מאַמע־לשון אינעם רעזערוואַט

Learning a Mother Tongue on the Reservation

דזשעסי שטיין לערנט אירע תּלמידים געאָגראַפֿיע אין דער „פּײַן־רידזש מיידל־שול‟
דזשעסי שטיין לערנט אירע תּלמידים געאָגראַפֿיע אין דער „פּײַן־רידזש מיידל־שול‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published September 21, 2016, issue of September 30, 2016.
דזשעסי שטיין בײַ דער אַרבעט
דזשעסי שטיין בײַ דער אַרבעט

אַ מאָל קען אַ לערער זיך אויסלערנען אַ וויכטיקע זאַך — דווקא בײַ איינעם פֿון די תּלמידים.

דזשעסי שטיין, אַ ייִדישע קאָמפּיוטער־לערערקע אין אַן אינדיאַנער רעזערוואַט אין דרום־דאַקאָטע, האָט געפּרוּווט איבערצײַגן דעם תּלמיד זיך אומצוקערן אינעם קלאַס, וווּ מע לערנט די קינדער די שפּראַך פֿונעם לאַקאָטע־שבֿט. בײַם אויספֿרעגן דעם בחור פֿאַר וואָס ער וויל דורכלאָזן דעם קלאַס, אין וועלכן מע לערנט די שפּראַך פֿון זײַן פֿאָלק, האָט ער געפֿרעגט דזשעסי וועגן איר אייגענעם אָפּשטאַם.

„ער האָט מיך געפֿרעגט, פֿון וואַנען איך קום, פֿון וואַנען עס שטאַמט מײַן פֿאָלק און וואָס פֿאַר אַ שפּראַך עס רעדט,‟ האָט דזשעסי דערקלערט בעת אַ טעלעפֿאָנישן שמועס מיטן „פֿאָרווערטס‟. „ווען איך האָב אים דערקלערט, אַז איך בין אַ ייִדישע טאָכטער און אַז מײַן פֿאָלק רעדט ייִדיש, האָט ער מיך געפֿרעגט, צי איך קען אַליין ייִדיש.‟ ווען דזשעסי האָט געזאָגט, אַז ניין, האָט דער בחור איר געענטפֿערט: „אויב אַזוי, ביסטו אַ היפּאָקריט! וואָס גייט עס דיר אָן, אויב איך רעד ניט קיין לאַקאָטע, ווען דו קענסט אַליין ניט די שפּראַך פֿון דײַן פֿאָלק?‟

די פֿראַגע האָט איר טאַקע געטראָפֿן אין פּינטל. „ווי אַ קינד האָב איך זיך טאַקע געוואָלט לערנען ייִדיש,‟ האָט דזשעסי דערקלערט. „אָבער מײַן פֿאָטער האָט געזאָגט, אַז איך זאָל זיך בעסער אויסלערנען העברעיִש. איך בין פֿון זייער אַן אַסימילירטער היים. מיר זענען געווען ׳רעפֿאָרם׳־ייִדן און כאָטש איך בין געגאַנגען אין שיל און איך האָב געהאַט אַ בת־מיצווה, האָב איך געפֿילט, אַז מײַן תּלמיד איז גערעכט. כ׳בין טאַקע אָפּגעפֿרעמדט פֿון מײַנע אייגענע וואָרצלען. כ׳בין טאַקע געווען אַ שטיקל היפּאָקריט.‟

די טעמע פֿון באַדראָטע שפּראַכן איז טאַקע געווען איינע פֿון די סיבות פֿאַר וואָס דזשעסי האָט זיך באַזעצט אינעם רעזערוואַט „פּײַן־רידזש‟. נאָך אַ יאָר אין פֿילאַדעלפֿיע, אין וועלכן זי האָט געלערנט אָרעמע קינדער ווי אַ טייל פֿון דער פּראָגראַם City Year (שטאָט־יאָר), האָט זי באַשלאָסן, אַז זי וויל וווינען אין גאָר אַן אַנדער סבֿיבה.

„איך האָב שטענדיק געוואָלט וווינען אין אַ דאָרפֿיש אָרט,‟ האָט דזשעסי געזאָגט. „אין אוניווערסיטעט האָב איך זיך געלערנט שפּאַניש און טערקיש, און צוליב מײַנע שפּאַניש־קלאַסן בין איך געוואָרן פֿאַראינטערעסירט אין די באַדראָטע אינדיאַנער שפּראַכן פֿון לאַטײַן־אַמעריקע און ווי אַזוי מע פּרובירט זיי אויפֿצולעבן. דערפֿאַר האָב איך געוואָלט זען ענלעכע פּראָגראַמען אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן.‟

דזשעסי האָט זיך דערוווּסט, אַז אין דרום־דאַקאָטע פּרובירט מען אויפֿצולעבן די אָרטיקע אינדיאַנער שפּראַכן דורך נאָוואַטאָרישע פּראָגראַמען אין די שולן. זי האָט באַקומען אַ סטיפּענדיע דורך דער פּרעסטיזשפֿולער אָרגאַניזאַציע „אַמעריקאָר‟ (Americore) צו אַרבעטן אין אַן אָרטיקער קאַטוילישער מיטלשול וווּ מע לערנט לאַקאָטע אויף אַן אינטענסיוון אופֿן. אַחוצן לערנען אירע אייגענע קלאַסן איז זשעסי דאָרטן אַליין געוואָרן אַ סטודענטקע — זי האָט אָנטייל גענומען אין די לאַקאָטע־קלאַסן, כּדי בעסער צו פֿאַרשטיין אירע תּלמידים און זיך צו דערוויסן וועגן זייער קולטור און זייער אַרום. דזשעסי האָט זיך געדאַרפֿט אַ סך לערנען, ווײַל דאָס לעבן אויף „פּײַן־רידזש‟ איז גאַנץ אַנדערש פֿון איר לעבן אין פֿילאַדעלפֿיע אָדער באָסטאָן.

„פּײַן־רידזש‟ איז די היים פֿון די „אָגאַלאַ־סיו‟ (Ogala Sioux), איינע פֿון די זיבן סוב־שבֿטים פֿונעם לאַקאָטע־פֿאָלק און אַ טייל פֿונעם גרעסערן „סיו‟־פֿאָלק. דער שטח איז גרעסער פֿון דעלאַווער און ראָד־אײַלענד אין איינעם, אָבער איז אויך איינע פֿון די סאַמע־אָרעמסטע ציבורים אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן. 80% פֿון די 30,000 אײַנוווינער אינעם רעזערוואַט האָבן ניט קיין אַרבעט און 49% פֿון זיי, אַרײַנגערעכנט 61% פֿון די קינדער, זענען זייער אָרעם. עס פעלט עלעקטריע אָדער וואַסער־לייטונג בײַ כּמעט אַ העלפֿט פֿון די אָרטיקע הײַזער. אַ סך פֿון די מענטשן, וואָס וואָלטן געשעפּט זייער וואַסער פֿון אַ ברונעם קענען ניט, ווײַל גרויסע טיילן פֿונעם רעזערוואַט זענען פֿאַרסמט געוואָרן צוליבן אויסגראָבן אוראַניום אָדער צוליב מיליטערישע פּראָבעס פֿון באָמבעס. די צאָל מענטשן וואָס לײַדן פֿון ראַק איז זייער הויך צוליב דער פֿאַרפּעסטיקטער סבֿיבֿה, און דאָרט לײַדן די אײַנוווינער פֿון אַן אַנדער ריי געזונט־פּראָבלעמען וואָס שטאַמען פֿון אָרעמקייט און איזאָלאַציע (צוקערקרענק, אַלקאָהאָליזם, טובערקולאָז אאַז”וו). דער דורכשניטלעכער אײַנוווינער פֿון „פּײַן־רידזש‟ קען דערוואַרטן אַ קורץ לעבן — בלויז 48 יאָר פֿאַר מענער און 52 פֿאַר פֿרויען. דער דורכשניטלעכער אַמעריקאַנער לעבט 78.8 יאָר.

דזשעסי שטיין אויפֿן „גײַסט־לאַגער‟
דזשעסי שטיין אויפֿן „גײַסט־לאַגער‟

„ס’זענען דאָ אַ סך שוועריקייטן און פּראָבלעמען אין ׳פּײַן־רידזש,׳‟ האָט דזשעסי געזאָגט. „אָבער ס’איז אויך דאָ זייער אַ סך וואָס ווערט בעסער און וואָס איז פּרעכטיק.‟

איין אופֿן ווי אַזוי דאָס לעבן פֿון די „פּײַן־רידזשער‟ אײַנוווינער פֿאַרבעסערט זיך איז די באַציִונג צו זייער מוטערשפּראַך: נאָך דורות פֿון אונטערדריקונג דורך די שולן און רעגירונג־אינסטאַנצן, מאַכט די לאַקאָטע שפּראַך און קולטור איצט דורך אַ רענעסאַנס. שולן אַזוי ווי די „רויטע וואָלקן־שול פֿאַר אינדיאַנער‟, וווּ דזשעסי האָט געאַרבעט, וואָס האָבן ביז די 1970ער יאָרן באַשטראָפֿט די לאַקאָטע־תּלמידים פֿאַרן רעדן זייער מוטערשפּראַך אָדער באַנוצן זיך מיט זייערע לאַקאָטע־נעמען, לערנען הײַנט זייערע תּלמידים ליב צו האָבן זייער קולטורעלע ירושה.

„דאָ רעדט זיך ניט בלויז וועגן די שולן וואָס ווערן אָנגעפֿירט דורכן שבֿט,‟ האָט דזשעסי דערקלערט. „דאָס זענען די קריסטלעכע שולן, די עפֿנטלעכע שולן, די מלוכישע שולן, די פּריוואַטע שולן. אַלע אַרבעטן הײַנט לטובֿת דער לאַקאָטע-קולטור און פּרובירן צו שאַפֿן נײַע לאַקאָטע־רעדער.‟

דזשעסי האָט לעצטנס אָנגעהויבן צו אַרבעטן אין אַ שפּאָגל־נײַער מיידל־שול, וואָס וועט לייגן דעם טראָפּ אויף די לאַקאָטע־טראַדיציעס. די „פּײַן־רידזש־מיידל־שול‟ לערנט 16 תּלמידות אינעם 6טן און 7טן קלאַס די לאַקאָטע־ווערטן ווי אויך מער אַלגעמיינע לימודים אָבער מיט אַ וויכטיקן קנייטש: אַפֿילו די וויסנשאַפֿטלעכע שטודיעס לערנט מען אינעם קאָנטעקסט פֿון דער דער לאַקאָטע־קולטור. דזשעסי האָט דערקלערט, אַז ווען זי לערנט געאָגראַפֿיע, מאַכן די תּלמידות אַ מאַפּע פֿונעם רעזערוואַט און זיי לערנען זיך אויס די לאַקאָטע נעמען פֿאַר די שטעט און שטעטלעך פֿונעם ראַיאָן. אַז מע לערנט וועגן דעם קאָסמאָס, באַטראַכט מען ווי אַזוי דער „גרויסער קנאַל‟ שטימט מיט דער טראַדיציאָנעלער לאַקאָטע־פֿאַרשטאַנד פֿון „מעשׂה־בראשית‟.

„אונדזער ציל איז צו געבן די מיידלעך דעם געפֿיל, אַז זיי געהערן צום לאַקאָטע־פֿאָלק און אַ פֿאַרשטאַנד, וואָס דאָס באַטײַט וואָס שייך זייער לעבן,‟ האָט דזשעסי געזאָגט. „ס׳איז זייער אַן אינטימע שול. ס’וועט זײַן זייער אַ שיין אָרט, אַן אָרט וואָס היילט.‟

דזשעסי, די איינציקע ניט־לאַקאָטע לערערקע אין דער שול, אַרבעט דאָרטן זייער שווער: אַחוץ די געוויינטלעכע אויפֿגאַבעס פֿון אַ לערערקע העלפֿט זי אויך צו קאָכן צוזאַמען מיט די תּלמידות און שאָפֿירט אַ טייל פֿון זיי אין שול אַרײַן און צוריק אַהיים. בסך־הכּל שאַצט די „פּײַן־רידזש מיידל־שול‟, אַז אירע לערערקעס טוען די אַרבעט פֿון 3.5 געוויינטלעכע לערער.

זײַנענדיק פֿאַרטיפֿט אין די באַמיִונגען אויפֿצולעבן די לאַקאָטע־שפּראַך און קולטור האָט דערפֿירט צו דעם, אַז דזשעסי האָט אַלץ מער געטראַכט וועגן אירע אייגענע וואָרצלען. „איך האָב געדאַרפֿט קומען אַזש קיין דרום־דאַקאָטע, כּדי דער מצבֿ פֿון ייִדיש זאָל פֿילן פֿאַר מיר מער פּערזענלעך,‟ האָט זי געזאָגט. זי האָט באַשלאָסן זיך צו לערנען ייִדיש אַ גאַנצן זומער אויף דער „ייִדיש־פֿאַרם‟. אויף אַ וועבזײַט פֿאַר אַ קאַמפּאַניע צו שאַפֿן געלט צו דעקן די הוצאָות פֿונעם שׂכר־לימוד פֿון „ייִדיש־פֿאַרם‟, האָט זי דערקלערט, אַז זעענדיק ווי דאָס לערנען זיך אַן אָבֿותדיקע שפּראַך האָט געמאַכט אַ גרויסן רושם אויף אירע תּלמידים און זייערע משפּחות, האָט זי אינספּירירט צו טאָן די זעלביקע מיט ייִדיש.

עטלעכע חדשים איידער זי האָט געדאַרפֿט פֿאָרן אויף דער „ייִדיש־פֿאַרם‟, איז זי געוואָרן אַקטיוו אין אַ שייכותדיקן קאַמף: זי האָט זיך באַטייליקט אין דעמאָנסטראַציעס קעגן דער נאַפֿט־פֿירמע Energy Transfer Partners, וואָס פּלאַנירט צו בויען אַ ריזיקע רערן־ליניע פֿון צפֿון־דאַקאָטע ביז אילינוי, וואָס דאַרף פֿאָרן אונטערן אינדיאַנער רעזערוואַט „סטענדינג־ראָק‟. אַזוי ווי „פּײַן־רידזש‟, לײַדט „סטענדינג־ראָק‟ — וואָס געפֿינט זיך 6 שעה אויף צפֿון פֿון „פּײַן־רידזש‟ און ציט זיך אויף ביידע זײַטן פֿונעם גרענעץ צווישן צפֿון־ און דרום־דאַקאָטע — פֿון אַ דוחק אין וואַסער צום טרינקען. כואַניִיע לאָק, דזשעסיס אַ נאָענטע חבֿרטע וואָס וווינט אויף „סטענדינג־ראָק‟, האָט געזאָגט דזשעסי, אַז די רערן־ליניע דאַרף געבויט ווערן אונטערן טײַך „מיזורי‟ און וועט דערפֿאַר שטעלן אין געפֿאַר דעם גרעסטן קוואַל פֿון וואַסער אינעם רעזערוואַט.

אין מאַרץ האָבן דזשעסי, כואַניִיע און נאָך אַ חבֿרטע, מאַרגאַרעט פּאָטס געגרינדעט די „פֿייסבוק‟־גרופּע People Over Pipelines (מענטשן זענען וויכטיקער ווי רערן־ליניעס), כּדי צו באַקעמפֿן דעם פּלאַן. זיי האָבן זיך געטראָפֿן מיט די ראָטן פֿון עטלעכע שבֿטים, מיט די עלטערע אָנפֿירער פֿונעם אָרטיקן דאַקאָטע-פֿאָלק און האָבן אָרגאַניזירט פּראָטעסטן. People Over Pipelines, באַנאַנד מיט אַנדערע אָרגאַניזאַציעס ווי ReZpect Our Water האָבן פֿאַרשפּרייט אַ פּעטיציע, וואָס האָט געקראָגן מער ווי 200,000 חתימות. אַ גרופּע לויפֿער האָט געטראָגן די פּעטיציע מער ווי 550 מײַל קיין אָמאַהאַ, נעבראַסקע, וווּ עס געפֿינט זיך דער היגער ביוראָ פֿונעם „אַרמיי־קאָרפּוס פֿון אינזשענירן‟, די פֿעדעראַלע אַגענטור וואָס דאַרף באַשטעטיקן און קאָנטראָלירן דעם פּראָגרעס פֿון דער רערן־ליניע. דזשעסי האָט באַגלייט די לויפֿער 15 מײַל פֿון זייער מאַרשרוט.

אין אַפּריל האָבן דעמאָנסטראַנטן געשאַפֿן אַ לאַגער מיטן נאָמען „גײַסט־לאַגער‟, וווּ מענטשן זענען געקומען, כּדי אײַנצושטיין צוזאַמען און פּרובירן אָפּצושטעלן די בוי־אַרבעט. דזשעסי האָט געהאָלפֿן אָרגאַניזירן אַ גרופּע יונגע־לײַט וואָס האָט געריטן אויף פֿערד צום לאַגער, שטעלנדיק זיך אָפּ אין די ערטער, וואָס זענען היסטאָריש וויכטיק אָדער הייליק פֿאַר די דאַקאָטע.

„בײַם אָנהייב האָבן זיך פֿאַרזאַמלט אַ קליינע צאָל מענטשן, אַ מאָל זענען מיר געווען בלויז פֿיר,‟ האָט דזשעסי געזאָגט. „אָבער מיר האָבן געוווּסט, אַז עס וועלן מיט דער צײַט קומען נאָך מענטשן.‟ עס האָט געדויערט עטלעכע חדשים אָבער מע האָט טאַקע אָנגעהויבן צו קומען מאַסנווײַז. שוין אין יולי האָבן פֿולצײַטיק אָנטייל גענומען עטלעכע הונדערט מענטשן פֿון איבער 90 אינדיאַנער שבֿטים. בעת די סוף־וואָכן זענען די רייען פֿון די לאַגערניקערס אויסגעוואַקסן ביז די טויזנטער. פֿילמען פֿונעם לאַגער, און בפֿרט פֿון די צוזאַמענשטויסן צווישן די אָרטיקע פּראָטעסטירער און די בוי־אַרבעטער און זייערע וועכטער זענען ברייט פֿאַרשפּרייט געוואָרן אויף דער טעלעוויזיע און דורך „פֿייסבוק‟ און „טוויטער‟. די קליינע פּראָטעסט־באַוועגונג וואָס דזשעסי האָט געהאָלפֿן גרינדן איז פֿאַרוואַנדלט געוואָרן אין אַ ריזיקער באַוועגונג, וואָס האָט פֿאַרכאַפּט דעם אויפֿמערק פֿונעם גאַנצן לאַנד.

„ווען ׳גײַסט־לאַגער׳ איז געוואָרן אַזוי גרויס בין איך שוין געווען אויף דער ׳ייִדיש־פֿאַרם׳,‟ האָט דזשעסי דערקלערט. „מײַן טעלעפֿאָן האָט געהאַלטן אין איין קלינגען, ווײַל מײַן נומער איז נאָך אַלץ געווען אויף די פּרעסע־קאָמוניקאַטן. איך האָב טאַקע ניט געוואָלט פֿאַרלאָזן דעם לאַגער. מײַנע חבֿרים האָבן מיך אָבער געזאָגט, אַז איך מוז פֿאָרן. כאַניִיע איז אַ גרויסע אַקטיוויסטקע לטובֿת איר שפּראַך און טאַקע דערפֿאַר האָט זי פֿעסט געהאַלטן, אַז איך זאָל זיך גיין לערנען ייִדיש.‟

אויף דער „ייִדיש־פֿאַרם‟ האָט דזשעסי געטראַכט אַ סך וועגן די בשותּפֿותדיקע אַספּעקטן פֿון די לאַקאָטאַ־ און ייִדישע קולטורן, און די באַציִונגען צווישן די ייִדן און אינדיאַנער אין ראַם פֿון די פּראָטעסטן. כאָטש די קולטורעלע וועלטן פֿון די צוויי פֿעלקער זעען אויס אין גאַנצן אַנדערש, זעט דזשעסי פֿאָרט געוויסע ענלעכקייטן. די באַציִונג פֿון ביידע גרופּעס צו זייער שפּראַך, למשל, ווערט שטאַרק באַווירקט דורך דער קאָלעקטיווער טראַוומע פֿון גענאָציד.

„דער אונטערשייד איז אַז בײַ די ייִדן איז די אונטערדריקונג ניט פֿאָרגעקומען דאָ אין אַמעריקע, און די אַמעריקאַנער ייִדן וווינען ניט אויפֿן שטח, וווּ ס׳איז פֿאָרגעקומען די טראַוומע,‟ האָט דזשעסי דערקלערט. „די לאַקאָטע וווינען נאָך אַלץ אויף דער זעלביקער טעריטאָריע און האָבן ניט געהאַט קיין זיכערן מקום־מיקלט. דאָס ווירקט שטאַרק אויף דעם, ווי אַזוי מע באַטראַכט די אייגענע שפּראַך‟.

נאָך אַן ענלעכקייט צווישן די ייִדישיסטן און די אַקטיוויסטן לטובֿת לאַקאָטע: בײַ ביידע גרופּעס דעבאַטירט מען וועגן ווי אַזוי מע זאָל אויסלייגן ווערטער און ווי אַזוי צו שאַפֿן נעאָלאָגיזמען. „דער גאַנצער ענין פֿון אויטענטישקייט און וואָס עס מיינט צו רעדן די שפּראַך אויף אַ לײַטישן אופֿן איז עפּעס וואָס איך האָב געזען סײַ אויף דער ׳ייִדיש־פֿאַרם׳, סײַ אין די לאַקאָטע־קלאַסן,‟ האָט דזשעסי געזאָגט.

וואָס שײך דער ייִדישער באַציִונג צו די פּראָטעסטן האָט דזשעסי אויסגעדריקט אַ ביסל פֿרוסטרירונג וואָס מע רעדט זייער ווייניק וועגן דעם אויף דער ייִדישער גאַס, שוין אָפּגערעדט פֿון דעם, אַז אַ ייִדישע גרופּע זאָל שיקן אַ דעלעגאַציע אינעם רעזערוואַט כּדי אויסצודריקן מיטגעפֿיל. דזשעסי האָט דערמאָנט, אַז איינע פֿון די פּאָר ייִדישע גרופּעס וואָס האָט טאַקע דעמאָנסטרירט אויסצודריקן איר סאָלידאַריטעט מיט די מענטשן פֿון „סטענדינג־ראָק‟ איז דווקא געווען אַ קאָנטראָווערסיעלע: „ייִדישער קול פֿאַר שלום‟. די פּראָ־פּאַלעסטינער גרופּע, וואָס איז טרייף־פּסול פֿאַר די הויפּט־שטראָמיקע ייִדישע אָרגאַניזאַציעס, האָט געשיקט אַ דעלעגאַציע אויף אַ פּראָטעסט אין פֿילאַדעלפֿיע קעגן דער רערן־ליניע.

„אַוודאי שאַפֿט דער ישׂראל־פּאַלעסטינער קאָנפֿליקט שפּאַלטונגען צווישן די אַמעריקאַנער ייִדן,‟ האָט דזשעסי געזאָגט. „אָבער איך מיין אַז די שטיצער פֿון ביידע צדדים דאַרפֿן שטיצן די אינדיאַנער. קודם וואָלט איך געזאָגט, אַז אויב איר זענט אַ ציוניסט, האַלט איר דאָך אַז די ישׂראלים זענען עלטס-געזעסענע מענטשן (בלע”ז indigenous people). איז פֿאַר וואָס שטיצט איר ניט די רעכט פֿון די עלטס־געזעסענע פֿעלקער דאָ? און די זעלביקע בײַ די שטיצער פֿון די פּאַלעסטינער: אויב איר שטיצט די פּאַלעסטינער, פֿאַר וואָס שטיצט איר ניט די אינדיאַנער?‟

דערצו האָט דזשעסי דערקלערט, אַז זי האַלט, אַז דער קאַמף אָפּצוהיטן דאָס וואַסער פֿון פֿאַרפּעסטיקט ווערן איז ווײַט ניט בלויז אַן ענין פֿאַר אינדיאַנער. „מע האָט געזען וואָס ס’איז געשען אין פֿלינט, מישיגען,‟ האָט זי געזאָגט. „מע האָט געזען וואָס איז געשען אין אַנדערע ערטער, ווען עס פּלאַצן די רערן־ליניעס — די ערד און דאָס וואַסער ווערן פֿאַרסמט אויף 400 יאָר. די לאַקאָטע האָבן אַן אויסדרוק: ‘מני וויטשאָני’, וואָס באַטײַט, ‘מים חיים’. און ס’איז טאַקע אמת: אָן וואַסער קען מען ניט לעבן.‟

ווען דזשעסי איז צוריקגעפֿאָרן אויף „גײַסטיק־לאַגער‟ זענען אירע צוויי וועלטן — די ייִדישע און די אינדיאַנישע — צוזאַמענגעקומען. זי האָט זיך באַקענט מיט פֿאָרשטײער פֿון אַ ריי שבֿטים פֿון איבער גאַנץ אַמעריקע. די פֿאַרשידנע מענטשן האָבן זיך פֿאָרגעשטעלט אויפֿן טראַדיציאָנעלן אינדיאַנער אופֿן, באַגריסט איינער דעם צווייטן מיט די נעמען אויף זייער מוטערשפּראַך — איינער אויף נאַוואַכאָ, איינע אויף קראָ, און אַזוי ווײַטער — ווי אויך דער נאָמען פֿון זייער שבֿט און קלאַן. ווען דזשעסי האָט אָנגעהויבן זיך פֿאָרצושטעלן אויף ענגליש, האָט איר חבֿרטע כואַניִיע לאָק זי איבערגעריסן. „וואָס טוסטו? דו דאַרפֿסט זיך פֿאָרשטעלן אויף ייִדיש‟. און אַזוי אַרום האָט די יונגע פֿרוי פֿון גאָר אַ ווײַטן, אור־אַלטן שבֿט באַגריסט די פֿאַרזאַמלטע אויף דער שפּראַך פֿון איר פֿאָלק.