פּורים, מאַסלעניצע און נאָוורוז

Purim, Maslenitsa and Nowruz

פֿון רעכטס אויף לינקס: פּורים, מאַסלעניצע און נאָוורוז
Getty Images
פֿון רעכטס אויף לינקס: פּורים, מאַסלעניצע און נאָוורוז

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published March 09, 2016, issue of April 01, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

אַזוי צי אַזוי, איז מאַסלעניצע היסטאָריש פֿאַרבונדן מיטן אַמאָליקן סלאַווישן נײַעם יאָר, וואָס האָט אַ שײַכות צום פֿרילינגדיקן אויסגלײַך צווישן טאָג און נאַכט (Equinox). דער נאָמען פֿונעם קאַרנאַוואַל שטאַמט פֿונעם וואָרט „מאַסלאָ‟ — פּוטער. ווי אַ וויכטיקן טייל פֿון דער חגא, וואָס שטאַמט פֿון אוראַלטע פּאַגאַנישע וואָרצלען, פֿאַרברענט מען און מע באַגראָבט אַ שטרויענע ליאַלקע פֿון „מאַסלעניצע‟ — אַ מיסטישע ווײַבלעכע פֿיגור, וואָס סימבאָליזירט דעם טויט און אַוועקגייענדיקן ווינטער. אויבערפֿלעכלעך דערמאָנט אינעם ייִדישן מינהג צו פֿאַרברענען פּורים ליאַלקעס פֿון המן־הרשע. לויטן רוסישן נישט־ייִדישן נוסח, פֿאַרברענט מען אָבער סימבאָליש דעם מלאך־המוות אַליין. אַן אַנדער כאַראַקטערישער מאַסלעניצע־מינהג איז דאָס שפּרינגען איבערן פֿײַער פֿון שײַטערס.

דער באַליבסטער טייל פֿונעם קאַרנאַוואַל באַשטייט אָבער אין גאַסן־טענץ, שליטן־גליטשן, כּלערליי שפּילערײַען און אַנדערע טשיקאַווע פֿאַרווײַל־אונטערנעמונגען, וואָס דערמאָנען אין אַ סך אַספּעקטן דעם קומענדיקן ייִדישן יום־טובֿ. דער ענין פֿון „עד דלא ידע‟ שפּילט אויך אַ גרויסע ראָלע אין דער רוסישער חגא, און איז בפֿירוש אַסאָציִיִרט מיטן „ונהפֿוך הוא‟ — איבערצוקערן דאָס געוויינטלעכע טאָג־טעגלעכע לעבן אויף קאַפּויער.

אַ צאָל אויסלענדער, וואָס האָבן באַזוכט רוסלאַנד אין דער מיטל־עלטערלעכער תּקופֿה, האָבן באַמערקט אַ צאָל ענלעכקייטן צווישן דער רוסישער מאַסלעניצע און די מערבֿדיקע קאַרנאַוואַלן. איין איטאַליענער, וועלכער האָט געזען, ווי מע האָט געפּראַוועט מאַסלעניצע אין דער תּקופֿה פֿונעם צאַר איוואַן „דעם גרויזאַמען‟, האָט באַמערקט, אַז אין פֿאַרגלײַך מיט איטאַליע, וווּ די פּאָליציי לאָזט דעם עולם זיך צו הוליען צופֿיל אויף די קאַרנאַוואַלן, שיכּורן זיך די מאָסקווער קיניגלעכע וועכטער צוזאַמען מיט דער גאַנצער שטאָט, וווּ עס הערשט במשך פֿון אַ וואָך אַ ווילדער הפֿקר.

אין אַ טייל רוסישע שטעט און דערפֿער איז געווען אָנגענומען דער ווילדער מינהג צו פּראַווען קאַטאָוועס אויף די גאַסן, זײַענדיק אָנגעשיכּורט ממש ווי דער תּנ״כישער לוט. נישט זעלטן האָט עס גורם געווען צו בפֿירוש ווילדע מעשׂים בנוסח פֿונעם דאָזיקן פּערסאָנאַזש, דערפֿאַר האָט די קירך במשך פֿון דורות געפּרוּווט אָפּצושטעלן געוויסע עלעמענטן פֿונעם קאַרנאַוואַל — אָן קיין גרויסן דערפֿאָלג.