זענען מאַרק וואַרשאַווסקיס שאַפֿונגען פֿאָלקסלידער?

Are Mark Warshawsky's Works Folksongs?

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published May 17, 2016, issue of May 27, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

דער הונדערטסטער יובֿל פֿון דער געזעלשאַפֿט פֿאַר ייִדישער פֿאָלקסמוזיק האָט מען אָפּגעמערקט מיט אַן אַקאַדעמישער קאָנפֿערענץ אין פּעטערבורג אין 2008, און ערשט איצט איז אַרױס אַ זאַמלבוך מיט די רעפֿעראַטן. לרובֿ באַרירן די רעפֿעראַטן דעם הױפּט־ענין פֿון די אַלטע װיכּוחים, דעם נאַציאָנאַלן מהות פֿון מוזיק. גאַנץ באַלערעװדיק איז דער סיכסוך צװישן שלום־עליכם און יואל ענגעל אין דער רוסישער און ייִדישער פּרעסע. די גאַנצע פּובליקאַציע מיט הילפֿיקע הערות איז צוגעגרײט דורך אַלכּסנדר פֿרענקעל.

װי באַװוּסט, האָט שלום־עליכם אָנגעשריבן אַ התלהבֿותדיקע הקדמה צו מאַרק װאַרשאַװסקיס זאַמלבוך „ייִדישע פֿאָלקסלידער‟, װאָס איז אַרױס אין 1901. אױף דער דאָזיקער פּובליקאַציע האָט זיך אָפּגערופֿן יואל ענגעל מיט אַ קריטישער רעצענזיע. ענגעל, װאָס האָט דעמאָלט ערשט גענומען פֿאָרשן די ייִדישע פֿאָלקסמוזיק, האָט געטענהט, אַז מוזיקאַליש זײַנען װאַרשאַװסקיס לידער פֿרעמד דער ייִדישער פֿאָלקס־טראַדיציע, און זײערע מעלאָדיעס זײַנען פּרימיטיװ און אומגעהאָלפֿן.

שלום־עליכם האָט זיך מיט ברען אָנגענומען פֿאַר װאַרשאַװסקיס קריװדע. ער האָט באַטאָנט, להיפּוך ענגעלן, אַז דאָס װאָרט „פֿאָלקסליד‟ מײנט ניט, אַז אַ ליד איז ממש געשאַפֿן געװאָרן דורכן פֿאָלק. פֿאַר אים האָט דער דאָזיקער באַגריף געמײנט לידער אין פֿאָלקסטימלעכן סטיל, פֿאַר װעלכן ענגעל האָט פּשוט ניט געהאַט קײן חוש. אין תּוך גענומען האָט מען זיך געאַמפּערט װעגן צװײ פֿאַרשידענע ענינים. ענגעל האָט גערעדט בלױז װעגן װאַרשאַװסקיס מוזיק, װאָס האָט פֿאַר זײַן אױער געקלונגען גאַנץ דילעטאַנטיש. שלום־עליכם האָט פֿאַרטײדיקט זײַן חבֿר װאַרשאַװסקין װי אַ פֿאָלקס־דיכטער, װעלכער איז געװען נאָענט צו זײַן אײגענעם באַגריף פֿון פֿאָלקס־ליטעראַטור.

די געזעלשאַפֿט פֿאַר ייִדישער פֿאָלקסמוזיק איז ליקװידירט געװאָרן אין די ערשטע יאָרן פֿון דער סאָװעטישער מאַכט, אָבער ייִדישע מוזיק האָט װײַטער געקלונגען אין לענינגראַד פֿאַר און נאָך דער מלחמה. די רעפֿעראַטן פֿון אַלעקסאַנדר איװאַנאָװ, מאַרינאַ גאָלדינאַ און אַנדערע װאַרפֿן אַ נײַעם ליכט אױף די קאָנצערטן און פֿאָרשטעלונגען פֿון אַנאַ גוזיק, מיכאל עפּעלבאַום און אַנדערע ייִדישע זינגער און אַקטיאָרן. פֿון פֿאַרשידענע דאָקומענטאַלע מקורים, װאָס זײַנען צעזײט און צעשפּרײט איבער אַרכיװאַלע זאַמלונגען פֿון רוסלאַנד, ישׂראל און אַמעריקע, װי אױך פֿון פּריװאַטע זכרונות, אַנטשטײט אַ דראַמאַטישע געשיכטע פֿון לעבעדיקער מוזיקאַלישער קולטור, װאָס האָט געבליט אין פּעטערבורג/לענינגראַד „די שׂונאים אױף צו להכעיס‟, װי עס האָט אָנגערופֿן זײַן איבערזיכט אַלכּסנר פֿרענקעל.

די געשיכטע פֿון דער ייִדישער מוזיקאַלישער קולטור איז אַ געביט, װאָס ברענגט צונױף פֿאָרשער מיט פֿאַרשידענע אינטערעסן: מוזיקאָלאָגן, היסטאָריקער, עטנאָגראַפֿן, ליטעראַטור־פֿאָרשער. דאָס איז אױך אַ שטח, װוּ עס טרעפֿן זיך פֿאַר אַ פּראָפֿעסיאָנעלן שמועס פֿאָרשער פֿון פֿאַרשידענע לענדער. דאָס דריטע זאַמלבוך אין דער סעריע „פֿון דער געשיכטע פֿון ייִדישער מוזיק אין רוסלאַנד‟ איז אַ מוסטער פֿון אַזאַ מין אינטערנאַציאָנעלער מיטאַרבעט צװישן פֿאַרשידענע אַקאַדעמישע דיסציפּלינען.