אַ מערבֿ־מיזרחדיקע משפּחה־געשיכטע

A West-Eastern Family Epic

קאַטיאַ פּעטראָװסקאַיאַ מיט איר ראָמאַן „מסתּמא אסתּר‟
קאַטיאַ פּעטראָװסקאַיאַ מיט איר ראָמאַן „מסתּמא אסתּר‟

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published April 12, 2015, issue of May 01, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

שױן װי אַ דערװאַקסענע פֿרױ האָט זיך פּעטראָװסקאַיאַ „פֿאַרליבט‟ אין דער דײַטשישער שפּראַך. פֿאַר איר איז דאָס געװאָרן אַ „קאַמף קעגן שטומקײט‟, װאָס האָט איר געהאָלפֿן צו געפֿינען אַן אײגענע שטים און אַן אײגענעם סטיל. איר נוסח צו שרײַבן איז אַ געמיש פֿון פֿאַקטן און פֿרײַע אַסאָציאַציעס, װאָס איז אײנצײַטיק זאַכלעך־קאַלט און הײס־עמאָציאָנעל. זי שעפּט מעטאַפֿאָרן און קינסטלערישע אימאַזשן פֿון ביאָגראַפֿישע אומשטאַנדן פֿון אירע קרובֿים. זי שטאַמט פֿון דורות לערער און לערערינס, װאָס האָבן זיך אָפּגעגעבן מיט לערנען טױב־שטומע קינדער צו רעדן. איר זײדע איז פֿאַרטאָן געװאָרן אין דער רעװאָלוציע און געביטן זײַן נאָמען שטערן אױף פּעטראָװסקי; אָבער אירע אַליין געהערט צו דער רוסיש־רעדנדיקער ייִדישער אינטעליגענץ, װאָס האָט געהאַט װײניק צו טאָן מיט דער סאָװעטישער מאַכט.

„מסתּמא אסתּר‟ האָט אין 2014 באַקומען דעם בכּבֿודיקן אינגעבאָרג־באַכמאַן־פּרײַז פֿאַר דער דײַטשישער ליטעראַטור, װאָס האָט געמאַכט קאַטיאַ פּעטראָװסקאַיאַ באַרימט. איר בוך האָט אױסגענומען בײַ דער דײַטשישער ליטעראַטור־קריטיק מיט דער אײגנאַרטיקער אַנטקעגנזעצונג צװישן אױפֿקלערונג און געמיטלעכקײט. װי עס האָט באַמערקט אײנער פֿון די קריטיקער, האָט פּעטראָװסקאַיאַ אויפֿגעלעבט די „מיזרחדיק־באַפֿאַרבטע פֿיל–שיכטיקײט פֿון דײַטש‟, װאָס מען האָט שױן לאַנג געהאַלטן פֿאַר פֿאַרלױרן.

װען די ייִדישע אימיגראַנטן האָבן אָנגעהױבן צו קומען קײן דײַטשלאַנד פֿונעם געװעזענעם סאָװעטן־פֿאַרבאַנד אין די 1990ער יאָרן, האָבן אײניקע דײַטשישע אינטעליגענטן געגלייבט, אַז זײ װעלן העלפֿן װידער אױפֿצובױען די צעשטערטע דײַשיש־ייִדישע קולטור פֿון דער ביז־היטלער־תּקופֿה. לרובֿ זײַנען זײ אָבער אַנטױשט געװאָרן, דאָך האָבן אײניקע פֿאָרשטײער פֿון דער דאָזיקער אימיגראַציע טאַקע יאָ באַרעכטיקט די דאָזיקע האָפֿענונגען. קאַטיאַ פּעטראָװסקאַיאַס משפּחה־געשיכטע פּאַסט זיך זײער גוט אַרײַן אין די דאָזיקע דערװאַרטונגען. זי דערצײלט אױף אַ קולטיװירטער דײַטשישער שפּראַך געשיכטעס װעגן אײדעלע רוסיש־ייִדישע אינטעליגענטן, װאָס זײַנען גאַנץ ענלעך אױף דער דײַטשיש־ייִדישער אינטעליגענץ. סײַ די, סײַ יענע האָבן געליטן פֿון טאָטאַליטאַרישע רעזשימען.

פּעטראָװסקאַיאַ, אַן אינטעליגענטע ייִדישע פֿרױ פֿון קיִעװ, פֿאַרקערפּערט דעם פֿאַרלױרענעם דײַטשישן עבֿר. זי ברענגט מיט זיך אַ האָפֿענונג, אַז דײַטש קאָן װידער װערן די קולטור־שפּראַך פֿון מיטל־אײראָפּע. זי איז אַ לעבעדיקער באַװײַז דערפֿון, אַז די בלוטיקע רציחות פֿון נאַצי־דײַטשלאַנד האָבן ניט אומגעבראַכט די דײַטשישע שפּראַך. דײַטש קאָן אפֿשר װידער װערן אַ שפּראַך פֿון ייִדישער שעפֿערישקײט, װאָס װעט באַרײַכערן די דײַטשישע קולטור. קאַטיאַ פּעטראָװסקאַיאַ איז אַ געניטע און קלוגע מחברין, װאָס פֿאַרמאָגט אַ פֿײַנעם חוש פֿאַר דעם, װאָס די דײַטשישע עפֿנטלעכקײט װיל הערן.