טעמע פֿונעם באַגעגעניש איז געווען „קאָמוניזם און סעקסועלע רעוואָלוציע‟. די רייד איז געגאַנגען וועגן ווילהעלם רײַך, אַ דײַטשיש־ייִדישן פּסיכאָאַנאַליטיקער און קאָמוניסט, מאַרקסיסט און פֿריידיסט, וואָס האָט פּראָקלאַמירט אַ סעקסועלע רעוואָלוציע אין דײַטשלאַנד און אין סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. וועגן רײַכס פּערזענלעכקייט האָט דערציילט דער קינאָ־פֿאָרשער קיריל ראַזלאָגאָוו, און נאָך זײַן לעקציע איז געוויזן געוואָרן דער פֿילם „ווילהעלם רײַך — מיסטעריעס פֿונעם גוף‟, פֿון אַ קראָאַטישן רעזשיסאָר דושאַן מאַקאַווייעוו.

די ידיעות פֿון מאָסקווע, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.