די סבֿיבֿה קעגן דער נאַטור

Nature vs Nurture

Yehuda Blum

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published November 13, 2015, issue of December 11, 2015.

כ’ווייס נישט ווי איר ספּראַוועט זיך מיט אַ דילעמע, נאָר מיך לאָזט עס נישט רוען, ווען איך זע דעם אויפֿגעריסענעם רוסישן עראָפּלאַן אין סיני־מידבר; עס ווערט מיר שווער אויפֿן האַרצן. צוויי הונדערט און פֿיר און צוואַנציק אומשולדיקע קרבנות פֿון רציחה און אַכזריות, אין אַ וועלט וואָס זינקט אין האַס… און צוליב וואָס?…

יעדער איינער פֿון די רוצחים טראָגט זיך אַרום מיט זײַן באַרג כּוונות ווי צו קעפּן, ווי צו הרגענען, צי דאָס האָט צו טאָן מיט עקאָנאָמישע סיבות, צי גלייביקע אין די שריפֿטן פֿון זייערע הײליקע ביכער, צי פֿאַרקריפּלטע אידעאָלאָגיעס… דערווײַל מערן זיך דעספּאָטן, טיראַנען, אָרגאַניזירטע טעראָריסטן, וואָס קומען נישט אויס צווישן זיך, שוין אָפּגערעדט, מיט דער ציוויליזירטער וועלט. און כאָטש זיי גלייבן אין זעלביקן גאָט, אָבער נישט אין די זעלבע גאָטס־פֿאַרטרעטער, שעכט מען זיך אויס. צו ביסלעך, געוווינען מיר זיך צו צו דער לאַגע פֿון טעגלעכן מאַסן־מאָרד.

אָבער נישט אין דעם גייט עס, עס גייט מיר אין דעם, וואָס ס’דאָקוטשעט מיך דער געדאַנק, ווען עס קומט צום רוסישן עראָפּלאַן וואָס איז נישט לאַנג צוריק אַראָפּגעפֿאַלן פֿון הימל.

דאָס רוסישע פֿאָלק איז אַלעמאָל געווען און פֿאַרבליבן אַן אומגליקלעך פֿאָלק אונטער יעדן רעזשים. זייער עקזיסטענץ איז פֿאַרבליבן אַ טראַגישע, אַ פֿאַרשלאָסענע, וווּ אַלע האָבן שטים־רעכט צו וויילן פֿאַר איין זעלבסט־באַשטימטן קאַנדידאַט, פֿאַר איין פּאַרטיי און פֿאַר איין צוגעשניטענע אידעאָלגיע.

דאָס לאַנד גופֿא איז תּמיד אויסגעשטעלט געווען פֿון אייגענער קאָרומפּירטער, ברוטאַלער ממשלה ביזן הײַנטיקן טאָג. אַמאָל איז עס געווען פֿון די אַמאָליקע „ען־קאַ־וועדיסטן‟, הײַנט האָט מען צו טאָן מיט דער זעלבער יענטע, נאָר אַנדערש געשלײַערט. אונטער דער וווּאַלקע לויערט דער „קאַ־גע־בע‟. אויב מ’וויל עמעצן אָפּרוימען פֿון וועג — סײַ בײַ זיך און סײַ אין אַנדערע לענדער, טוט מען עס לויט אָנווײַזונגען.

הייסט עס, אַז קיינער שטייט נישט אין וועג בײַ פּוטין, מ’ציטערט און מ’פֿלאַטערט פֿאַר אים, נישט וויכטיק, צי ער איז אַנטבלויזט רײַטנדיק אויף אַ פֿערד, צי אָנגעטאָן אין זײַן העמד, ווי אַ דזשענטלמען אין דער „יו־ען‟ — אַלץ איינס, אונטער דעם אָנשטעל זײַנעם לויערט אַ זלידנע פֿאַרקרימעניש פֿון אַ מענטשן. ער וויל אויפֿבויען אויף ס‘נײַ די אַמאָליקע צאַרישע אימפּעריע און פּראָקלאַמירן זיך ווי קעניג־מלך־קיסר.