פּאָליטיק

די מאָדנע און געפֿערלעכע אַמעריקאַנער וואַלן

The Strange and Dangerous American Elections

פֿון דזשאָרדין קוציק

אַמעריקע מאַכט איצט אַדורך זייער אַ מאָדנעם פּאָליטישן מאָמענט. דאָס הייסט, אַז די איצטיקע פּרעזידענטן־וואַלן זענען מאָדנע, אַפֿילו פֿאַר אַמעריקע, אַ לאַנד, וווּ די נאַציאָנאַלע פּאָליטישע ראַנגלענישן קומען, געוויינטלעך, פֿאָר אויף אַ סוררעאַליסטישן און גראַנדיעזן אופֿן.

די רעפּובליקאַנער פּאַרטיי שטעלט מיט זיך הײַיאָר פֿאָר אַ ריי פּאָליטיקער, וואָס זענען אָדער גאָר עקסטרעמע בייזע פּאַרשוינען, אָדער ריינע משוגעים. דאָס נעמט אַפֿילו ניט אַרײַן אין באַטראַכט דאָנאַלד טראָמפּ, וואָס איז בעצם ניט קיין פּאָליטיקער, נאָר אַ נאַרציסטישער לץ, אַ מין פֿאַרווײַלער פֿונעם שניט „רעאַליטעט־טעלעוויזיע‟, וואָס טוט אַלצדינג מעגלעך, כּדי מע זאָל וואָס מער רעדן וועגן אים.

די וועלט, מחוץ אַמעריקע, האָט, פֿאַרשטייט זיך, מער מורא פֿאַר טראָמפּ ווי פֿאַר די אַנדערע קאַנדידאַטן. ס׳זעט זיי אויס אומגלייבלעך, אַז אַ פּאָטענציעלער פּרעזידענט זאָל סטראַשען צו דעפּאָרטירן אַלע מוסולמענער, אַרויסקומען מיט ראַסיסטישע דערקלערונגען וועגן מעקסיקאַנער אָדער טענהן, אַז די פֿאָרזיצערין פֿון דער דעבאַטע אויף „פֿאַוקס־ניוז‟, מעגין קעלי, איז ניט געווען יושרדיק צו אים ווײַל, איך בעט איבער אײַער כּבֿוד, ס׳איז געווען „איר צײַט פֿונעם חודש‟.

טראָמפּס ממש דערשטוינענדיקע אַרויסזאָגונגען, זײַן נטיה צו שעלטן אויף דער טעלעוויזיע און צו בעטן דעם עולם בײַ זײַנע ריזיקע עפֿנטלעכע מיטינגען, זיי זאָלן גיין שלאָגן די, וואָס קומען אים פּראָטעסטירן, זענען יאָ גאַנץ שאָקירנדיק. טראָמפּ אַליין איז, אָבער, ניט אַזוי געפֿערלעך, ווײַל ער וועט קיינמאָל ניט ווערן פּרעזידענט.

די גרעסטע פּראָבלעם, אָבער, וואָס עס שאַפֿט איצט דאָנאַלד טראָמפּ, איז, וואָס צוליב אים, קלינגען די אַנדערע רעפּובליקאַנער אַ סך ווייניקער עקסטרעם, ווי זיי זענען באמת. די צוויי אַנדערע הויפּט־קאַנדידאַטן בײַ די רעפּובליקאַנער, מאַרקאָ רוביאָ און טעד קרוז, זענען אַ סך מער געפֿערלעך ווי זיי זעען אויס בײַם ערשטן בליק. רוביאָ האַלט, למשל, אַז דער אַבאָרט דאַרף זײַן אומלעגאַל אין אַלע פֿאַלן, אַחוץ דעם, ווען דער וולד שטעלט אין געפֿאַר דאָס לעבן פֿון דער מוטער. ווען מע האָט אים געפֿרעגט, וואָס וואָלט ער געזאָגט אַ פֿרוי, וואָס איז געוואָרן טראָגעדיק צוליב אַ פֿאַרגוואַלדיקונג, האָט ער דערקלערט, אַז ער וואָלט זי דערמוטיקט, ווײַל ס׳איז אַ „שרעקלעכע סיטואַציע‟, אָבער די פֿרוי וואָלט סײַ ווי סײַ געדאַרפֿט האָבן דאָס קינד.

צום באַדויערן, איז דער אַבאָרט ניט די איינציקע גאָר עקסטרעמע פּאָזיציע, וואָס רוביאָ, וועמען די אַמעריקאַנער פּרעסע האַלט פֿאַר דעם „מעסיקן קאַנדידאַט‟ צווישן די רעפּובליקאַנער, שטעלט מיט זיך פֿאָר. ער גלייבט, למשל, בכלל ניט אין קלימאַט־ענדערונג און איז בפֿירוש שטאַרק בייז געשטימט קעגן די האָמאָסעקסואַליסטן, האַלטנדיק, אַז מע מוז פּטור ווערן פֿון אַלע געזעצן, וואָס פֿאַרזיכערן, אַז מע טאָר ניט דיסקרימינירן קעגן זיי. רוביאָס מיינונגען וועגן דער אויסערן־פּאָליטיק זענען אויך גאַנץ עקסטרעם: ער רעדט אָפֿט וועגן אָנהייבן מיליטערישע אָפּעראַציעס אין פֿאַרשידענע עקן פֿון דער וועלט. זײַן פּלאַן פּטור צו ווערן פֿון סיריעס דיקטאַטור איז בפֿירוש געפֿערלעך, ווײַל די רוסישע רעגירונג שטיצט באַשאַר אַל־אַסאַדן שטאַרק אונטער, און אַ מלחמה קעגן אים וואָלט בעצם געמיינט אַ ביטערן קאָנפֿליקט מיט די רוסן.

טעד קרוז, וואָס דער רעפּובליקאַנער עסטאַבלישמענט האָט פֿײַנט כּמעט אַזוי פֿיל ווי דאָנאַלד טראָמפּ, איז אויך גאַנץ געפֿערלעך. זײַן הויפּט־פּלאַן איז בעצם צו שנײַדן דעם בודזשעט פֿון דער פֿעדעראַלער רעגירונג אויף אַזוי פֿיל, אַז אַפֿילו די געוויינטלעכע פֿינאַנציעל־קאָנסערוואַטיווע רעפּובליקאַנער האַלטן אים פֿאַר אַ משוגענעם. אין דער זעלביקער צײַט באַרימט זיך קרוז, אַז ווען ער וואָלט געווען פּרעזידענט, וואָלט מען „זיך דערוווּסט, צי דער זאַמד גליט בײַנאַכט‟, ווײַל מע וואָלט גלײַך אַראָפּגעוואָרפֿן באָמבעס אויף סיריע.