וואָס שטייט אין מײַן זיידנס בריוו?

What Does My Grandfather's Letter Say?

חנה פּאָלאַק ניצט אַ ספּעציעל פֿאַרגרעסער־גלאָז פֿאַר אַרכיוויסטן, כּדי צו דעשיפֿרירן געוויסע ווערטער
חנה פּאָלאַק ניצט אַ ספּעציעל פֿאַרגרעסער־גלאָז פֿאַר אַרכיוויסטן, כּדי צו דעשיפֿרירן געוויסע ווערטער

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published January 31, 2016, issue of February 19, 2016.
„מע דאַרף זיך צוגעוויינען צו דער פּערזענלעכער האַנטשריפֿט פֿון יעדן מחבר,‟ זאָגט אַרעלע ווישוואַנאַט. דער מחבר פֿון דעם בריוו, למשל, שרײַבט דעם „נ‟ מיט אַן אייגנאַרטיקער צופּוצונג
„מע דאַרף זיך צוגעוויינען צו דער פּערזענלעכער האַנטשריפֿט פֿון יעדן מחבר,‟ זאָגט אַרעלע ווישוואַנאַט. דער מחבר פֿון דעם בריוו, למשל, שרײַבט דעם „נ‟ מיט אַן אייגנאַרטיקער צופּוצונג

אַרום זעקס יאָר צוריק האָט חנה פּאָלאַק, די „פֿאָרווערטס‟־אַרכיוויסטין און אַ פּראָפֿעסיאָנעלע איבערזעצערין פֿון ייִדיש אויף ענגליש, באַקומען פֿון טעקסאַס אַן אַלט ייִדיש פּאָסטקאַרטל, וואָס דער קליִענט האָט לעצטנס געפֿונען, אָנגעשריבן פֿון אַ פֿאַרשטאָרבענעם קרובֿ.

ס׳רובֿ פֿונעם טעקסט איז געווען פֿאַרשטענדלעך ביזן לעצטן זאַץ. חנה האָט זיך באַמיט מיט אַלע כּוחות עס איבערצולייענען און עס אַפֿילו געוויזן צוויי מענטשן, וואָס האָבן געקענט פֿליסיק ייִדיש פֿון דער היים, אָבער קיינער האָט עס נישט געקענט אויספּלאָנטערן. צוויי וואָכן שפּעטער האָט חנה עס איבערגעקוקט מיט פֿרישע אויגן און פּלוצלינג דערקענט, אַז דער מחבר האָט פּשוט געהאַט אָנגעשריבן מיט ייִדישע אותיות דעם ענגלישן זאַץ, Ain’t we got fun!

דאָס קענען איבערלייענען אַ ייִדישן כּתבֿ איז נישט בלויז אַ פֿאַך, נאָר אַ מין קונסט, וואָס ווייניק מענטשן הײַנט באַהערשן עס. אַפֿילו געניטע ייִדיש־רעדער, וואָס נעמען אָן איבערזעץ־פּראָיעקטן, מײַדן אָפֿט מאָל אויס די האַנט־געשריבענע טעקסטן ווײַל עס פֿאָדערט נישט בלויז צײַט און אַ שאַרף אויג, אָבער — ווי חנה זאָגט אַליין — „אַ סך געדולד און בטחון‟.

דער מי איז אָבער כּדאַי, זאָגן די מענטשן, וואָס טוען די אַרבעט. נעמי און שמואל עלבינגער — אַ פּאָרפֿאָלק אין ירושלים, וואָס אַרבעטן צוזאַמען צו דעשיפֿרירן ייִדישע טעקסטן — האָבן נישט איין מאָל אַנטדעקט גאָר אינטערעסאַנטע פּרטים אין די האַנט־געשריבענע מאַטעריאַלן, וואָס מע גיט זיי איבערצוזעצן. „איין קליִענט האָט געפֿונען די זכרונות פֿון זײַן פֿאַרשטאָרבענעם זיידן, באַגראָבן אין אַ געצײַג־קעסטל אינעם זיידנס גאַראַזש אין קאַנאַדע,‟ האָט נעמי געזאָגט. „דער אייניקל האָט באַשלאָסן עס איבערצוזעצן ווי אַ מתּנה דער באָבען. ס׳איז געווען אַ ריזיקע אינוועסטירונג פֿאַר אים, הונדערטער האַנט־געשריבענע זײַטן.‟

ווי עס האָט זיך אַרויסגעוויזן, איז די העפֿט זכרונות געווען אַ פֿאַרכאַפּנדיקער רעפּאָרטאַזש פֿונעם זיידנס אַנטלויפֿן פֿון פּוילן אינעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד במשך פֿון דער צווייטער וועלט־מלחמה. איין זאַך וועגן דעם טעקסט האָט אָבער געשטעלט נעמי אין אַ שטיקל פֿאַרלעגנהייט. צווישן אַלע זײַנע אַווענטורעס, האָט דער זיידע אויך פּרטימדיק באַשריבן זײַנע יוגנטלעכע ליבע־אַפֿערעס. „לייענענדיק די איבערזעצונג האָט מײַן קליִענט זיכער באַקומען אַ נײַע פּערספּעקטיוו פֿונעם זיידן,‟ האָט נעמי געזאָגט. „דאָס האָט ער שוין אַליין געמוזט באַשליסן, צי ער זאָל יענע קאַפּיטלען ׳רעדאַקטירן׳, איידער ער גיט די זכרונות איבער דער באָבען.‟