פּובליציסטיק

אַ רפֿואה פֿאַר מײַנע ערבֿ־שבתדיקע אַנגסטן

Curing My Pre-Shabbos Anxieties

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

דער שבת קודש איז בײַ ייִדן טאַקע אַ טאָג פֿון רו און מנוחה, אָבער די צוויי טעג פֿאַר שבת — זיכער נישט…

אַ סך ייִדישע פֿרויען וועלן אײַך זאָגן, אַז ס׳רובֿ פֿונעם עול פֿון קאָכן לכּבֿוד שבת פֿאַלט אויף זייערע פּלייצעס, אַפֿילו ווען זיי אַרבעטן, פּונקט ווי זייערע מענער, פֿינף טעג אַ וואָך. מילא, איך האָב דווקא ליב צו קאָכן, באַקלאָג איך זיך נישט. און אַוודאי, ווען איך וואָלט געקאָכט בלויז פֿאַר מיר מיט מײַן מאַן און זון, וואָלט געווען נישט־געפֿערלעך.

איך האָב אָבער ליב אויפֿצונעמען געסט אויף שבת־מיטאָג. און ווען די געסט באַשטייען פֿון משפּחות מיט קינדער, טרעפֿט אָפֿט, אַז איך קאָך פֿאַר 8־10 מענטשן. אַנדערע וועלן מיינען, אַז איך בין חסר־דעה זיך אונטערצונעמען אַזאַ האָרעוואַניע, אָבער דאָס פֿאַרברענגען מיט קרובֿים און פֿרײַנד בײַם שבתדיקן טיש איז בײַ מיר אַזאַ פֿאַרגעניגן, אַז איך נעם די טירחה אָן באהבֿה.

דער חסרון איז אָבער, אַז יעדער אָוונט מיטוואָך און דאָנערשטיק ווערט אין גאַנצן פֿאַרנומען מיט קאָכן און באַקן. און צוליב דעם וואָס נאָכן קאָכן און באַקן בלײַבט אַ גאַנצער באַלאַגאַן אין קיך, הייבט זיך אָן אַ קריגערײַ אין שטוב, ווער וועט עס אַלץ אויפֿראַמען. די אַמפּערנישן ווערן אַ מאָל אַזוי צעהיצט, אַז די ערבֿ־שבתדיקע שטימונג ווערט אַן אָנגעברוגזטע.

הערט אָבער אַ מעשׂה, וואָס האָט מיט מיר געטראָפֿן, און ווי אַזוי דאָס האָט, סוף־כּל־סוף, אַרײַנגעבראַכט אַ פֿרידלעכע אַטמאָספֿער אין שטוב.

מיט עטלעכע חדשים צוריק איז פֿאָרגעקומען אַ בענעפֿיט לטובֿת דעם ייִדישן קהילה־צענטער אין מײַן געגנט. צוליב דעם וואָס איך און מײַן משפּחה זענען דאָרט אַקטיווע מיטגלידער — מיר ניצן כּמעט טאָג־טעגלעך דעם גימנאַסטיק־זאַל און שווימבאַסיין, און מיר גייען צו די פּרעכטיקע טעאַטראַלישע פֿאָרשטעלונגען, וואָס מע פֿירט דאָרט דורך — האָב איך באַשלאָסן, אַז ס׳איז געקומען די צײַט, איך זאָל דער אינסטיטוציע באַדאַנקען מיט אַ מתּנה.

אינעם אָוונט פֿונעם בענעפֿיט זענען געווען עטלעכע אופֿנים ווי אַזוי מע קען געבן אַ בײַשטײַער, און איין אופֿן איז געווען זיך צו באַטייליקן אין אַ „שווײַגנדיקער ליציטאַציע‟. אַנשטאָט אַז דער ליציטאַטאָר זאָל אויסשרײַען די סומעס, וואָס מענטשן באָטן אָן, טוט מען עס אַלץ שטילערהייט.

איך האָב געגעבן דער קאַסירערין מײַן בײַשטײַער פֿאַרן קהילה-צענטער, און באַקומען דערפֿאַר שפּילגעלט, וואָס רעפּרעזענטירט די סומע פֿון מײַן מתּנה.

די קאַסירערין האָט מיר געהייסן אָנשרײַבן מײַן נאָמען אויף יעדן „באַנקנאָט‟, גיין פֿון טיש צו טיש, און אַרײַנלייגן מײַנע באַנקנאָטן אין די קעסטלעך, וואָס מעלדן אַ סחורה, וואָס געפֿעלט מיר. אויף איין טיש איז געשטאַנען אַ שילד: „הויט־פּראָדוקטן פֿונעם ים־המלח‟; אויף אַ צווייטן: „אַן עקסקורסיע פֿאַר פֿיר מענטשן אין בראָנקסער זאָאָלאָגישן גאָרטן,‟ אאַז״וו.

הכּלל, איך בין געגאַנגען פֿון טיש צו טיש, אָבער גאָרנישט געפֿונען, וואָס זאָל מיך פֿאַראינטערעסירן. פּלוצלינג האָב איך דערזען עפּעס גאָר אַנדערשס: „אַ קולינאַר וועט קומען צו אײַך אַהיים און צוגרייטן אַ פֿײַנשמעקערישן מאָלצײַט פֿאַר אײַער משפּחה‟.

כ׳האָב שיִער נישט אונטערגעשפּרונגען פֿאַר פֿרייד. כאָטש איך בין אַליין אַ נשקשהדיקע קעכין, האָב איך תּמיד געחלומט ווי שיין ס׳וואָלט געווען, ווען אַ פּראָפֿעסיאָנעלער קאָכער גרייט מיר צו פּונקט אַזאַ מאָלצײַט, וואָס איך וויל. וויסנדיק אָבער, אַז אַנדערע וועלן זיך אויך קוואַפּען נאָך אַזאַ לוקסוס, האָב איך פֿאַרשטאַנען, אַז איך טאָר נישט זשאַלעווען, און וועל מוזן אָנבאָטן אַ הויכע סומע. האָב איך אַלע מײַנע „באַנקנאָטן‟ אַרײַנגעקוועטשט דורכן שפּאַלט פֿון קעסטל, און שטילערהייט געטאָן אַ תּפֿילה.

דעם צווייטן אינדערפֿרי האָט מען מיר אָנגעקלונגען פֿונעם קהילה־צענטער מיט דער גוטער בשׂורה: כ׳האָב געוווּנען דעם „קיניגלעכן‟ מאָלצײַט! די טעלעפֿאָניסטקע האָט מיר געגעבן דעם בליצפּאָסט־אַדרעס פֿונעם קולינאַר — אַ ייִדישע פֿרוי, אַ ליוועראַנט, מיטן נאָמען לאָראַ. כאָטש זי אַליין האָט נישט קיין כּשרע קיך — האָט זי מיר דערקלערט — ווייסט זי די תּקנות פֿון כּשרות. האָבן מיר תּיכּף אָנגעהויבן פּלאַנירן דעם מעניו פֿאַרן מאָלצײַט, וואָס איך האָב באַשלאָסן זאָל זײַן אַ מילכיקער.

לאָראַ האָט מיר געשיקט אַ רשימה פֿון 18 ראַפֿינירטע פּאָטראַוועס און מיך געבעטן אויסקלײַבן דרײַ. צווישן די ברירות: געבראָטענע פֿלאָנדערקע מיט זענעפֿט און קראָפּ; לינדזן מיט קנאָבל, ציבעלע און מערן; קאַליפֿיאָר מיט טחינה־סאָוס; געבראָטענער פּאַטלעזשאַן מיט זאַפֿרען־יאָגורט… כ׳האָב זיך געהאַלטן אַן עצה מיט מײַנע דרײַ זין און מײַן שנור, וועמען איך האָב פֿאַרבעטן צו דער וועטשערע, און צום סוף, האָב איך איבערגעגעבן לאָראַ מײַנע דרײַ פּרעפֿערענצן. זי האָט מיר געשיקט אַ רשימה פֿון אַלע אינגרעדיענטן, איך האָב אַלץ אײַנגעקויפֿט און געוואַרט אומגעדולדיק אויפֿן באַשטימטן טאָג.

מיט עטלעכע וואָכן שפּעטער איז לאָראַ שוין געשטאַנען אין מײַן קיך און זיך גענומען צו דער אַרבעט. בשעת זי האָט געשניטן די גרינסן, געמאַכט אַן אײַנברען אין דער פּאַטעלניע און געהאַלטן אַן אויג אויף די בראָטנדיקע גרינסן אין אויוון, האָבן מיר געשמועסט וועגן אונדזערע קינדער, אונדזערע שטעלעס און אונדזער בשותּפֿותדיקער איבערגעגעבנקייט צום צוגרייטן געזונטע, געשמאַקע מאכלים. מיט צוויי שעה שפּעטער איז מײַן משפּחה אָנגעקומען; לאָראַ איז אַהיימגעפֿאָרן און מיר האָבן זיך געזעצט צום טיש.

דער מאָלצײַט איז געווען טעם גן־עדן… נאָך מער אײַנגענעם איז געווען דער פֿאַקט, וואָס איך האָב עס בכלל נישט געדאַרפֿט צוגרייטן! האָב איך שוין אָנגעהויבן חלומען, ווי שיין ס׳וואָלט געווען, ווען לאָראַ וואָלט געקומען צו מיר יעדן ערבֿ־שבת, און געמאַכט פֿאַר אונדז אַ שבתדיקן מאָלצײַט, כּדי איך זאָל יעדן פֿרײַטיק נאָכמיטאָג נישט אַרומלויפֿן ווי אַ האָן אָן אַ קאָפּ. אוי, הלוואי וואָלט איך זיך דאָס געקענט פֿאַרגינען!

דעם צווייטן אינדערפֿרי האָב איך באַדאַנקט לאָראַ פֿאַרן פּרעכטיקן מאָלצײַט, און אויף טשיקאַוועס זי געפֿרעגט, וויפֿל זי וואָלט גערעכנט, ווען זי וואָלט געקומען צו אונדז אויף צוויי שעה יעדן ערבֿ־שבת און צוגעגרייט אַזאַ מאָלצײַט? ווען זי האָט מיר געגעבן דעם פּרײַז, בין איך געבליבן געפּלעפֿט; ס׳איז דווקא געווען אַ סך נידעריקער, ווי איך האָב געמיינט! אייגנטלעך, בלויז אַ ביסל העכער ווי ס׳וואָלט מיר געקאָסט, ווען איך באַשטעל דאָס עסן בײַם אָרטיקן „דעלי‟.

דעם צווייטן פֿרײַטיק איז לאָראַ שוין ווידער געשטאַנען בײַ מיר אין קיך, און דאָס מאָל — צוגעגרייט אַ פֿליישיקן מעניו: מאַראָקאַנער הינדל מיט לימענע און מאַסלינעס; קאַליפֿיאָר־קוגל באַדעקט מיט מאַנדל־קרישקעס און געווירצן, און געבראָטענער קאַבאַק מיט ציבעלע. מײַן משפּחה און די געסט האָבן זיך געלעקט די פֿינגער.

זינט דעמאָלט אָן קומט לאָראַ צו אונדז יעדן ערבֿ־שבת און ־יום־טובֿ, און אין שטוב איז איצט אַ סך רויִקער און מער אײַנגענעם. אַ מאָל פֿיל איך זיך אַ ביסל שולדיק, וואָס איך גיב אויס געלט פֿאַר אַ זאַך, וואָס איך קען אַליין טאָן. אָבער דערנאָך קלער איך אַזוי: אַנדערע פֿרויען גיבן אויס זייער געלט אויף לוקסוס־קרוזן און שפּאָגל־נײַע אויטאָס. איך פֿאָר אָבער נישט אויף קיין קרוזן, און די אויטאָס, וואָס איך קויף, זענען תּמיד פֿון דער צווייטער האַנט. אָבער אַ רויִקע שטימונג ערבֿ־שבת, ווען איך און מײַן מאַן קענען זיך וואַרעם באַגריסן נאָך דער אַרבעט און מיט אַ גרינג געמיט אַרײַנברענגען די שבת־מלכּה — דאָס אַליין איז ווערט דאָס גאַנצע געלט.