מקום־מיקלט פֿאַר געשלאָגענע פֿרומע ווײַבער אין ישׂראל

A Safe Place for Battered Orthodox Women in Israel

Courtesy of Bat Melech

פֿון דבֿורה מײַערס (ייִט״אַ)

Published October 23, 2015, issue of November 13, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

שטעלט זיך די פֿראַגע: פֿאַר וואָס דאַרפֿן פֿרומע פֿרויען זייער אייגענעם אַזיל, ווען די סעקולערע ערטער טוען פּונקט אַזאַ גוטע אַרבעט? איז דער ענטפֿער אַזאַ: ערשטנס, וואָלט געווען טראַוומאַטיש צו נייטן אַ פֿרומע פֿרוי מיט אירע קינדער צו גיין אין אַן אַזיל, וואָס פֿאַרשטייט נישט זייערע רעליגיעזע באַדערפֿענישן. צווייטנס, אויב אַ פֿרוי גייט אין אַ סעקולערן אַזיל, קאָן דער בית־דין עס אויסניצן קעגן איר. קאָרמאַן האָט דערציילט וועגן איין פֿרומער פֿרוי, וואָס האָט זיך טאַקע אַרײַנגעצויגן אין אַ סעקולערן מקום־מיקלט, כּדי זיך צו ראַטעווען פֿון איר מאַן, און מיט אַ וואָך שפּעטער איז איר מאַן געגאַנגען צו אַ דין־תּורה און געטענהט, אַז די קינדער ווערן אויסגעשטעלט צו סעקולערע השפּעות אין יענעם אַזיל, און דער בית־דין האָט טאַקע באַשלאָסן אַוועקצונעמען די קינדער פֿון דער מאַמען און זיי איבערגעבן דעם טאַטן. ס׳האָט געדויערט דרײַ חדשים, ביז מע האָט די קינדער אומגעקערט צו דער מאַמען.

אין ישׂראל שאַפֿט זיך אַ געוויסע קאָנקורענץ צווישן מאַן און ווײַב אין אַזאַ סיטואַציע, וואָס שייך דער פֿראַגע, ווער ווענדט זיך צום געריכט צו ערשט. פֿאַר די פֿרויען איז בעסער צו גיין אין אַ ציווילן משפּחה־געריכט, וואָס נעמט, געוויינטלעך, אָן די קריוודע פֿון דער מאַמען, בעת די מענער גייען גיכער צו אַ בית־דין, ווײַל דאָרט פּסקנט מען, בדרך־כּלל, אַז ס׳איז בעסער, די מאַן־און־ווײַב זאָלן זיך נישט גטן.

קאָרמאַן געפֿעלט שטאַרק די אַרבעט פֿון אַ ניו־יאָרקער אָרגאַניזאַציע, Shalom Task Force, וואָס פּרוּווט אינפֿאָרמירן די אָרטאָדאָקסישע רבנים און פֿרומע ייִדן בכלל וועגן דער פּראָבלעם, געשלאָגענע ווײַבער אין דער פֿרומער וועלט. למשל, די אָרגאַניזאַציע פּובליקירט אָפֿט אַ רעקלאַמע אין די פֿרומע צײַטונגען, אינפֿאָרמירנדיק די לייענער וועגן זייערע באַדינונגען פֿאַר געשלאָגענע פֿרויען. „דאָ איז ישׂראל וואָלט אַזאַ זאַך געווען אוממעגלעך,‟ האָט ער געזאָגט.

דערצו שאַפֿט זיך אַן אַנדער פּראָבלעם: צוליב דעם וואָס פֿרומע פֿרויען טוען זיך תּמיד אָן צניעותדיק, מיט לאַנגע אַרבל, הויכע קאָלנערס, און שוואַרצע זאָקן, קען מען נישט זען די פֿיזישע צייכנס פֿונעם מאַנס ברוטאַליטעט.

איין פֿרוי, וואָס הייסט שׂרה, האָט דערציילט, אַז נאָך זעקס און אַ האַלב יאָר וואָס איר מאַן האָט זי געשלאָגן, איז זי מיט אירע פֿיר קינדער אַנטלאָפֿן צו „בת־מלך‟ און האָט דאָרט געפֿונען אַ רויִקע, וואַרעמע סבֿיבֿה, וווּ מע האָט איר געגעבן לעגאַלע שטיצע, פּסיכאָטעראַפּיע און אַפֿילו „זומבאַ‟־טאַנצקלאַסן. נאָך זיבן חדשים, האָט „בת־מלך‟ געפֿונען פֿאַר איר אַ דירה און עס מעבלירט. שׂרה אַרבעט הײַנט ווי אַ געהילף אין אַ טאָגהיים און באַקומט וווילפֿאַרזאָרג־טשעקן פֿון דער רעגירונג, ווײַל איר מאַן האָט זיך אָפּגעזאָגט צו באַצאָלן פֿאַרן אויפֿזיכט פֿון די קינדער.

אמת, נישט קיין אידעאַלע סיטואַציע, אָבער פֿאָרט בעסער ווי דער קאָשמאַר, וואָס זי האָט פֿריִער איבערגעלעבט. „זי איז איצט שטאַרקער, מער אומאָפּהענגיק און שטייט אויף די אייגענע פֿיס,‟ האָט קאָרמאַן געזאָגט.