פֿון דאַנען און ווײַטער אין די תּפֿוצות

From Here and Onward in the Diaspora

דער רעדאַקטאָר חבֿר־כיבאָווסקי אויפֿן לאַנציר־אָוונט פֿונעם זשורנאַל, דעם יוני אין פּאַריז
דער רעדאַקטאָר חבֿר־כיבאָווסקי אויפֿן לאַנציר־אָוונט פֿונעם זשורנאַל, דעם יוני אין פּאַריז

פֿון עדי מהלאל

Published August 17, 2016, issue of August 29, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

די סעקציע מאמרים נעמט אַרײַן צוויי איבערגעזעצטע טעקסטן פֿון ענגליש, פֿון דניאל בויאַרין און עדואַרד סאַיִד. בויאַרין ניצט אַ מעשׂה פֿון „ספֿר הקבלה” (12סטן י״ה), פֿאָרצולייגן זײַן טעאָריע פֿון די ייִדישע תּפֿוצות, וואָס דער רעדאַקטאָר אָנערקענט ווי אַ טיפֿע השפּעה אויף דער צײַטשריפֿט גופֿא. די ייִדישע תּפֿוצות האָבן נישט קיין צענטער; זיי זענען נישט פֿאַרלייגט געוואָרן דורך אַ טראַוומע, דאָס בוך (אין דעם פֿאַל דער „תּלמוד”) דינט למעשׂה ווי אַ נײַער צענטער. סאַיִדס טעקסט „דער אינטעלעקטועלער גלות”, באַשעפֿטיקט זיך מיט דער עקסיסטענציאָנעלער טאָפּלקייט פֿונעם פֿאַרטריבענעם אינטעלעקטואַל, ווי למשל, טעאָדאָר אַדאָרנאָ, וואָס „איז נוטה צו זײַן פֿריידיק פֿונעם געדאַנק צו זײַן נישט פֿריידיק.” (ז’ 40).

טשיקאַווע זענען אויך דוד־נתן מײַערס עסיי וועגן שמעון ראַווידאָוויטש (1896-1957), אַ העברעיִסט, וואָס האָט זיך טעטיק אַנטקעגנגעשטעלט דעם ציוניסטישן באַלעבאַטעווען איבער דער העברעיִשער קולטור; אלעד לפּידותס דעקאָנסטרוקציע פֿונעם באַגריף „לשון הקודש”, וואָס נעמט אַרײַן אַן אינטערעסאַנטן קריטישן אַנאַליז פֿון גלעד צוקערמאַנס „ישׂראלית” (זײַן אופֿן אָנצורופֿן די הײַנטיקע גערעדטע שפּראַך פֿון ישׂראלים); און עפֿרי אילניס קוק אויף די השפּעות פֿון דער דײַטשער קריסטלעכער פּאָעזיע איבער די סאַמע ערשטע משׂכּילישע העברעיִשע פּאָעטן אין דײַטשלאַנד.

דער ליטעראַרישער טייל איז כּולל פֿיר קורצע דערציילונגען (דרײַ אָריגינעלע און איין אין אַן איבערזעצונג), און זעקס פּאָעטישע ווערק פֿון באַקאַנטע שרײַבערס ווי סאַמי שלום שעטריט, פּאול צעלאַן און זשיל ראָזיע. יער חבֿרס אַ קורץ ליד „וווּ אויס און וווּ אײַן” דריקט אויס דעם אַלגעמיינעם פֿאָקוס פֿונעם זשורנאַל מיטן ענין שפּראַך און פֿיל־פּנימדיקייט:

לאַנד, שטאָט און גאַס
קוקן אויף דער לבֿנה
קוקט אויף זיי.
דער שטאַם פֿונעם לשון אינעם מויל.
דער שטאַם פֿונעם מענטשן אין דער מאַמען.

ווער זענען די לייענער פֿון דער נײַער צײַטשריפֿט? צי זאָל מען אַ ביסל בענקען נאָך די היסטאָרישע קינאה־שׂינאה באַציִונגען צווישן ייִדיש און העברעיִש, אינעם זינען פֿון אַ געזונטער קאָנקורענץ? צי ווערן מיר עדות צו אַ הײַנטיקן פּאָסט־מאָדערנעם גילגול פֿון נוסח־השׂכּלה? וואָס לגבי דעם, אַז די אויסגאַבע איז אומצוטריטלעך אויף דער אינטערנעץ, אַ פֿאַקט וואָס מע קען באַגרײַפֿן ווי אַ ביסל אַנאַכראָניסטיש און עליטאַריש? דאַכט זיך, אַז מע דאַרף זיך נישט אײַלן מיט די ענטפֿערס און מסקנות. זאָל מען בעסער אַרויסקוקן אויף דעם צווייטן און דריטן נומער פֿון אָט דער זייער אינטערעסאַנטער צײַטשריפֿט, וואָס בעט זיך ממש אַרויסגעגעבן צו ווערן אין דעם הײַנטיקן קולטורעל־פּאָליטישן קלימאַט.