ידיעות פֿון מאָסקווע

News from Moscow

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published December 09, 2015, issue of December 25, 2015.

די ידיעות פֿון מאָסקווע, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.

חנוכּה אויף די מאָסקווער גאַסן

גאַרי באַרדין
גאַרי באַרדין

פֿון אַלע ייִדישע יום־טובֿים ווערט אין רוסלאַנד טראַדיציאָנעל צום ברייטסטן געפּראַוועט חנוכּה. מע צינדט אָן דעם גרויסן חנוכּה־לאָמפּ אויף צענטראַלע פּלעצער פֿון מאָסקווע. אויף רעוואָלוציע־פּלאַץ האָבן די ערשטע ליכט אָנגעצונדן דער ישׂראלדיקער אַמבאַסאַדאָר צבֿי חפֿץ און דער הויפּט־רבֿ פֿון דעם רוסלענדישן חב״ד ר׳ בערל לאַזאַר. אין אַלע ייִדישע אַנשטאַלטן ווערן דורכגעפֿירט פּראָגראַמען פֿאַר קינדער און פֿאַר עלטערע מענטשן, לעקציעס און קאָנצערטן.

אין דעם מאָסקווער קרעמל האָט מען צוגעטיילט די יערלעכע פּרעמיע „פֿידלער אויפֿן דאַך‟, וואָס מיט איר צייכנט דער רוסלענדישער חב״ד אָפּ די מענטשן, וואָס האָבן בײַגעטראָגן צום מערסטן צו דער ייִדישער קולטור אָדער דעם ייִׅדישן געזעלשאַפֿטלעכן לעבן. הײַיאָר איז די הויפּט־פּרעמיע צוגעטיילט געוואָרן גאַרי באַרדינען, דעם באַרימטן רוסישן רעזשיסאָר פֿון אַנימאַציע־פֿילמען. אין דער „בילדונג‟־נאָמינאַציע האָט באַקומען די פּרעמיע דער געוועזענער דירעקטאָר פֿון איינער פֿון די בעסטע מאָסקווער וועלטלעכע ייִדישע שולן, גריגאָרי ליפּמאַן. באַלוינט זענען אויך דער רעזשיסאָר סערגיי מאָקריצקי, דער טעלעוויזיע־זשורנאַליסט יעווגעני בעקאַסאָוו, וואָס האָט געשאַפֿן אַ ריי פּראָגראַמען וועגן דעם נײַעם מאָסקווער ייִדישן מוזיי, און דער פּרעזידענט פֿון טאַטאַרסטאַן, רוסלאַן מיניכאַנאָוו.

אין דעם נײַעם מאָסקווער ייִׅדישן מוזיי איז פֿאָרגעקומען אַ זיצונג פֿון קינאָ־קלוב. מע האָט באַוויזן דעם פֿילם „דער פֿידלער אויפֿן דאַך‟, קאָמענטירט פֿון ברוך גאָרין, דער הויפּט פֿונעם פֿאַרלאַג „קניזשניקי‟ און אַ קענער פֿון אַשכּנזישער קולטור.

זשיקעוו: חנוכּת־הבית פֿון אַ נײַעם קהילה־צענטער

אין זשוקאָווקע (זשיקעוו, אויף ייִדיש), 10 ק״מ פֿון מאָסקווע, האָט מען געפּראַוועט אַ חנוכּת־הבית; דאָרט איז געעפֿנט געוואָרן אַ נײַער ייִדישער קהילה־צענטער — מיט אַ שיל, אַ באַנקעט־זאַל, אַ האָטעל און קלאַסן. דער צענטער געפֿינט זיך אין אַ פּרעסטיזשפֿולן ראַיאָן פֿון מאָסקווער געגנט, און כּדי אים אויפֿצובויען, האָבן די היגע ייִדישע געשעפֿטס־לײַט געזאַמלט 15 מיליאָן דאָלאַר און באַשטעלט אַן אַרכיטעקטור־פּראָיעקט אין ענגלאַנד. אויף דער עפֿענונג־צערעמאָניע זענען געקומען די הויפּט־רבנים פֿון רוסישן חב״ד, ר׳ בערל לאַזאַר און ר׳ אַלכּסנדר באָראָדאַ, און דער גובערנאַטאָר פֿון מאָסקווער געגנט — אַנדריי וואָראָביאָוו. אויף דער שׂימחה האָט געשפּילט אַ דזשעז־אָרקעסטער.

„אשכּולות‟: פֿעסטיוואַל אויף דער אַרכיטעקטור־טעמע

די הויפּט־געשעעניש פֿון קולטורעלן לעבן אין מאָסקווע איז די וואָך געווען דער פֿעסטיוואַל פֿון קאָמענטירטן לייענען, דורכגעפֿירט פֿונעם פּראָיעקט „אשכּולות‟.

דער פּראָיעקט אָרגאַניזירט אַזאַ פֿעסטיוואַל שוין צום צענטן מאָל, און אַלע מאָל האָט דער פֿעסטיוואַל אַ באַזונדערע טעמע. דאָס מאָל איז ער געווידמעט געווען אַרכיטעקטור: ווי אַזוי קען מען פֿאַרטײַטשן די סימנים אויף בנינים, מויערן און אין דער שטאָטישער פּלאַנירונג? די צוהערער האָבן זיך צעטיילט אויף 3 גרופּעס; די ערשטע גרופּע האָט זיך געלערנט אַרכיטעקטור פֿון אַנטיקישן מיזרח, און געהערט רעפֿעראַטן וועגן אַלט־מיזרחדיקע קולט־בנינים. אין אַזאַ קאָנטעקסט איז באַטראַכט געוואָרן אויך דער בית־המקדש.

די צווייטע גרופּע האָט געפֿאָרשט די אָפּשפּיגלונג פֿון ירושלים אין דער אייראָפּעיִשער אַרכיטעקטור און אין די שילן פֿון מיזרח־אייראָפּע; און די דריטע גרופּע האָט געלערנט די אידעאָלאָגיע פֿון מאָדערנער אַרכיטעקטור — פֿון מעמאָריאַלע דענקמעלער און מאָנומענטן ביז דעם ישׂראלדיקן קאָנסטרוקטיוויזם. דער פֿעסטיוואַל האָט געדויערט 4 טעג, און זײַן פּראָגראַם האָט אײַנגעשלאָסן אויך פּלענאַרע רעפֿעראַטן און פֿילמען, פֿאַרבונדן מיט אַרכיטעקטור.

אַ באַגעגעניש פֿונעם צענטער פֿאַר גענאָציד־פֿאָרשונג

אין רוסלענדישן מלוכישן הומאַניטאַרן אוניווערסיטעט איז פֿאָרגעקומען אַ באַגעגעניש פֿונעם צענטער פֿאַר גענאָציד־פֿאָרשונג, וואָס איז אַנומלטן געגרינדעט געוואָרן. מע האָט פֿאַרבעטן דעם דירעקטאָר פֿון דעם מאָסקווער אינפֿאָרמאַציע־צענטער בײַ דער „יו־ען‟, אַלכּסנדר גאָרעליקן, ער זאָל זיך טרעפֿן מיט די סטודענטן. גאָרעליק האָט דערציילט וועגן דעם באַגריף „גענאָציד‟, אינטערנאַציאָנאַלע רעכט, וועגן דער „קאָנווענץ פֿון אויסמײַדן דעם גענאָציד און שטראָף פֿאַר אים‟, וועגן די מיטלען אויסצומײַדן גענאָצידן, וואָס ווערן אָנגעוואָנדן איצט, און וועגן דער אינטערנאַציאָנאַלער הילף פֿאַר די גענאָציד־קרבנות.

דאָס בוך „ייִדישע לימודים צוויי‟

און די לעצטע ידיעה פֿאַר הײַנט: דער פֿאַרלאַג „קניזשניקי‟ האָט אַרויסגעגעבן גאַלינאַ זעלענינאַס בוך „ייִדישע לימודים צוויי‟, וואָס באַשטייט פֿון אירע אינטערוויוען מיט טוער, וואָס מיט זיי איז פֿאַרבונדן דער ווידערגעבורט פֿון ייִדישע לימודים אין רוסלאַנד אין די 1990ער יאָרן: פּראָפֿעסאָרן, אַקאַדעמישע אָנפֿירער, טוער פֿון געזעלשאַפֿטלעכע אָרגאַניזאַציעס, בתוכם וואַלערי דימשיץ, אָלעג בודניצקי און מיכאל קרוטיקאָוו. אויפֿן סמך פֿון די אינטערוויוען ווערן געשאַפֿן פּאָרטרעטן פֿון די טוער און פֿון דער דערשײַנונג פֿון ייִדישע לימודים אין רוסלאַנד.