רוחניות

פּאַטריאַרך קיריל, אַ פֿרײַנד פֿון חב״ד

Patriarch Kirill, Friend of Chabad

פֿון יואל מאַטוועיעוו

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אַזוי צי אַזוי, איז וויכטיק און אינטערעסאַנט צו באַמערקן, אַז צווישן דער פּראַוואָסלאַוונער קירך און חב״ד, צום גוטן צי צום שלעכטן, זענען יאָ פֿאַראַן אַ גאַנצע ריי סאָציאַלע, קולטורעלע און אַפֿילו טעאָלאָגישע פּאַראַלעלן, וואָס דערמעגלעכן צו פֿאַרקניפּן אַ פּראָדוקטיווע קאָאָפּעראַציע. סײַ די רוסישע פּראַוואָסלאַוונע קריסטן, סײַ די חב״דניקעס, באַטראַכטן רוסלאַנד ווי זייער היסטאָרישן צענטער.

הגם אינעם פֿאַל פֿון חב״ד געפֿינט זיך דער הויפּט־שטאַב פֿון זייער באַוועגונג שוין 76 יאָר אין אַמעריקע, פֿאַרשפּרייטן די ליובאַוויטשער שליחים עלעמענטן פֿון רוסישער קולטור איבער דער גאַנצער וועלט, זינגענדיק אַלטע ניגונים אויף רוסיש און ווײַסרוסיש און דערציילנדיק דעם עולם מעשׂיות וועגן דעם אַמאָליקן ייִדישן לעבן אין רוסלאַנד. כאָטש די אָרטאָדאָקסישע קירך שטאַמט לכתּחילה פֿון ביזאַנטיש־גריכישע וואָרצלען, האָט זיך אין איר רוסישער ווערסיע אַנטוויקלט די שיטה, לויט וועלכער רוסלאַנד שטייט אין שפּיץ פֿון דער גאַנצער וועלט.

אין לייקוווּד, דעם באַרימטן צענטער פֿון אַמעריקאַנער חרדים, געפֿינט זיך אויך אַ רוסישע צערקווע. ווען אַן ענגליש־רעדנדיקער כינעזער דערקלערט, אַז ער לערנט זיך איצט רוסיש — נישט לאַטײַן אָדער גריכיש — ווײַל ער וויל ווערן אַ גלח, מאַכט זיך ממש דער זעלבער אײַנדרוק, ווען מע הערט עס פֿון אַ ליובאַוויטשער גר אין קראָון־הײַטס.

צוליב דער היסטאָרישער פֿאַרבינדונג מיט רוסלאַנד איז גרינג צו פֿאַרשטיין, ווי אַזוי אַפֿילו אַזאַ מענטש, ווי לאַזאַר, אַן איטאַליעניש־געבוירענער אַמעריקאַנער, וואָס קאָן קוים רעדן אויף אַ צעבראָכענעם רוסיש מיט אַ שווערן אַקצענט, קאָן זיך פֿאָרט פֿאָרשטעלן ווי אַ גרויסער פּאַטריאָט. בשותּפֿות מיט די קריסטן, קאָנען די ליובאַוויטשער בעטן מיט דעפֿאָלג גרויסע געלטער בײַ דער רעגירונג פֿאַרן רעמאָנט פֿון אַלטע שילן וכּדומה.

די סאַמע קאָנטראָווערסאַלע ענלעכקייט באַשטייט אין דעם, וואָס חב״ד איז בעצם אַ משיחישע באַוועגונג, וואָס פֿאַרנעמט זיך מיט מיסיאָנערישער טעטיקייט אַרום דער וועלט. ווען אַ געבילדעטער גלח פֿירט אַ דיאַלאָג מיט אַ רבֿ, ווייסט ער זיכער, אַז זײַן מיטשמועסער האַלט דעם קריסטלעכן „משיח‟ פֿאַר אַ געפֿערלעכן אַפּיקורס. דער רבֿ, פֿון זײַן צד, פֿאַרשטייט גאַנץ קלאָר, אַז רבי מנחם־מענדל שניאורסאָן איז פֿאַרן גלח גאָרנישט מיט נישט אין פֿאַרגלײַך מיטן „אותו איש‟. פֿון דעסטוועגן, ווי באַלד ביידע גרופּעס זענען משיחיסטיש געשטימט, קאָנען די באַטייליקטע אינעם צווישן־רעליגיעזן דיאַלאָג פֿאַרשטיין דעם געדאַנקען־גאַנג פֿון אַן אַנדער מין משיחיסט.

להיפּוך צו דער קאַטוילישער קירך, פֿירט דער פּאַטריאַרך אויס בלויז אַ פֿאָרמעלע פֿירנדיקע ראָלע. עס באַווײַזן זיך כּסדר פֿאַרשיידענע גלחים, וואָס זענען בשום־אופֿן נישט מסכּים מיט זײַנע פּאָזיציעס. פּונקט אַזוי, הגם לאַזאַר איז דער הויפּט־רבֿ, זענען אַ סך ליובאַוויטשער אין רוסלאַנד געשטימט בפֿירוש קעגן זײַנע דעות און שטרעבן זיך אויפֿצופֿירן אויף וויפֿל ס׳איז מעגלעך אומאָפּהענגיק.

דער וועלטלעכער נאָמען פֿונעם פּאַטריאַרך קיריל איז וולאַדימיר גונדיאַעוו. אינעם יאָר 1969 איז ער געוואָרן אַ מאָנאַך און אָנגענומען דעם נײַעם נאָמען.

לאַזאַר האָט אָנגעהויבן זײַן רבנישע קאַריערע אין רוסלאַנד אינעם יאָר 1990; אין 2000 האָט ער באַקומען די רוסלענדישע בירגערשאַפֿט און די פּאָזיציע פֿונעם ליובאַוויטשער הויפּט־רבֿ. זײַענדיק שוין אַן אַרציביסקופּ, האָט קיריל באַקומען דעם העכערן טיטל פֿון מיטראָפּאָליט אין 1991. נאָכן טויט פֿונעם פֿריִערדיקן פּאַטריאַרך אין 2008, האָט ער גלײַך באַקומען די פּאָזיציע. אין פֿעברואַר 2016 האָט ער זיך געטראָפֿן אין האַוואַנע מיטן פּויפּסט. הרבֿ לאַזאַר האָט געשילדערט די דאָזיקע באַגעגעניש ווי אַ „העלדישן טאַט‟. עס ווילט זיך האָפֿן, אַז ביידע טוער וועלן ווײַטער העלפֿן אָנצוהאַלטן פֿרײַנדלעכע באַציִונגען צווישן ייִדן, קריסטן און אַנדערע רעליגיעס און זיך מער פֿאַרנעמען, אַנשטאָט פֿינצטערע געשעפֿטן, טאַקע מיט רוחניות.