פֿאַר וואָס לערנען זיך ישׂראלים ייִדיש דווקא אין דײַטשלאַנד?

Why Are Israelis Studying Yiddish in Germany, Not Israel?

Yehuda Blum

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published January 04, 2017, issue of January 27, 2017.

ווי גייט דאָס ייִדישע ווערטל:

„מיט ייִדן איז גוט קוגל צו עסן, דאַווענען פֿון איין סידור און הנאה האָבן פֿון אַ וואַרעמער מקווה.” אַנטקעגן וואָס זאָג איך עס? אַנטקעגן ייִדיש. איך האָב געדאַרפֿט אָפּוווינען צען יאָר אין דער ייִדישער מדינה, זען ווי מ׳באַציט זיך הפֿקרדיק צו ייִדיש, וועל איך ציטירן פֿון מײַן לעצט בוך „אַ באַזונדערע ראַסע” (A Breed Apart) וווּ איך שרײַב:

„ס׳איז נאָך קיין מאָל נישט געשען, און נישט געהערט געוואָרן אין דער געשיכטע פֿון דער מענטשהייט, וווּ אַן אייגענע ייִדישע מלוכה זאָל אָפּשנײַדן צוויי טויזנט יאָר פֿון איר ייִדישער פֿאַרגאַנגענהייט און פֿאַרמיאוסן דעם גלות, ווי מ׳וואָלט דאָרט גאָרנישט געשאַפֿן און אויפֿגעטאָן אחוץ צרות און לײַד. ווי איז דאָס געהערט געוואָרן אין דער געשיכטע פֿון אַ פֿאָלקס־שפּראַך, מען זאָל זי פֿאַרווערן, פֿאַרבאָטן, נישט דערלויבן, נישט דערלאָזן, און פּרובירן פֿאַרניכטן, און דאָ רעדט זיך וועגן אַן אייגענער, טויזנט־יעריקער מוטער־שפּראַך אין אייגענעם ייִדישן לאַנד. בלויז אַנטיסעמיטן, בלוטיקע שונאי ישראל, און טאָטאַלע אכזרים זײַנען געווען פֿעיִק צו באַגיין אַזאַ שענדלעכן טאַט, אָבער נישט אייגענע מיט־ברידער זאָלן האָבן באַגאַנגען אַזאַ מיאוסע עוולה.”

אַנטקעגן וואָס זאָג איך עס, אַנטקעגן דעם וואָס מײַן אַמאָליקע סטודענטקע אין קאָלומביע אוניווערסיטעט, איינע פֿון דײַטשן און נישט ייִדישן אָפּשטאַם, האָט באַוויזן צו ווערן אַ פּראָפֿעסאָר פֿון ייִדיש אין פּאָטסדאַמער אוניווערסיטער אין דײַטשלאַנד, וווּ בדרך־כּלל זײַנען אירע סטודענטן דײַטשע יוגנטלעכע.

קריינדל (Cornelia) און איך קלינגען זיך איבער זייער אָפֿט דורך די יאָרן און טיילן זיך מיט אונדזערע ייִדישע אויפֿטוען. פֿאַר ניטל דערציילט זי מיר װעגן דעם גרױסן אומגליק אין בערלין, װוּ אַ לאַסט־אויטאָ האָט בכּיוון אַרײַנגעקראַכט אין אַ מאַרק װוּ מע האָט פֿאַרקויפֿט מתּנות לכּבֿוד ניטל. דערבײַ זײַנען אומגעקומען צענדליקער אומשולדיקע נפֿשות און פֿאַרװױנדיקט געװאָרן אַ גרויסע צאָל פֿאַרבײַגײער. „איך בין פּונקט געווען דערנעבן און על פּי נס אַרויס בשלום,״ האָט קרײנדל געזאָגט.

איך פֿיל מיט איר מיט און וויל וויסן וואָס ס’הערט זיך אין אוניווערסיטעט, אין אירע ייִדיש־קלאַסן, דערציילט זי מיר אַזאַ מעשה:

„די ייִדיש־קלאַסן זײַנען בדרך־כּלל באַזעצט מיט דײַטשע סטודענטן, אָבער דאָס יאָר האָבן זיך באַוויזן אַ כאָפּטע ישׂראלים, וואָס זײַנען געקומען זיך לערנען בײַ מיר. זיי ווערן ממש נתפּאל בײַם געפֿינען אַזוי פֿיל לשון־קודשדיקע ווערטער אין ייִדיש און זיי פֿרייען זיך דערמיט.”