מײַן הספּד פֿאַר טעאָדאָר ביקעל

My Eulogy for Theodore Bikel

די מחברטע מיט טעאָדאָר ביקעל, אויף דער עפֿענונג פֿון דער מוזיקאַלישער פּיעסע „לידער פֿון גן־עדן‟, 1989
די מחברטע מיט טעאָדאָר ביקעל, אויף דער עפֿענונג פֿון דער מוזיקאַלישער פּיעסע „לידער פֿון גן־עדן‟, 1989

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published July 31, 2015, issue of August 21, 2015.

איך האָב זיך באַקענט מיט טעאָדאָר ביקעל, ווען ער און פֿײַוויש פֿינקל האָבן אויפֿגעטראָטן אין מײַן איבערזעצונג פֿון ניל סײַמאָנס The Sunshine Boys (די גאָלדענע יאַטן). די פֿאָרשטעלונג איז שוין פֿריער געשפּילט געוואָרן אין „ייִדישפּיל‟ אין תּל־אָבֿיבֿער ייִדישן טעאַטער, מיט גרויס דערפֿאָלג.

פֿאַרשטייט זיך, אַז טעאָדאָר ביקעל און פֿײַוויש פֿינקל זײַנען געווען ווי געבוירן פֿאַר די הויפּט־ראָלעס, און דער 800־קעפּיקער עולם אין „סימפֿאָני־ספּייס‟ אין ניו־יאָרק האָט הנאה געהאַט פֿון סײַמאָנס הומאָר אויף ייִדיש, ווײַל די ראָלעס האָבן זיך אַראָפּגעגליטשט פֿון דער צונג בײַ פֿײַווישן, דעם אייביקן קאָמעדיאַנט, און בײַ ביקעלן, דעם פֿיל־טאַלאַנטירטן בינע־, פֿילם־, און קאָנצערט־קינסטלער, וואָס איז די טעג אַוועק אין דער אייביקייט.

ווייניק מענטשן ווייסן אָבער, אַז ביקעל האָט אויך געשפּילט אַ הויפּט־ראָלע בײַ אונדזער „היברו עקטאָרס יוניאָן‟, און דעם אַמעריקאַנער אַרטיסטן־פֿאַראיין „עקוויטי‟, ווי אויך אַנדערע אַמעריקאַנער אַקטיאָרן־יונאָנס, וווּ ביקעל איז געווען פֿאַרטראָטן ווי פּרעזידענט.

הערט אויס אַ שטיקל געשיכטע אונטער די קוליסן: דזשאָסעף פּאַפּ האָט געעפֿנט אין איינעם פֿון זײַנע בינעס אין „פּאַבליק־טעאַטער‟ און זײַן „שעקספּיר פֿעסטיוואַל‟ אין ניו־יאָרק מײַן מוזיקאַלישע פּיעסע „לידער פֿון גן־עדן‟. דאָס יאָר האָט געהאַלטן צווישן 1989 און 1990.

ביקעל האָט געהאָלפֿן לייזן אַ סיכסוך צווישן די פּראָדוצירער פֿון „לידער פֿון גן־עדן און אַ גרופּע אַלטע ייִדן פֿון דער „היברו אַקטאָרס יוניאָן‟, וואָס האָבן גערופֿן צו בויקאָטירן די פּיעסע. אויפֿן בילד: דער שילד פֿון די דעמאָנסטראַנטן
ביקעל האָט געהאָלפֿן לייזן אַ סיכסוך צווישן די פּראָדוצירער פֿון „לידער פֿון גן־עדן און אַ גרופּע אַלטע ייִדן פֿון דער „היברו אַקטאָרס יוניאָן‟, וואָס האָבן גערופֿן צו בויקאָטירן די פּיעסע. אויפֿן בילד: דער שילד פֿון די דעמאָנסטראַנטן

ס’איז פּונקט דעמאָלט אויסגעפֿאַלן אַ שניייִקער, קאַלטער ווינטער. מיט אַ מאָל האָט מען דערזען דרײַ אַלטע ייִדן מיט פּלאַקאַטן פֿונעם „היברו (ייִדישן) אַקטיאָרן פֿאַראיין‟, וווּ עס איז געשטאַנען געשריבן אויף ענגליש דווקא אַז דער „היברו עקטאָרס יוניאָן‟ בויקאָטירט די דערעפֿענונג פֿון „לידער פֿון גן־עדן‟. אויפֿן פּלאַקאַט איז געשטאַנען געשריבן:

בויקאָטירט די „לידער פֿון גן־עדן‟!

די יוניאָן האָט באַשולדיקט יוסף פּאַפּן, מרים און אַבֿי האָפֿמאַן, ד״ר שערי פּ. קינג און שמואל נאָריך פֿון ייִוואָ, אַזוי צו זאָגן:

אומיושרדיק!!!

די „היברו עקטאָרס יוניאָן‟ וואָרנט דעם ייִדישן עולם: בויקאָטירט די פֿאָרשטעלונג!

„היברו אַקטאָרס יוניאָן‟ רעפּרעזענטירט דאָס ייִדישע טעאַטער און איז פֿאַרבונדן מיט די אַרטיסטן פֿון אַמעריקע, AFL-CIO (יוניאָנס)