דער „וואַרשעווער פּאַקט‟ אַמאָל און הײַנט

The Warsaw Pact in the Past and Today


פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published June 05, 2015, issue of June 26, 2015.

מיט 60 יאָר צוריק, אין מײַ 1955, האָבן די לענדער פֿון דעם סאָוועטישן בלאָק אונטערגעשריבן דעם אַזוי־גערופֿענעם „וואַרשעווער פּאַקט‟ (אָדער „אָפּמאַך‟), וואָס זײַן ציל איז געווען זיך קעגנצושטעלן די לענדער פֿון „צפֿון־אַטלאַנטישן פּאַקט‟, בעסער באַקאַנטן ווי „נאַטאָ‟. אָט די צוויי פּאַקטן האָבן געשאַפֿן דעם בדרך־כּלל אומזעיִקן פֿראָנט פֿון דער „קאַלטער מלחמה‟.

דער „נאַטאָ‟ עקזיסטירט ביזן הײַנטיקן טאָג, דערצו מיט אַ גרעסערער צאָל מדינותווי פֿריִער, צווישן זיי אויך די געוועזענע מיטגלידער פֿונעם „וואַרשעווער פּאַקט‟. וואָס שייך דעם „וואַרשעווער פּאַקט‟ גופֿא, איז עס שוין, זינט זומער 1991, געוואָרן אַ זײַטל אין דער געשיכטע פֿון דער צווייטער העלפֿט פֿאָריקן יאָרהונדערט. ס’איז גאָר ניט צופֿעליק, אַז אויף דער לעצטער זיצונג פֿונעם פּאַקט האָט דווקא וואַצלאַוו האַוועל, דער פּרעזידענט פֿון טשעכאָסלאָוואַקײַ (אַזאַ מדינה איז דעמאָלט נאָך געווען אויף דער מאַפּע), פֿאָרגעלייגט צעלאָזן די אָרגאַניזאַציע. איינע פֿון די גרעסטע „דערגרייכונגען‟ פֿון דעם „וואַרשעווער פּאַקט‟ איז דאָך געווען די מיליטערישע קאַמפּאַניע אין אויגוסט 1968, וועלכע האָט אָפּגעשטעלט די דעמאָקראַטישע אַנטוויקלונגען אין טשעכאָסלאָוואַקײַ.

אין דער אָפּעראַציע מיטן ציל פֿון „אָנלערנען‟ טשעכאָסלאָוואַקײַ האָבן זיך באַטייליקט 170 טויזנט סאָוועטישע מיליטער־לײַט, ווי אויך 40 טויזנט פּוילישע, און אַ קלענערע צאָל מיזרח־דײַטשישע, אונגאַרישע און בולגאַרישע סאָלדאַטן און אָפֿיצירן. דער דײַטשישער קאָנטינגענט איז געשטאַנען אויף דער גרענעץ און, אַ חוץ אַ קליינער צאָל מיליטער־לײַט, ניט אַרײַנגעפֿירט געוואָרן אין טשעכאָסלאָוואַקײַ — מע האָט באַשלאָסן, אַז דער זיכּרון פֿון דער צווייטער וועלט־מלחמה איז נאָך געווען צו פֿריש בײַ די טשעכן און סלאָוואַקן.

די סאָוועטישע פֿירער, ווי אויך די פֿירער פֿון די איבעריקע לענדער־סאַטעליטן, האָבן זיך איבערגעשראָקן, אַז טשעכאָסלאָוואַקײַ וועט פֿאַרלאָזן די קאָמוניסטישע וועלט און אַריבערגיין צום מערבֿ. אַ חוץ פֿאַרלירן אַ וויכטיקן שותּף, האָט מען מורא געהאַט, אַז מיט דער זעלבער געפֿערלעכער מערבֿדיקער קרענק וועט זיך אָנשטעקן די באַפֿעלקערונג אין אַנדערע לענדער, בפֿרט אין פּוילן.

דאָס אַלץ איז שוין, דאַכט זיך, אַ מעשׂה פֿון אַמאָל, וואָס עס געדענקען אַלץ ווייניקער מענטשן; אָבער אין רוסלאַנד וויל מען עס ניט פֿאַרגעסן. נאָך מער: מע וויל, אַז די רוסישע באַפֿעלקערונג זאָל זיך גרויסן מיט דעם, וואָס מע האָט אָפּגעטאָן אין אויגוסט 1968. סוף מײַ האָט די מאָסקווער טעלעוויזיע אָפּגעמערקט דעם 60סטן יוביליי פֿונעם „וואָרשעווער פּאַקט‟ אויף אַן אייגנאַרטיקן אופֿן — עס איז געוויזן געוואָרן אַ נײַער דאָקומענטאַר (russia.tv/brand/show/brand_id/59427), דער דאָזיקער ווידעאַ־דאָקומענט, מישטיינס געזאָגט, האָט אַרויסגערופֿן אַ נעגאַטיווע רעאַקציע אין טשעכיע און סלאָוואַקיע. ביידע לענדער האָבן אָפֿיציעל פּראָטעסטירט קעגן דעם דורכויס פֿאַלשן היסטאָרישן טײַטש, וואָס דער פֿילם טראָגט אונטער דעם עולם.

דעם לייענער, וואָס פֿאַרשטייט רוסיש, עצה איך זיך באַקענען מיט דעם דאָזיקן פֿילם, ווײַל ער שפּיגלט זייער בולט אָפּ דעם געדאַנקען־גאַנג פֿון די איצטיקע רוסישע אידעאָלאָגן. קודם־כּל, איז עס, לויט זייער אינטערפּרעטאַציע, געווען ממש אַ מיצווה מצד מאָסקווע, צו „פֿאַרטיידיקן די דעראָבערונגען פֿון סאָציאַליזם‟. בפֿרט נאָך אַז די אַקטיוויסטן פֿון דער טשעכאָסלאָוואַקישער דעמאָקראַטישער באַוועגונג ווערן אין דעם פֿילם באַשריבן ווי קרימינעלע עלעמענטן און פֿאַשיסטן. אַזוי באַשרײַבט דאָך די הײַנטיקע נעאָ־קאַלט־מלחמהדיקע רוסישע פּראָפּאַגאַנדע אויך די אוקראַיִנישע אַקטיוויסטן.

דער מערבֿ, בפֿרט אַמעריקע און ענגלאַנד, האָבן זייער אַ מיאוסן פּרצוף אין דעם פֿילם, ווי אויך אין דער הײַנטיקער רוסישער מעדיאַ בכלל. זיי זעען אויס ווי אַ ביטערער שׂונא, וועלכער האָט זיך אײַנגעהאַלטן, און האַלט זיך נאָך אַלץ אײַן, פֿון צעטרעטן רוסלאַנד נאָר אַ דאַנק דעם, וואָס רוסלאַנד פֿאַרמאָגט אַ מעכטיקע מיליטערישע מאַשין. דער פֿילם טענהט, אַז דער „וואַרשעווער פּאַקט‟ האָט פֿאַרזיכערט די אומאָפּהענגיקייט פֿון די לענדער פֿונעם סאָציאַליסטישן לאַגער. דערמיט באַמערקט מען ניט, צי מע וויל ניט באַמערקן, אַז אַ מענטש מיט אַ פּאָר מאַרכקנייטשן קען שטעלן די פֿראַגע: פֿאַר וואָס זשע האָבן זיי, די געוועזענע סאָוועטישע סאַטעליטן, אַזוי גיך פּטור געוואָרן פֿון די לייצעס, וועלכע האָבן זיי געהאַלטן אין סאָוועטישן שפּאַן, און אַריבערגעשפּרונגען צום מערבֿ? און מע זעט עפּעס ניט, (לכל־הפּחות די מערהייט פֿון זייער באַפֿעלקערונג) זיי זאָלן חרטה האָבן פֿון אַזאַ איבערשפּרינגען.

צוריק גערעדט, האָט די רוסישע פּראָפּאַגאַנדע שוין לאַנג אויפֿגעהערט צו באַזירן זיך אויף לאָגיק, און דער המון וויל ניט קיין לאָגיק. ער וויל האָבן אַ געפֿיל פֿון לעבן אין אַ לאַנד, וואָס איז שטאַרק און תּמיד גערעכט. ס’איז דאָך גאָר ניט צופֿעליק, אַז וולאַדימיר פּוטין האָט לעצטנס באַרעכטיקן אויך דעם מאָלאָטאָוו־ריבענטראָפּ־פּאַקט; און סטאַלין איז, לאָזט זיך אויס, געווען מער גערעכט איידער ניט גערעכט.

דער מוסר־השׂכּל פֿון דעם פֿילם איז פֿאָרמולירט זייער גראָדליניק: די איינציקע האָפֿענונג — אי פֿאַר רוסלאַנד, אי פֿאַר אירע נאָענטע פֿרײַנד — איז צו זײַן מיליטעריש שטאַרק. אַנדערש וועלן די מערבֿדיקע גזלנים ניט לאָזן פֿון די לענדער אַ שטיין אויף אַ שטיין. אמת, ווידער אַ מאָל ווערט ניט געגעבן קיין ענטפֿער אויף דער פֿראַגע: אָבער פֿאַר וואָס זשע איז עס ניט געשען אין פּוילן, טשעכיע, סלאָוואַקיע, אונגאַרן און אַנדערע לענדער?