פּובליציסטיק

דאָ ליגט דער הונט באַגראָבן

That’s where the Dog is Buried

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

דעם דאָקטערס טאָכטער האָט נישט געהאַט קיין צײַט צו טרויערן, איז זי אַוועק קיין קאַזאַכסטאַן צו באַוווּנדערן זייער לאַנדשאַפֿט מיט די הויז־באַשעפֿענישן. דער זון איז גלײַך אַוועק קיין אינדיע, געווען שטאַרק פֿאַרטאָן אין „זען־בודיזם‟, און דאָס ווײַב קאָלײַטיס, ווי נאָר זי האָט זיך באַפֿרײַט פֿון די שווערע מאָמענטן, אַזוי איז זי אַוועק אויף אַ „קרוז‟, ס’הייסט, אויף אַן אויספֿלוג מיט אַ שיף אין די גריכישע אינדזלען, וווּ די זון גייט אויף מיט אַ גאָלדענעם אין דער פֿרי און הויכט אויס די נשמה אונטער די פּוכענע וואָלקנס. אַן אינדזל, וווּ די וואַסערן שעמערירן מיט זילבערנע צוזאָגן, און דאָס עסן לייגט זיך גרינג אויף דער צינג, אויף דער לינג נאָך יעדן שלינג.

דערווײַל האָט דאָס הינטל דרײַפֿוס באַקומען אַרטרײַסיס. עס איז ממש אויסגעגאַנגען פֿאַר צער; זײַן האַר האָט אים פּלוצעם פֿאַרלאָזט אָן אַ זײַ־געזונט. באַגינען איז די באַלעבאָסטע אַנטרונען, נאָר איידער וואָס־ווען האָט זי אים אַרײַנגעגעבן אין אַ לוקסוס־האָטעל פֿאַר הינט מיט אויפֿפּאַסער אין ווײַסע הענטשקעס און אויפֿפּאַסערקעס אין ווײַסע כאַלאַטן גרויסע אַנטיפּאַטן.

מיט דער צײַט איז דרײַפֿוסן באַפֿאַלן אַ חשד, אַז זײַנע באַלעבאַטים לאָזן זיך וווילגיין, וווּ די וועלט האָט אַן עק, און פֿאַרלאָזט זייער באַליבט הינטל אין גרויס שרעק. עס בילט און שילט, אַז עס איז אַרײַנגעפֿאַלן אין אַ וועלט פֿון הינטישע זין און טעכטער, יעדער פֿון זיי גרימירט און באַצירט מיט אַ שעלמיש געלעכטער, הינט גרויסהאַלטער צוליב זייער ראַסע ממש אָן אַ פּליאַם, און אויך דערשלאָגענע הינט צוליב זייער נידעריקן שטאַם.

אַוועק אַ שטיקל צײַט און דרײַפֿוס האָט גענומען אויף זיך בעטן דעם הינטישן טויט, גרײט געווען איבערצוטרעטן די שוועל פֿונעם הינטישן גן־עדן. האָט זיך דער גאָט פֿון די הינט אויף אים דערבאַרעמט און אים אַראָפּגעשיקט דעם הינטישן מלאך־המות מיט דער גיפֿטיקער שווערד, און ער האָט דרײַפֿוסן געהאַט טיף, טײַער אין דר’ערד.

דאָ האָט זיך אָנגעהויבן די אמתע יללה. די באַלעבאָסטע איז ראַפּטעם געקומען צו פֿליִען פֿון די גריכישע אינדזלען מיט אַ בהלה; די קינדער האָבן זיך אומגעקערט, און אויף דער לוויה געריטן אויף פֿערד. מ’האָט אָנגעשטעלט פֿידל־שפּילער מיט אַ פֿלײט צו באַגלייטן דרײַפֿוסן אין זײַן אייביקייט. די טרויעריקע קאַמפּאַניע איז נאָכגעגאַנגען דעם טרויער־מאַרש אונטער די טענער פֿון בעטהאָווענס אַכטע סימפֿאָניע. מען האָט דרײַפֿוסן געפֿירט צום הינטישן בית־עולם אין „האַרצדייל‟, נישט ווײַט פֿון ניו־יאָרק. דאָרט האָט מען אויפֿגעשטעלט אַ מצבֿה וווּ עס זײַנען געווען אויסגעקריצט מיט גאָלדענע אותיות די דאָזיקע רייד:

„דאָ ליגט באַגראָבן אונדזער באַליבט הינטל דרײַפֿוס, דער זון פֿון זײַן טאַטן צווייפֿוס און זײַן וואַזשנע מאַמען צווייפֿוס. זייער קינד איז געווען אונדזער קינד, אונדזער אָנהאַלט אין לעבן. ער האָט אונדז געברענגט גרויס פֿרייד און פֿאַרגעניגן, אַפֿילו דעמאָלט, ווען ער האָט שוין נישט געקענט מער קריכן אויף די שטיגן. מיר האָבן אים ליב געהאַט ס’לעבן. גאָט האָט געגעבן און גאָט האָט גענומען. זאָל אים ווויל באַקומען.‟