ייִדיש־וועלט

ייִדיש אינעם נײַעם יאָרטויזנט

Yiddish in the New Millennium

פֿון ברוכה לאַנג

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אויף מיר האָט אָבער געמאַכט דעם גרעסטן רושם די די געשיכטע פֿון אַ לייענקרײַז און אַן איבערזעצונג־פּראָיעקט וואָס עס האָט דערציילט ריאַ טרעגעבאָוו, פּראָפֿעסאָר פֿון שרײַבן אין אוניווערסיטעט פֿון בריטיש־קאָלומביע. דער „וויניפּעגער ייִדיש־לייענקרײַז פֿאַר פֿרויען“ איז פֿאַרשריבן געוואָרן אינעם אונעסקאָ רעגיסטער פֿון הצלחהדיקע אופֿנים אויפֿצוהיטן שפּראַך (UNESCO Register of Good Practices in Language Preservation) צוליב אַ פּראָיעקט וואָס האָט דערפֿירט צו אַ באַנד דערציילונגען פֿון פֿרויען, ייִדיש־שרײַבערינס, איבערגעזעצט אויף ענגליש: Arguing With the Storm. דער לייענקרײַז, אַ גרופּע עלטערע פֿרויען, איז פֿאַרלייגט געוואָרן נאָך דעם ווי מ׳האָט פֿאַרמאַכט די עפֿנטלעכע ייִדישע ביבליאָטעק אין וויניפּעג (אין יאָר 2000). אינספּיריט פֿון די עטלעכע בענד דערציילונגען אָנגעשריבן פֿון פֿרויען וואָס מע האָט דאָרט געפֿונען, האָט די גרופּע פֿרויען, אָנגעפֿירט פֿון טרעגעבאָווס מאַמע דזשענעט בלאָק, גענומען לייענען. די מעשׂיות זײַנען זיי אַזוי געפֿעלן אַז טייל פֿרויען האָבן אָנגעהויבן אַליין איבערזעצן. דערנאָך האָט מען פֿאַרבעטן טרעגעבאָוון, אַ פּראָפֿעסיאָנעלע שרײַבערין און איבערזעצערין, צו העלפֿן שאַפֿן אַ באַנד איבערזעצונגען.

אַלע פֿרויען אינעם לייענקרײַז האָבן געקענט ייִדיש פֿון דער היים, אָבער נישט אַלע האָבן געקענט לייענען די ייִדישע אותיות, האָט איינע פֿון די שטאַרקערע פֿאָרגעלייענט די דערציילונג און אַלע האָבן געקענט זיך צוהערן און אַרומרעדן. מ׳האָט געלייענט מעשׂיות וואָס זײַנען שוין איבערגעזעצט געוואָרן, און דערנאָך אַנדערע. עטלעכע פֿרויען, אַרײַנגערעכנט בלאָק וואָס איז שוין געווען 75 יאָר אַלט ווען דער לייענקרײַז האָט זיך געשאַפֿן, האָבן זיך מיט דער צײַט אויסגעלערנט לייענען די אותיות. ווען מ׳האָט גענומען ערנצט איבערזעצן, האָט איין פֿרוי געמאַכט אַן אָנוואַרף, און אַלע האָבן געהאָלפֿן מיט זייערע קענטענישן פֿון פֿאַרשיידענע דיאַלעקטן און פֿון דער קולטור פֿונעם דור וואָס האָט אָנגעשריבן די מעשׂיות — דעם דור פֿון זייערע מאַמעס. כאָטש טרעגעבאָוו קען נישט קיין סך ייִדיש, האָט זי מיט אירע פּראָפֿעסיאָנעלע אויגן איבערגעלייענט אַלע איבערזעצונגען און אָנגעוויזן אויף פֿראַגעס וואָס די גרופּע האָט דערנאָך אַרומגערעדט. דער פּראָיעקט איז, הייסט עס, געווען אַ קאָלאַבאָראַטיווער. ער האָט נישט נאָר געשאַפֿן אַ נײַעם באַנד איבערזעצונגען וואָס מאַכט אומבאַקאַנטע מעשׂיות און קוים באַקאַנטע שרײַבערינס צוגענגלעך דעם ענגלישן לייענער, נאָר ער האָט אויך דערפֿירט צו אַ באַנײַטער און פֿאַרטיפֿטער באַקאַנטשאַפֿט מיט ייִדיש מצד די פֿרויען אינעם לייענקרײַז, געשאַפֿן אַ קהילה אַרום דעם ייִדישן וואָרט, און אינספּירירט דעם צווייטן דור (איצט אַרום 50 יאָר אַלט) צו שאַפֿן אַן אייגענעם לייענקרײַז.

טרעגעבאָוו האָט באַטאָנט אַז אַן עיקרדיקער פֿאַקטאָר אינעם פּראָיעקט איז געווען איר באַטייליקונג, דאָס הייסט די באַטייליקונג פֿון אַ פּראָפֿעסיאָנעלער שרײַבערין וואָס קען דעם פּראָצעס פֿון אַרויסגעבן אַ בוך. דעם מוסטערהאַפֿטן צוזאַמענשטעל פֿון עלטערע מיט אַ ייִנגערער אין אַ פּראָיעקט וואָס היט אָפּ ייִדיש דורך פֿאַרשטאַרקן די שפּראַך פֿון די באַטייליקטע פֿון איין זײַט און באַקענען אַ ברייטן עולם מיט דער ליטעראַטור פֿון דער צווייטער איז באַשריבן געוואָרן אין אַ באַריכט פֿאַר „אונעסקאָ‟ וואָס מע קען לייענען אויף טרעגעבאָווס וועבאָרט: //rheatregebov.ca/?page_id=195. זאָל מען נאָר צוגעבן צו אָט דעם מוסטער ייִנגערע באַטייליקטע אינעם לייענקרײַז, ייִדיש־לערנערס, זיי זאָלן באַרײַכערן דאָס אויסגעלערנטע ייִדיש און אײַנזאַפּן די קולטור וואָס עס טראָגט אין זיך דער עלטערער דור!

סך־הכּלען פֿון די רעפֿעראַטן און ידיעות וועגן די באַטייליקטע געפֿינען זיך אויפֿן קאָנפֿערענץ־וועבאָרט: //yiddishnewmillennium.yolasite.com/

––