די „מכּבי‟־אָלימפּיאַדע אין בערלין

Maccabi Games Come to Berlin

אין דײַטשלאַנד גרייט מען זיך צו די „מכּבי‟־פֿאַרמעסטן
Rafael Herlich
אין דײַטשלאַנד גרייט מען זיך צו די „מכּבי‟־פֿאַרמעסטן

פֿון טאָבי אַקסעלראָד (ייִט״אַ)

Published July 23, 2015, issue of August 07, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

די געשיכטע פֿון די „מכּבי־פֿאַרמעסטן‟ האָט זיך אָנגעהויבן אין טערקײַ, וווּ די ייִדן האָבן געשאַפֿן אַן אייגענעם גימנאַסטישן קלוב אינעם יאָר 1895, ווײַל די אָרטיקע ספּאָרט־קלובן האָבן נישט געוואָלט זיי אַרײַנלאָזן. נאָכן טערקישן מוסטער, זענען אַזעלכע אָרגאַניזאַציעס אויפֿגעקומען אַרום דער וועלט. די ערשטע אייראָפּעיִשע „מכּבי‟־אָלימפּיאַדע איז פֿאָרגעקומען אינעם יאָר 1929 אין פּראָג, און מיט אַ יאָר שפּעטער — אין אַנטווערפּן. ווען די נאַציס זענען געקומען צו דער מאַכט אין דײַטשלאַנד, האָבן זיי פֿאַרווערט די טעטיקייט פֿון ייִדישע ספּאָרט־אַסאָציאַציעס; ערשט מיט 50 יאָר צוריק האָט זיך געעפֿנט אויף ס׳נײַ דער דײַטשישער „מכּבי־קלוב‟.

אַלון מאיר, דער ראָש פֿונעם דײַטשישן קלוב „מכּבי‟, אַ 41־יאָריקער געשעפֿטסמאַן פֿון פֿראַנקפֿורט, האָט איבערגעגעבן, אַז צוערשט, האָבן אַ סך מענטשן נישט געגלייבט, אַז עס וועט זיך אײַנגעבן צו אָרגאַניזירן אַזאַ אונטערנעמונג אינעם לאַנד, וואָס רופֿט אַרויס פֿינצטערע אַסאָציאַציעס מיטן ייִדישן חורבן. מאירס טאַטע איז אַנטלאָפֿן פֿון די נאַציס קיין פּאַלעסטינע. למעשׂה, וועט די קומענדיקע וואָך פֿאָרקומען די גרעסטע ייִדישע מאַסן־אונטערנעמונג אין דער אייראָפּעיִשער געשיכטע. מאיר האָט דווקא געוואָלט דורכפֿירן די הײַנטיקע פֿאַרמעסטן אויפֿן „אָלימפּישן סטאַדיאָן‟, וווּ אינעם יאָר 1936 האָבן די נאַציס פֿאַרווערט די ייִדישע ספּאָרטלער צו באַטייליקן זיך אין דער וועלט־אָלימפּיאַדע.

מאיר האָט דערקלערט, אַז די הײַנטיקע אָלימפּיאַדע איז אָרגאַניזירט געוואָרן אַ דאַנק דער גרויסער צאָל ייִדישע אימיגראַנטן, וואָס זענען אָנגעקומען פֿונעם געוועזענעם ראַטן־פֿאַרבאַנד און וווינען הײַנט אין דײַטשלאַנד. בלויז עטלעכע טויזנט אָרטיקע ייִדן זענען געבליבן נאָך דער מלחמה אינעם לאַנד, וווּ די ייִדישע באַפֿעלקערונג האָט אַמאָל באַטראָפֿן אַ האַלב מיליאָן נפֿשות. צוליב די אימיגראַנטן פֿונעם געוועזענעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד, האָט זי אָבער הײַנט ווידער דערגרייכט אַ נישקשהדיקן ניוואָ — בערך 240 טויזנט. ממילא, זענען די אָרטיקע ייִדישע ספּאָרט־קלובן זיך אויך צעוואַקסן.

דזשעד מרגלית, דער אויספֿיר־דירעקטאָר פֿון די „מכּבי־קלובן‟ אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן, האָט באַמערקט, אַז מיט יאָרן צוריק וואָלט ער בשום־אופֿן נישט באַזוכט דײַטשלאַנד און וואָלט אַפֿילו נישט געקויפֿט קיין דײַטשישן פּראָדוקט. איצט פֿליט ער אָבער פֿון פֿילאַדעלפֿיע, כּדי צו באַגריסן די 300 אַמעריקאַנער אַטלעטן פֿון 15 ביז 85 יאָר, וועלכע וועלן אויפֿטרעטן אין אַ לאַנד, וווּ עס בליט אַן אַקטיווע וואַקסנדיקע ייִדישע קהילה.