צו פֿיל „נײַס‟

Too Much Nice


פֿון לייזער בורקאָ

Published December 22, 2015, issue of January 08, 2016.

אין אַ צײַטונג, זאָגט מען, קען ניט זײַן צו פֿיל נײַעס; אָבער ניט דעם מין „נײַס‟ האָב איך אין זינען, נאָר דאָס ענגלישע nice, וואָס האָט צו זיך ניט קיין פֿולן עקוויוואַלענט אין מאַמע־לשון. מיר קענען זאָגן: סימפּאַטיש, פֿײַן, ליב, װױל, און נאָך — אָבער צו „נײַס‟ קומט עס ניט, ווײַל „נײַס‟ האָט אין זיך אויך אַ שמץ ביטול.

זאָגן, אַז דער און דער מענטש איז „נײַס‟ איז לכאורה דורכויס פּאָזיטיוו, אָבער הינטערן קאָמפּלימענט שטעקט אַ געוויסער ספֿק, צי יענער טויג טאַקע באמת, צי ער ווײַזט אַרויס גענוג איניציאַטיוו, האַרטקייט און אַגרעסיווקייט, כּדי זיך דורכצושלאָגן אין לעבן. ווער עס איז „נײַס‟, גיט מען אָנצוהערן, טראָגט אין זיך אויך עפּעס קינדישס, נאַיִווס, שוואַכס — אַ מענטש וואָס טשעפּעט ניט קיין פֿליג אויף דער וואַנט. אַ סך מאָל האָט ניט דאָס וואָרט אַזאַ נעגאַטיוון בײַטעם, אָבער אָפֿטער ווי מע וואָלט זיך געריכט.

ניט געקוקט אויף דעם, איז „נײַס‟ זייער אַ וויכטיקער ווערט אין דער אַמעריקאַנער קולטור. יעדער וויל זײַן „נײַס‟ און שטרעבט כּסדר זיך אויפֿצופֿירן „נײַס‟: מע האַלט אָפֿן די טיר, מע זאָגט „גוט מאָרגן‟, מע גיט אָפּ דעם זיצפּלאַץ פֿאַר אַן עלטערן מענטש. ניט אַלע מאָל פֿירט זיך אַזוי, ספּעציעל ניט אין אַ גרויסער שטאָט, נאָר, בדרך־כּלל, איז אַמעריקע אַ „נײַס‟ לאַנד און מיר, אַמעריקאַנער, באַמיִען זיך כּסדר צו זײַן „נײַס‟. (די קאַנאַדער, דאַרף מען זאָגן, זײַנען נאָך „נײַסער‟ פֿון אונדז — זיי אַנטשולדיקן זיך בײַ יעדער געלעגנהייט. אָבער דערפֿאַר זײַנען זיי גרויסע שווײַגער און דריקן ניט אויס זייער „נײַסקייט‟ אַזוי אָפֿט ווי מיר אַמעריקאַנער פּלאַפּלער.)

פֿון איין זײַט, נייטיקן מיר זיך אין אונדזער „נײַסקייט‟, ווײַל אונדזער געזעלשאַפֿט איז זייער אַ גרויסע מיט פֿאַרשיידענע מינים מענטשן: פֿרומע און פֿרײַע, רעכטע און לינקע, פֿון אַלע קאָלירן און אַלע עטנישע גרופּעס. ווען מיר פֿירן זיך ניט אויף „נײַס‟, זײַנען מיר עלול אָנצוהייבן אַ קריגערײַ, וואָס אין אַמעריקע קען דאָס מיינען: שיסן מיט ריכטיקע קוילן. בײַ אונדז איז „נײַס‟ אַ פֿראַגע פֿון לעבן און טויט.