די סבֿיבֿה קעגן דער נאַטור

Nature vs Nurture

Yehuda Blum

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published November 13, 2015, issue of December 11, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

שטעלט אײַך פֿאָר, אויב ענגלאַנד וואָלט זיך פֿאַרגלוסט צוריק צו נעמען אַלע אירע אַמאָליקע קאָלאָניעס איבער דער וועלט; צי פֿראַנקרײַך, צי שפּאַניע, וואָלט זיך דאָ געטאָן אויף טיש און אויף בענק און ס’איבעריקע אויף די שענק.

הײַנט צו טאָג איז פּוטין אַ גאַנצע שמעלקע מיט איראַן און סיריע, עס גריבלט זיך אין אים דער דורשט נאָכן מיטעלן מיזרח, זוכט מען אַ תּירוץ פֿאַר די בענטש־ליכט, אַרײַנצומאַרשירן, וווּ די זון ברענט מיט אַ העליש פֿײַער אין די מידבריות.

איז ווי עס פֿירט זיך לויט דער רוסישער „טראַדיציע‟, מוז מען קודם „באַפֿרײַען‟, ווי זיי האָבן עס געטאָן אין אונגאַרן, טשעכיע, פּוילן, אוקראַיִנע, די באַלטישע לענדער… און אומעטום גענאָסן פֿון זייערע נאַטירלעכע רעסורסן. דאָס מאָל האָט זיך דערוועקט בײַם רוסישן אימפּעראַטאָר אַן אַפּעטיט צו באַפֿרײַען די לענדער פֿון די נאַפֿט־ראַפֿינעריע, אַ טײַערער ביסן. זײַן אייגן פֿאָלק הונגערט און לעבט אין דחקות, אָבער בײַ אים קומט דער אַפּעטיט אין מיטן עסן. איז כּל־זמן מ’ברעכט זיך דעם קאָפּ מיט דעם רוסישן עראָפּלאַן, האַלט איך אין איין טראַכטן פֿון פּוטינס אײַנפֿאַלן, ווי אַזוי אַרײַנצוקריגן זיך אַהין, וווּ ס’ברענט אַ העליש פֿײַער פֿון אומקום, רדיפֿה און גירוש פֿון פּליטים; אַהין, וווּ די וועלט האָט אַן עק.

דווקא אַהין ציט דעם קליינעם רוסישן פֿאַצעט; ער ברעכט זיך דעם קאָפּ, ווי קריגט מען זיך אָפֿיציעל אַרײַן אַהין? אַ באָמבע איז אַ רעטונג, צי ס’האָט צו טאָן מיט דעם שלל איזדיעקעוועטע טעראָר־הונגעריקע טאָיאָטאַ־טרײַבנדיקע אַלאַס רעקרוטן פֿון זיבעטן יאָרהונדערט, וואָס זײַנען על־פּי־טעות אַרײַנגעפֿאַלן אין 21סטן יאָרהונדערט, און לויפֿן אַרום איבער די מידבר־לענדער, ווי פֿאַרסמטע מײַז, מיט שוואַרצע פֿענער, גרייט צו אַטאַקירן יעדן, ווער ס’שטייט זיי אין וועג.

וואָס זשע איז געבליבן? געבליבן איז דער געדאַנק, אַז ס’איז נישטאָ קיין נײַעס אונטער דער זון. ס’זעט אויס, אַז עס קעמפֿן אין אונדז צווייערלײַ אימפּולסן, (Nature vs Nurture) „די נאַטור קעגן דער סבֿיבֿה‟; און איך וואָלט נאָך צוגעגעבן, אויב די סבֿיבֿה איז פֿאַרסמט, ווערט די נאַטור אויך פֿאַרסמט, כאָטש עס שווימען צומאָל אויף בײַ אונדז גוטע אימפּולסן, וואָס פֿילן זיך פֿאַרלוירן.

איז לאָמיר לעבן מיט בטחון, אַ ברירה האָבן מיר?