פּובליציסטיק

דער נצחון־טאָג, נוסח־רוסלאַנד

Victory Day, Russian Style

פֿון גענאַדי עסטרײַך

דעם 9טן מײַ בין איך אַרויס אין דער פֿרי אויף ברײַטאָן־ביטש. צופֿעליק איז עס צונויפֿגעפֿאַלן מיט דער צײַט, ווען די וועטעראַנען פֿון דער רויטער אַרמיי האָבן אָנגעהויבן זיך צונויפֿקלײַבן אויף זייער פּאַראַד, וועלכן מע האָט, ווי איך האָב שפּעטער איבערגעלייענט, דורכגעפֿירט אויף דעם „באָרדוואָק‟, וואָס גייט פּאַזע דעם ים.

די וועטעראַנען האָבן אָנגעטאָן זייערע אָרדנס און מעדאַלן, די צאָל פֿון וועלכע הערט ניט אויף מיך צו חידושן. מײַן טאַטע ע״ה האָט זיך אומגעקערט פֿון דער מלחמה מיט דרײַ אָרדנס און פֿינף מעדאַלן. זײַן עלטערער ברודער ע״ה, וואָס האָט קאָמאַנדעוועט מיט אַ פּאָלק (רעגימענט) אין אַן עליטאַרער טאַנקן־דיוויזיע, האָט מען באַלוינט מיט פֿינף אָרדנס און עפּעס אַ צאָל מעדאַלן. אָבער דאָס איז אַלץ ממש קליינגעלט אין פֿאַרגלײַך מיט דעם, וואָס באַפּוצט איצט די וועטעראַנישע מאַרינאַרקעס. ווי אַ פּועל־יוצא, שאַפֿט זיך אַ בילד, וואָס דערמאָנט מיר פּאַראַדן אין צפֿון־קאָרעע.

וואָס באַדײַטן די דאָזיקע מעדאַלן, ס׳רובֿ פֿון וועלכע האָט מען מיליאָנענווײַז צעטיילט צו כּלערליי יובילייען? אין דער אמתן — גאָרנישט. מײַן דרך־ארץ צום וועטעראַן וואָלט נאָר אויסגעוואַקסן, טאָמער ער — צי זי — וואָלט אָנגעטאָן בלויז די באַלוינונגען, וואָס געהערן צו דער צײַט פֿון דער מלחמה. איך ווייס, אַז אַזוי וואָלטן געטאָן סײַ מײַן טאַטע, סײַ מײַן פֿעטער. אמת, זיי האָבן ניט דערלעבט צו זען די קאַרנאַוואַלישקייט פֿון הײַנטיקע נצחון־טעג, געפּראַוועט אין נוסח־רוסלאַנד.

די גאַנצע זאַך מיט די יוביליי־מעדאַלן האָט זיך אָנגעהויבן אין לעאָניד ברעזשנעווס צײַטן. ברעזשנעוו אַליין האָט געטראָגן אויף זיך אַ פּאָר קילאָ באַלוינונגען. שוין דעמאָלט האָבן די סאָוועטישע אידעאָלאָגן אײַנגעפֿירט די עסטעטיק פֿון אַזאַ ברוסט־אויסשטעלונג. און מײַן טאַטע האָט עס פֿײַנט געהאַט. איך געדענק, ווי ער האָט באַשלאָסן ניט צו באַקומען אַ פֿרישע „צאַצקע‟ — אַזוי האָט ער עס גערופֿן. אַפֿילו צווישן זײַנע אָרדנס פֿון דער מלחמה־צײַט האָט ער באמת געהאַלטן נאָר פֿון אַן איין־און־איינציקן, וואָס ער האָט באַקומען אין יאָר 1941 אָדער אָנהייב 1942.

דער נצחון־טאָג איז געוואָרן דער צענטראַלער יום־טובֿ אין הײַנטיקן רוסלאַנד. צום באַדויערן, האָבן מיליטערישע פּאַראַדן, פּוסטע פּראָפּאַגאַנדיסטישע פּלאַפּלערײַען, פּרימיטיווע פֿילמען און פּובליקאַציעס אַרײַנגעטראָגן אַ פּאָליטישן און אידעאָלאָגישן רעש, וואָס האָט פֿאַרשטעלט די וויכטיקייט פֿון דעם דאָזיקן טאָג, ווען אייראָפּע און די גאַנצע וועלט זײַנען, סוף־כּל־סוף, באַפֿרײַט געוואָרן פֿון היטלעריזם.

דערבײַ ווערט אין פּוטינס רוסלאַנד רעהאַביליטירט סטאַלין, וועמען ס׳רובֿ רוסן האַלטן איצט פֿאַר אַ געניאַלן פֿירער. וועגן די מיליאָנען מענטשן, וואָס זײַנען אויסגעהגרעט געוואָרן אין די יאָרן פֿון זײַן ממשלה, רעדט מען הײַנט אַ סך ווייניקער, ווי מע האָט עס געטאָן פֿריִער, נאָך ניט לאַנג צוריק. און זונטיק, נאָך זײַן באַגעגעניש מיט אַנגעלאַ מערקעל, האָט פּוטין אַ לויב געטאָן דעם מאָלאָטאָוו־ריבענטראָפּ־פּאַקט, וועלכן ער האָט פֿריִער געהאַט געגעבן גאָר אַן אַנדערע, נעגאַטיווע אָפּשאַצונג.

דערווײַל האָט דער איצטיקער טאַראַראַם אַרום דעם נצחון־טאָג אונטערגעשטראָכן די איזאָלירטקייט פֿון רוסלאַנד. מע זעט עס ניט בלויז אין דער אייגנאַרטיקער עסטעטישקייט, מישטיינס געזאָגט, פֿון פּראַווען דעם יום־טובֿ; מע זעט עס, קודם־כּל, אין דעם בויקאָט פֿון דער מערבֿדיקער וועלט — כּמעט קיינער פֿון די פֿירער פֿון אייראָפּעיִשע, און ניט נאָר אייראָפּעיִשע, מדינות האָט זיך ניט באַוויזן אין מאָסקווע, בפֿרט בעת דעם פּאַראַד. אויף אַזאַ אופֿן האָבן די דאָזיקע רעגירונגען אָפּגעשאַצט די דעסטרוקטיווע ראָלע, וואָס רוסלאַנד שפּילט אין דער הײַנטיקער וועלט. קודם־כּל, איז עס אַ רעאַקציע אויף דער אַגרעסיווער פּאָליטיק לגבי אוקראַיִנע.

אָבער דאָס הייסט ניט, אַז פּוטין קריגט אין גאַנצן קיין שטיצע ניט מצד אַנדערע לענדער. די רשימה געסט אילוסטרירט דעם פֿאַקט, אַז צוזאַמען מיט רוסלאַנד אָדער אַפֿילו אַרום רוסלאַנד האָט זיך געשאַפֿן אַ לאַגער, וועלכער וויל דווקא האָבן מגע־ומשׂא מיט פּוטינען. פֿאַר אייניקע לענדער — אַזעלכע ווי כינע, אינדיע, אַ צאָל מדינות פֿון דרום־אַמעריקע — איז עס אַ מעגלעכקייט צו ווײַזן, אַז זיי ווילן ניט עס זאָל אין דער וועלט דאָמינירן נאָר איין כּוח — אַמעריקע מיט אירע שותּפֿים. אַנדערע זײַנען פּשוט עקאָנאָמיש און סטראַטעגיש אָפּהענגיק פֿון מאָסקווע.

אַ סך יום־טובֿים בײַטן מיט דער צײַט זייער אינהאַלט. אַ שטייגער, דער מוטערס טאָג, געפּראַוועט אין אַמעריקע דעם פֿאַרגאַנגענעם זונטיק, איז אויך לחלוטין ניט פֿאַרטראַכט געוואָרן צו ווערן אַ קאָמערץ־אונטערנעמונג. זייער שטאַרק האָט געביטן דעם אינהאַלט אויך דער אינטערנאַציאָנאַלער פֿרויען־טאָג. און ס׳איז אַ מעשׂה פֿאַר זיך, ווי נאָר מע האָט שוין ניט אינטערפּרעטירט דעם פּראָלעטאַרישן ערשטן מײַ.

וואָס שייך רוסלאַנד, האָרעווען דערווײַל דאָרטן טאָג ווי נאַכט פּראָפּאַגאַנדיסטן, ווײַזנדיק און דערווײַזנדיק, אַז אַמעריקע און ענגלאַנד האָבן אַפֿילו בעת דער מלחמה זיך אַרומגעטראָגן מיט פּלענער וועגן רויִנירן דעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. הינטערליסטיקייט, פֿאַלשקייט פֿון דער מערבֿדיקער וועלט איז איינער פֿון די הויפּט־געדאַנקען, וואָס די רוסישע פּראָפּאַגאַנדע קלאַפּט אַרײַן אין די קעפּ פֿונעם המון.

אַ סבֿרא, אַז מיליאָנען רוסן טראַכטן ניט אַפֿילו וועגן דער אידעאָלאָגישער היסטעריע, ווען זיי גייען אַרויס אָפּצומערקן דעם נצחון־טאָג. פֿאַר זיי איז עס טאַקע דער טאָג, ווען מע דערמאָנט זיך אָן די קרובֿים, וואָס האָבן געמוזט איבערטראָגן די יסורים פֿון יענע יאָרן. און ס’איז אויך דער טאָג, ווען מע קען נאָסטאַלגירן וועגן די „גוטע‟ סאָוועטישע צײַטן.

פֿאַר מיר איז עס דער טאָג, ווען איך דערמאָן זיך מער ווי אין אַנדערע טעג אין מײַנע עלטערן, אין מײַנע קרובֿים, אַרײַנגערעכנט די פֿעטערס, מומעס און שוועסטערקינדער, וועמען איך — אַ געבוירענער נאָך דער מלחמה, נאָכן חורבן — האָב ניט געהאַט די זכיה צו קענען.