צו גאַסט אין שלום־עליכמס הײמשטאָט

Visiting Sholem Aleichem's Native Town

די געבײַדע פֿון דער אַמאָליקער שיל אין פּערעיאַסלעװ, װאָס איז געבױט געװאָרן אין 1901, נאָך זײַן אַװעקפֿאָרן פֿון דער שטאָט
די געבײַדע פֿון דער אַמאָליקער שיל אין פּערעיאַסלעװ, װאָס איז געבױט געװאָרן אין 1901, נאָך זײַן אַװעקפֿאָרן פֿון דער שטאָט

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published July 09, 2016, issue of June 25, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

מסתּמא דערפֿאַר האָט שלום־עליכם זיך שפּעטער אָפּגעזאָגט פֿונעם נאָמען מאַזעפּעװקע, װאָס איז געװען צוגעבונדן צו אַ באַשטימטן לאָקאַל, און האָט אױסגעטראַכט כּסרילעװקע װאָס איז מער צוגעפּאַסט צו דער טיפּישער געשטאַלט פֿון אַן אוקראַיִנישן שטעטל. דער פּראָטאָטיפּ פֿון כּסרילעװקע איז געװען דאָס קלײנע שטעטל װאָראָנקע, װוּ שלום־עליכם האָט פֿאַרבראַכע עטלעכע יאָר. כּסרילװעקע פֿאַרמאָגט געװיסע סימנים פֿונעם קאָזאַקישן עבֿר, װי דער באַרימטער אוצר אונטערן באַרג פֿון כמעלניצקיס צײַטן.

דאָס הױז, װוּ שלום־עליכם איז געבױרן געװאָרן, איז געשטאַנען גאַנץ נאָענט צו דעם צענטער פֿון פּערעיאַסלעװ. דאָס הױז איז מער ניטאָ, אָבער אַ שטײן מיט אַן אױפֿשריפֿט איז יאָ פֿאַראַן. ער שטײט בײַם װעג, אַרומגערינגלט מיט בלומען און קאַרשנבײמער. חוץ דעם איז אין פּערעיאַסלעװ פֿאַראַן אַן אוניקאַלער מוזײ, אַ גאַנצער פּאַרק װוּ מען האָט אָנגעזאַמלט אַלטע געבײַדעס און אַנדערע מערקװירדיקײטן פֿון דער אַרומיקער געגנט.

צװישן די עקספּאָנאַטן איז דאָ אױך פֿאַראַן אַ שלום־עליכם־מוזײ, װאָס געפֿינט זיך אין אַ טיפּישן אוקראַיִנער דאָרפֿישן הױז. אינעװײניק האָט מען געפּרוּװט צו רעקאָנסטרויִרן אַ ייִדישן אינטעריער. דער שפּיגל שטאַמט טאַקע פֿון שלום־עליכמס קיִעװער דירה, און אַנדערע זאַכן געהערן צו זײַן תּקופֿה. אָבער דאָס סאַמע אינטערעסאַנטע אין דער אױסשטעלונג זײַנען ביכער און בילדער, װי למשל, דער פּאָרטרעט פֿון שלום־עליכמס ברודער װוּלף ראַבינאָװיטש, װאָס ס׳האָט געמאַכט דער קינסטלער מענדל גאָרשמאַן, אָדער די סקיצן פֿון קאָסטיומען צו די ספּעקטאַקלען פֿונעם טשערנאָװיצער ייִדישן טעאַטער.

שלום־עליכמס מוזײ אין פּערעיאַסלעװ איז אַן אױפֿטו פֿון אַן אוקראַיִנער ענטוזיאַסט, װאָס האָט געװאָלט אָנזאַמלען אַלע מערקװירדיקײטן פֿון זײַן קאַנט אין אײן אָרט. מען האָט דאָס געמאַכט מיט התמדה און ליבשאַפֿט, אָבער אָן קײן געהעריקע קענטענישן פֿון דעם ייִדישן לעבנסשטײגער פֿון יענער תּקופֿה. דערצו נאָך האָט מען עס געשאַפֿן אין די סאָװעטישע צײַטן, װען די מאַכט האָט געקוקט קרום אױף אַלץ, װאָס האָט געהאַט צו טאָן מיט ייִדן.

הײַנט האָט שלום־עליכם באַקומען אַ װיכטיקן סימבאָלישן באַטײַט פֿאַר אוקראַיִנע װי אַ סימן פֿון קולטורעלן פּלוראַליזם. די אָפֿיציעלע מאַכט באַטאָנט זײַן אײַנגעװאָרצלקײט אין דער אוקראַיִנער לאַנדשאַפֿט, זײַן ליבע פֿאַרן לאַנד. אין דער אמתן זײַנען שלום־עליכמס באַציִונגען מיט זײַן קאָזאַקישן הײמלאַנד געװען גאַנץ קאָמפּליצירט, אָבער דאָס בלײַבט עד־היום מחוץ דעם גערעם פֿון דער אוקראַיִנער אױפֿנאַמע פֿונעם גרױסן ייִדישן שרײַבער.