דער חורבן האָט געביטן עוואַ קאָרס גוף אויף אַן אופֿן, וואָס זי פֿאַרשטייט נאָך אַלץ נישט.
ווען זי איז געווען 10 יאָר אַלט, האָבן זי און איר צווילינג־שוועסטער מרים — אין איינעם מיט 1,500 אַנדערע צווילינג־פּאָרן — געדינט ווי די אָביעקטן פֿון עקספּערימענטן אין די הענט פֿון ד״ר יאָזעף מענגעלע, אַ נאַצי־דאָקטער, וואָס האָט אויסגעניצט צווילינגען אין אוישוויץ אַזוי ווי די וויסנשאַפֿטלער ניצן הײַנט שטשורן: געמאָסטן זייער וואָג און הייך; געגעבן זיי אײַנשפּריצונגען, אָפּערירט אויף זיי און אַפֿילו צוגענייט איינעם צום צווייטן, כּדי אויסצוגעפֿינען, ווי אַזוי מע קען ענדערן די מענטשלעכע גענען און דערבײַ פּראָדוצירן אַן אַרישע ראַסע.
די צווילינג־שוועסטער האָבן אָבער בכלל נישט געוווּסט, וואָס מענגעלע האָט אַרײַנגעשפּריצט אין זייערע אָדערן, און זיי האָבן זיך קיין מאָל נישט נאָכגעפֿרעגט.
ווען עוואַ איז געווען אין אירע 20ער, האָט זי צוויי מאָל געמפּלט און דערנאָך — צוויי מאָל שווער געטראָגן. אין אירע 60ער האָט זיך בײַ איר אַנטוויקלט טובערקאָלאָז, און אַן אינפֿעקציע אויפֿן דרויסנדיקן שיכט פֿונעם האַרץ; און אין אירע 70ער האָט זי באַקומען עאָסינאָפֿיליע — אַן אויטאָ־אימון־קראַנקייט, ענלעך צו לייקעמיע. הײַנט איז זי 81 יאָר אַלט און זוכט ענטפֿערס.
עוואַ און מרים, די איינציקע לעבן־געבליבענע פֿון זייער רומעניש־ייִדישער משפּחה, האָבן פֿאַרבראַכט איין יאָר אין אוישוויץ, פֿאַרשפּאַרט אין אַן ענג אָרט מיט 200־300 אַנדערע צווילינגען.
געוויסע טעג האָט מען זיי געהאַלטן אין אַ צימער מיט 30־40 אַנדערע צווילינגען, נאַקעטערהייט, בעת מענגעלע און זײַנע קאָלעגעס האָבן געמאָסטן יעדן אבֿר בײַ זיי: דרײַ שעה לאַנג, למשל, האָבן זיי שטודירט אַן אויערלעפּל; פֿיר שעה לאַנג — אַן אָרעם, כּדי צו דערגיין ווי נאָענט זענען די יונגע אַרעסטאַנטן צום נאַצישן אַריאַנישן אידעאַל.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.