שׂינאה צו קעץ – נישט בלויז בײַ „אײַסיס"

Hostility to Cats: Not Only ISIS


פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published October 11, 2016, issue of October 26, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

הרבֿ יונתן גרשום, וועלכער וווינט אויף אַ פֿאַרם אינעם קליינעם דערפֿל סענדסטאָון, מינעסאָטע, באַקלאָגט זיך אין זײַן אַנומלטיק בוך וועגן כּפּרות, אַז געוויסע ייִדן, ווען זיי ווערן פֿרום, זאָגן זיך אָפּ פֿון זייערע קעץ און הינט, כּדי נישט אויסצוזען צו אויסטערליש אין זייערע קהילות.

גרשום איז אַ באַקאַנטער שטיצער פֿון פּאַציפֿיזם און וועגעטאַרישקייט. זײַענדיק אַ תּלמיד פֿון הרבֿ זלמן שעכטער־שלומי, איז ער שוין לאַנג געוואָרן אַ חסיד פֿון רבי נחמן בראַצלעווער. אינעם דערמאָנטן בוך, פֿאַרעפֿנטלעכט אין 2015, דערמאָנט דער מחבר גאַנץ ריכטיק, אַז אין די אַמאָליקע ייִדישע שטעטלעך האָבן אַ סך משפּחות געהאַלטן קעץ. ספּעציעלע „שיל־קעץ‟ האָבן אויך געהיט די ספֿרים פֿון אין בתּי־מדרשים פֿון מײַז און ראַצן.

גרשום שטאָלצירט מיט זײַן פֿריִערדיק שײַכות צו שעכטער־שלומיס „רעניואַליסטישער‟ באַוועגונג, טרעט אויף קעגן דעם באַנוץ פֿון לעבעדיקע כּפּרות־הינער און רופֿט ייִדן צו פֿאַרנעמען זיך מיט פֿאַרמערײַ אין קליינע דערפֿער. אויף זײַן וועבזײַט דערציילט ער, אַחוץ אַנדערע עקאָלאָגישע און פֿאַרמערישע ענינים, וועגן זײַנע געוועזענע און איצטיקע געראַטעוועטע קעץ.

פֿאַר די הויפּטשטראָמיקע חסידים קלינגט אָבער אַזאַ טעטעקייט אויסטערליש. מײַנער אַ חבֿר, אויך אַ בראַצלעווער, וווינט אין באָראָ־פּאַרק און ראַטעוועט דאָרטן פֿאַרלאָזטע קעצעלעך. זײַענדיק אַ בעל־תּשובֿה פֿון רוסלאַנד, פֿאַרשטייט ער נישט, פֿאַרוואָס זײַנע שכנים שרעקן זיך איבער און ווילן אַפֿילו נישט זען זײַנע בעלי־חיים. פֿון אַנדערע בעל־תּשובֿות האָב איך געהערט קאָמישע מעשׂיות וועגן פֿרומע געסט, וואָס זענען אַליין אַרויפֿגעשפּרונגען אויפֿן מעבל, ממש ווי קעץ, האָבנדיק מורא פֿאַר די פֿיר־פֿיסיקע בני־בית. נישט איין מאָל האָב איך געזען אַזעלכע סצענעס אין די חסידישע קוואַרטאַלן פֿון ברוקלין. ווען אַ שכנישע קאַץ וואַנדערט אַרײַן אין עמעצנס סוכּה, קאָן זי אַרויסרופֿן ממש אַ פּאַניק.

די ליובאַוויטשער חסידים האַלטן, אין טעאָריע, אַז ס׳איז נישט גוט אַפֿילו צו קוקן אויף דער צורה פֿון טרייפֿענע באַשעפֿענישן. למעשׂה, טרעפֿן זיך גאַנץ ערנסטע חב״דניקעס, וואָס קויפֿן קעץ נאָך דער בקשה פֿון זייערע קינדער אָדער כּדי פּטור צו ווערן פֿון די מײַז. צוליב דעם ריזיקן פּראָצענט בעל־תּשובֿות איז חב״ד אָבער אויך אַן אומגעוויינטלעכע חסידישע גרופּע, וואָס דערלאָזט אַ סך זאַכן, וואָס זענען בײַ די סאַטמאַרער אָדער וויזשניצער חסידים פֿאָרמעל אָדער אומאָפֿיציעל פֿאַרבאָטן.

אין דער ייִדישער טראַדיציע ווערן די קעץ אַסאָציִיִרט מיט ציכטיקייט און באַשיידנקייט. דער תּנא רבי יוחנן האָט געזאָגט, אַז אויב דער אייבערשטער וואָלט אונדז נישט געגעבן די תּורה, וואָלטן מיר געקאָנט אָפּלערנען צניעות פֿון אַ קאַץ.

אינעם באַקאַנטן מדרש „פּרק שירה‟ ווערן איבערגעציילט די תּנ״כישע פּסוקים, מיט וועלכע פֿאַרשיידענע באַשעפֿענישן, אויף אַן אַלעגאָרישן אָדער מיסטישן אופֿן, לויבן דעם רבונו־של־עולם. די קאַץ זאָגט דעם פּסוק פֿון תּהילים: „ארדוף אויבֿי ואשׂיגם ולא אשובֿ עד כּלותם” — איך וועל רודפֿן דעם שׂונא ביזן סוף. די קעץ זענען קליינע, אָבער אַנטשלאָסענע באַשעפֿענישן, וואָס גיבן זיך אַן עצה אויסצולעבן סײַ צווישן די טעראָריסטן אין איראַק, סײַ אינעם חסידישן וויליאַמסבורג, הגם אין ביידע ערטער האָט זיי דער עולם לאַוו־דווקא ליב.