מה נשתּנה צווישן פֿרעמדע

The "Four Questions" Among Strangers


פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published May 01, 2016, issue of May 27, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

„שטילערהייט האָבן זיך אַרײַנגעשאַרט צוויי ווײַסע, מיטליעריקע מענער, זעט אויס גײַסטלעכע, אָנגעטאָן אין ווײַסן, מיט אַ טלית אַרום דעם האַלדז און אַ קאַפּעלע אויפֿן קאָפּ. זיי האָבן גענומען דאָס וואָרט און געזאָגט, אַז עס פֿרייט זיי זייער אָפצוריכטן דעם סדר מיט די בכּבֿודיקע געסט, גרייט אַרײַנצוברענגען אַ יום־טובֿדיקע שטימונג אין די הערצער פֿון זייערע מיטברידער, אַפֿראָ־אַמעריקאַנער פֿאַרזאַמלטע מיט איין ווײַסן יונגערמאַן, און זיי האָבן אָנגעוויזן אויף מיר.

מיטאַמאָל האָבן זיי אָנגעהויבן צו זינגען „הללויה‟ און אַלע האָבן מיטגעזונגען און מיטגעפּליעסקעט מיט די הענט. יעדער איינער האָט געלייענט פֿון דער צוגעגרייטער הגדה, דער עיקר, האָט מען זיך אָפּגעשטעלט אויף „עבֿדים היינו‟ — שקלאַפֿן זײַנען מיר געווען…‟

די אפֿראָ־אַמעריקאַנער האָבן עס אונטערגעכאַפּט, גענומען טאַנצן אַרום דעם טיש און זינגען “שקלאַפֿן זײַנען מיר געווען אין לאַנד מצרים, און גאָט האָט אונדז באַשיצט. ער האָט געשאָכטן אַ לעמעלע און מיטן רויטן בלוט אָנגעצייכנט אויף יעדער מיצרישע טיר אַ בלוט צייכן, אַז דער מלאך המות זאָל אויסמײַדן די בלוטיקע טיר און אַוועק מיט אַ טיר ווײַטער”.

די דרײַ אַפֿראָ־אַמעריקאַנער געסט האָבן געמאַכט קאָזשלקעס, געטאַנצט, זיך געבויגן אין צווייען, און געזונגען .Go down Moses, go down to Egypt Land

„נאָך דער עקסטאַזע האָבן זיי זיך צוריקגעקערט צום טיש, אַחוץ איינעם. יענער איז געבליבן שטיין, אָפּגעכאַפּט זײַן אָטעם און אָנגעוויזן אויף מיר, מיט די רייד:

„צי ווייסט איר ווער דער ווײַסער בחור איז? ער הייסט אַלעקס, און קומט אַרויס פֿון אַ משפּחה וואָס איז איז פֿאַרשקלאַפֿט געווען בײַ היטלערן, און גאָט איז געווען מיט זיי און זיי געראַטעוועט פֿונעם חורבן.‟

ווי נאָר ער האָט אַרויסגערעדט די לעצטע פּאָר ווערטער, אַזוי האָבן זיך אַלע אויפֿגעשטעלט, מיך אַרומגערינגלט, זיך געקניט פֿאַר מיר און געבעטן איך זאָל זיי דערציילן וועגן דער שקלאַפֿערײַ בײַ היטלערן.