אַ ייִדישע עדה מיט אַן אײגנאַרטיקן גורל

A Jewish Community with a Unique History

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published May 24, 2015, issue of July 10, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

די הײַנטיקע גרוזינער שטאָלצירן מיט דעם, װאָס עס איז ניט געװען קײן אַנטיסעמיטיזם אין זײער לאַנד. ייִדן זײַנען געװען אַ באַשטאַנדטײל פֿון דער גרוזינישער געזעלשאַפֿט, אָבער זײ האָבן ניט פֿאַרנומען דאָרטן קײן חשובֿ אָרט. לרובֿ גרוזינישע ייִדן זײַנען געװען אָרעם, און אַ היפּשער טײל פֿון זײ זײַנען געװען לײַב־אײגענע פּױערים בײַ די גרוזינישע פּריצים. אָבער ייִדן האָבן זיך געהאַלטן בײַ זייערע רעליגיעזע מינהגים. אַפֿילו אין די סאָװעטישע צײַטן זײַנען אין גרוזיע געװען כּמעט אַזױ פֿיל שילן װי אין גאַנץ סאָװעטן־פֿאַבאַנד.

עס איז מערקװירדיק, װאָס דװקא אין די סוף 1930ער יאָרן האָט דער קינסטלער שלום קאָבאָשװילי געשאַפֿן אַ סעריע בילדער, װאָס װײַזן פֿאַרשידענע ייִדישע מינהגים: װי מען פֿירט אַ כּלה אין דער מיקװה פֿאַר דער חתונה, װי מען שרײַבט אונטער תּנאָים, װי מען פּראַװעט סוכּות און מע גייט הקפֿות שׂמחת־תּורה, וכדומה. קאָבאָשװילי איז אױפֿגעװאַקסן אין דער שטאָט אַכאַלציכי, װוּ עס איז געװען אײנע פֿון די גרעסטע ייִדישע קהילות. זײַן גאַנץ לעבן האָט ער שווער געהאָרעװעט, און ערשט צום סוף פֿון זײַן לעבן געפֿונען אַ רויִקע שטעלע װי אַ שומר בײַ דעם ייִדישן עטנאָגראַפֿישן מוזײ אין טביליסי. פֿון קינדװײַז אָן האָט ער ליב געהאַט צו מאָלן, אָבער זײַנע עלטערן האָבן דאָס ניט געהאַלטן פֿאַר קײן פּאַסיקע מלאָכה פֿאַר אַ ייִדישן בחור. ערשט אין די לעצטע יאָרן זײַנע, צװישן 1937 און 1941, האָט קאָבאָשװילי געקאָנט זיך אָפּגעבן מיט מאָלערײַ.

לױט דעם באַשטעל פֿונעם מוזײ האָט קאָבאָשװילי געשאַפֿן אַ רײ בילדער פֿונעם אַלטן ייִדישן פֿאָלקסלעבן. זײ זײַנען געמאָלן אין אַ נאַיִװן סטיל, װאָס איז געװען כאַראַקטעריסטיש פֿאַר דער גרוזינישער פֿאָלקסקונסט פֿון יענער צײַט, און װאָס ווערט הױך אָפּגעשאַצט בײַ די הײַנטיקע קונסטקענער. דער דאָזיקער סטיל טײלט זיך אױס מיט בונטע קאָלירן, לעבעדיקע און פֿרײלעכע פֿיגורן, און פּינקטלעכקײט פֿון שטײגערישע פּרטים. שלום קאָבאָשװילי איז געװען דער אײנציקער גרוזינישער ייִד, װאָס איז געװאָרן אַ קינסטלער, און דװקא אין יענע יאָרן, װען די סאָװעטישע מאַכט האָט דערדריקט די נאַציאָנאַל ייִדישע קולטור אין אַנדערע טײלן פֿונעם סאָװעטן־פֿאַבראַנד.

ניט געקוקט אױף דער לאַנגער געשיכטע פֿון פֿרײַנדלעכע באַציִונגען צװישן ייִדן און גרוזינער, זײַנען הײַנט פֿאַרבליבן אין גרוזיע בלױז אַ פּאָר טױזנט ייִדישע נפֿשות. די ייִדישע קהילות זײַנען פֿאַראַן נאָר אין די גרעסטע שטעט, טביליסי און קוטאַיִסי. אַ סך ייִדן האָבן פֿאַרלאָזט גרוזיע בעת דער עמיגראַציע אין די 1970ער יאָרן, און הײַנט־צו־טאָג לעבן אַרום דער װעלט בערך פֿופֿציק טױזנט גרוזינישע ייִדן.