לאָמיר זיך לערנען בײַ עלטערע פֿאָלקזינגערס

Learning From Older Folksingers

צוויי זינגערס הײַנט, וואָס זינגען אינעם אַלטן סטיל פֿון ייִדישן פֿאָלקסגעזאַנג, זענען עטל ריים און מיישקע אַלפּערט
Janina Wurbs
צוויי זינגערס הײַנט, וואָס זינגען אינעם אַלטן סטיל פֿון ייִדישן פֿאָלקסגעזאַנג, זענען עטל ריים און מיישקע אַלפּערט

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published November 22, 2015, issue of December 11, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

די פֿאָלקזינגערס האָבן אויך פֿאַרשטאַנען, ווען מע דאַרף זינגען מיט ווייניקער עמאָציע, כּדי צו זינגען אַ באַלאַדע. די געפֿילן פֿונעם זינגער טאָרן זיך נישט אַרײַנמישן אין דעם זשאַנער פֿון געזאַנג. בײַ די לידער זינגט מען יאָ מיט אַ רעגולערן ריטעם, און דאָ און דאָרט גיט מען צו אַ ביסל דראַמאַטישקייט, אָבער בלויז אַ באַגרענעצטע „דאָזע‟. אַלע דאַרפֿן הערן די באַלאַדע (כּמעט אַלע מאָל אַ טראַגישע מעשׂה, נישט קיין פֿריילעכע) און איבערלעבן די באַלאַדע צוזאַמען.

צי ס’איז דאָ אַ חילוק צווישן מענער און פֿרויען בײַם פֿאָלקסגעזאַנג־סטיל, איז אַ האַרבע שאלה. אין אַלגעמיין, האַלט איך, אַז די מענער האָבן ליב צו זינגען פֿריילעכע לידער, און די פֿרויען — טרויעריקע. אָבער אין דער אמתן, ווערט די מעשׂה אין גאַנצן אויסגעמישט, ווײַל די זין לערנען זיך אויך אויס אַ סך טרויעריקע ליבע־לידער פֿון זייערע מאַמעס. עס קלינגט אפֿשר נישט עכט, אָבער מענער־זינגערס זינגען אויך די לירישע דיאַלאָגן צווישן מאַמעס און טעכטער, וואָס געפֿינען זיך בשפֿע אין דער ייִדישער פֿאָלקס־פּאָעזיע.

עס איז מיר אויסגעקומען צו הערן אין געוויסע לידער אַ חילוק, ווי מענער און פֿרויען זינגען זיי. וועלוול זבאַרזשערס ליד „קום אַהער דו פֿילאָסאָף‟, האָב איך געהערט סײַ ווי אַ שאַרף, איראָניש ליד, געזונגען פֿון אַ מאַן, און סײַ ווי אַ לויב צום רבין, אָן סאַרקאַזם, געזונגען פֿון אַ פֿרוי. נאָך אַ משל — דאָס אַרבעטער־ליד „ברידער מיר האָבן געשלאָסן‟ פֿון ה. אַלעקסאַנדראָוו, ווערט פֿון מענער און בונדיסטן געזונגען ווי אַ מאַרש, אָבער, מײַן באָבע ליפֿשע שעכטער־ווידמאָן האָט דאָס געזונגען פּאַמעלעך מיט האַרץ־ווייטיק, און דער מאַרש איז מגולגל געוואָרן אין אַ טרויעריקער באַלאַדע.

עס איז נאָך דאָ אַ סך אויסצופֿאָרשן און פֿאַרגלײַכן, און מע דאַרף האָבן סענסיטיווע אויערן, ווען מע הערט זיך צו צו די אַלטע רעקאָרדירוגען פֿון פֿאָלקסזינגער, כּדי איבערצוגעבן צו ייִנגערע זינגערס, וואָס איז די טראַדיציע. אויב זיי הערן דעם אונטערשייד צווישן דעם אַמאָל און הײַנט און באַשליסן, אַז די אַלטע טראַדיציע פּאַסט נישט פֿאַר זיי — פֿײַן, אָבער זאָל דאָס ווערן באַשלאָסן מיט וויסן און נישט מיט אומוויסן.

צו זען ווי די גרופּע „אַנ־סקי ייִדישער־ירושה־אַנסאַמבל‟, מיט די זינגערס עטל ריים און מיישקע אַלפּערט, זינגען ייִדישע לידער אין דעם אַלטן סטיל פֿון פֿאָלקסזינגערס, גיט אַ קוק אויף דעם וועבזײַטל: