אָן כאַבאַר גייט עס נישט

Bribery Got You Everywhere

Yehuda Blum

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published December 23, 2015, issue of January 08, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

מײַן טאַטע, אָבער, האָט ניט געקענט און ניט געװאָלט שװײַגן, און הײַנט פֿאַרשטײ איך, אַז אַנדערש האָט עס פּשוט ניט געקענט זײַן, װײַל װאָס האָט ער געזען ביז זײַן חתונה?… אַ שטרענגע בונדיסטיש־קאָמוניסטישע דערציִונג אין דער משפּחה, זיבן יאָר סטאַליניסטישער בילדונג אין דער סאָװעטישער ייִדישער שול, צװײ יאָר פֿון הונגער אין אַ פֿאַרװאָרפֿן דערפֿל אין אוזבעקיסטאַן, אַריבער צװײ יאָר שלאַכטן אױפֿן פֿראָנט, און נאָך דער מלחמה — פֿינף יאָר לײדיקגײערישן מיליטערישן דינסט אין אַ רעזערװ־פּאָלק. מײַן טאַטע, פּונקט אַזױ װי מיליאָנען יונגע ייִדן פֿון זײַן דור, זײַנען ניט געװען גרײט און צוגעגרײט צום ציװילן לעבן. אַלץ, װאָס בײַ זײ איז געבליבן, איז די שטרעבונג צום אַבסטראַקטן יושר און דאָס ניט קענען זיך צופּאַסן צום ציװילן לעבן.

מײַן טאַטע, אַן עקשן, האָט מצליח געװען צו װערן אַ גוטער פּאַריקמאַכער, זײער אַ גוטער פּאַריקמאַכער; און װי אױף צולהכעיס, צװישן זײַנע באַשטענדיקע קליענטן איז געװען די גאַנצע שטאָט־ און פּאַרטײ־נאַטשאַלסטװע. טאַקע בײַ זײ, בײַ די געצװוּנגענע גנבֿים, האָט ער געװאָלט פּועלן אַ שטיקל װעלט־יושר. דער אַרומיקער „באַפּוצטער‟ אומיושר האָט ניט געלאָזט אים לעבן, עס האָט אים געאַרט יעדע קלײניטשקע קריװדע, און דאָס האָט אים אָפּגעקאָסט אַ שטיק געזונט, סײַ אים און סײַ זײַן משפּחה.

מע האָט אים געבעטן פֿון אַלע זײַטן: „נתן, בײַס צו דײַן צונג! שװײַג! דו ביסט ניט קײן נתן־הנבֿיא און די באַלעבאַטים פֿונעם שטעטל זײַנען ניט דוד המלך! װאָס זשע מײנסטו, אַז דער ערשטער סעקרעטאַר פֿון דער שטאָט־אָפּטײלונג פֿון דער קאָמוניסטישער פּאַרטײ װײסט ניט, אַז אָן כאַבאַר באַקומט מען ניט קײן לײַטישע שטעלע; אַז אָן כאַבאַר װעט מען דיר ניט העכערן דעם לױן; אַז אָן כאַבאַר װעסטו ניט האָבן קײן רפֿואות; אַז אָן כאַבאַר װעט מען דיר ניט פֿאַרקױפֿן אַ פּאָר גוטע שיך; אַז אָן כאַבאַר װעט דײַן קינד ניט פֿאָרן אין אַ לײַטישן זומער־לאַגער?…‟ — ס׳האָט געהאָלפֿן װי אַ טױטן באַנקעס.

און דאָ, גאָט האָט געהאָלפֿן, דער טאַטע איז געװאָרן אַ שטיקל נאַטשאַלניק, דער הױפּט־מײַסטער פֿון דער צענטראַלער צירולניע. װילסט קעמפֿן פֿאַרן װעלט־יושר? ביטע, קעמף לטובֿת דײַנע קאָלעגעס און קונים. דער טאַטע האָט זיך אַ ביסל באַרויִקט, װײַל אַ האַלבן טאָג האָט ער געאַרבעט אין דער צירולניע און אַ האַלבן טאָג געמוזט אַרומלױפֿן איבער דער הױכער נאַטשאַלסטװע און זאָרגן װעגן די אַרבעטס־כּלים און לײַטישע באַדינגונגען פֿאַר זײַנע קאָלעגעס. דער קאַמף מיט די אַבסטראַקטע „װינטמילן‟ איז פֿאַרװאַנדלט געװאָרן אין אַ קאַמף מיט קאָנקרעטע באַאַמטע. דער טאַטע האָט דערפֿילט, אַז אױך די גרױסע נאַטשאַלסטװע מוז זיך רײַסן די פּעדעשװעס, כּדי עפּעס אַרײַנצוברענגען אינעם בודזשעט פֿון דער שטאָט.