פֿאַר װאָס מיר פּראַװען „ענגליש־טאָג‟

Why We Celebrate English-Speaking Day

Yehuda Blum

פֿון חנה מייזער

Published February 02, 2017, issue of February 23, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

לעצטנס האָב איך אָבער אָנגעהויבן קלערן װעגן אַ צװײטן שפּראַך־ענין. װען מײַן עלטסט קינד איז געװען קלײן האָבן מײַנע נישט־חסידישע חבֿרים מיך געפֿרעגט אױב עס װאָלט מיר אָנגעגאַנגען אױב ער גייט נישט אין קאָלעדש. האָב איך מיט אַ שמייכל געענטפֿערט: „נײן.“ כ׳האָב זיך געפֿילט באַלײדיקט ווען איך האָב איין מאָל אונטערגעהערט װי מײַן מאַמע שושקעט צו מײַן שװעסטער: „אױב עפּעס געשעט צו מיר, מאַך זיכער אַז ער (מײַן קינד) זאָל גײן אין קאָלעדש.“ איך האָב שטענדיק געזאָגט אַז אױב מײַנע קינדער װעלן פֿון זײערט װעגן װעלן גײן אין קאָלעדש, װעל איך זאָגן „געזונטערהײט!“ און זײ שטיצן, אָבער שטופּן װעל איך זיי זיכער נישט. איך האָב ערנסט געגלײבט אַז עס איז נישט אַזױ שװער דורכצומאַכן אַ GED אױב מע שטודירט אַלײן און איך בין געװען טעאָרעטיש גרײט צו העלפֿן מײַנס אַ קינד אױב עס װאָלט אַ מאָל אױסגעפֿעלט. דערװײַל האָב איך זיך געמאַכט נישט־װיסנדיק פֿון דער מאַמעס געװאַלדן װעגן מײַן זונס „אימיגראַנטישן ענגליש.“

איך געדענק נישט פּינקטלעך װען ס׳איז געקומען דער „אַהאַ!‟ מאָמענט. מיר דאַכט זיך, װען מײַן זון האָט געדאַרפֿט רעדן ענגליש צו אײנעם װאָס האָט נישט גערעדט קײן ייִדיש און פּלוצלינג האָט מיר געגרילצט אין די אויערן זײַן ייִדישער סינטאַקס אױף ענגליש; װי ער האָט נישט געקענט איבערזעצן פּשוטע אויסדרוקן פֿון ייִדיש, און װי זײַן גאַנצער אַרױסרייד האָט טאַקע געקלונגען „אימיגראַנטיש.“ װי אַ שטײן פֿון הימל האָב איך אָנערקענט אַז מײַן קינד, װאָס איז געבױרן געוואָרן אין אַמעריקע און װאָס װערט אױפֿגעהאָדעװעט אין אַמעריקע, װעט ווי אַ דערװאַקסענער שטענדיק דאַרפֿן הערן די שאלה: „פֿון װאַנען ביסטו?“ עס קען זײַן אַז דער זעלבער חשק בײַ מיר פֿאַר אַ שײנעם ייִדיש איז אויך אמת װאָס שייך ענגליש. אױב איך וויל אַז די קינדער זאָלן נישט רעדן קײן צעבראָכן ייִדיש, דאַרפֿן זײ אױך נישט רעדן קײן צעבראָכן ענגליש. 

און אַזוי איז טאַקע אײַנגעפֿירט געוואָרן דער „ענגליש־טאָג.“ יעדן זונטיק רעד איך (װען איך פֿאַרגעס נישט) נאָר ענגליש מיט די קינדער. דאָס ערשטע מאָל װאָס איך האָב געפּראַװעט דעם ענגליש־טאָג בין איך געװען מיט די קינדערלעך ערגעץ אױף אַ שפּאַציר. די קלענערע האָבן געמײנט אַז ס׳איז גאָר קאָמיש און האָבן פּרובירט צוריקצורעדן ענגליש. מײַן עלטסט קינד איז אָבער געװאָרן אַזױ אױפֿגערעגט אױף מיר אַז ער איז אַנטלאָפֿן און אַלײן אַהײמגעגאַנגען. מיט דער צײַט האָט ער זיך צוגעװױנט, אָבער ער ענטפֿערט מיר נאָך אַלץ אױף ייִדיש.

ביסלעכװײַז בין איך אױך געװאָרן אומצופֿרידן מיטן אופֿן ווי אַזוי מע לערנט די ענגלישע לימודים בכלל אין די הײמישע חדרים. כאָטש דער חדר װוּ מײַנע קינדער לערנען זיך האָט אײנעם פֿון די בעסערע ענגליש־אָפּטײלן, װעלן זײ זיך דאָרט קײן מאָל נישט לערנען קיין װיסנשאַפֿט, געשיכטע, ליטעראַטור; נאָר די ענגלישע שפּראַך און מאַטאַמאַטיק. (פֿון דער אַנדערער זײַט, בין איך געווען איבערראַשט און גאַנץ צופֿרידן וואָס מײַן זונס ענגליש־לערער האָט הײַיאָר גערעדט װעגן די פּרעזידענטישע װאַלן און אַ ביסל געלערנט װעגן די „ביל אָוו רײַטס‟, און וועגן דער בירגעררעכט־באַװעגונג.) 

און נאָך אַ זאַך: דער שולטאָג איז אַזױ געפּאַקט מיטן לערנען תּורה אַז מײַן 10־יעריק קינד האָט כּמעט נישט קײן צײַט אין דער װאָכן זיך צו שפּילן. ער האָט אַ מאָל געװאָלט זיך לערנען האָלצאַרבעט און איך האָב אַפֿילו געשטעלט אַ רעקלאַמע אין די הײַמישע „קלאַסיפֿײַדס‟ אַז איך זוך אַ לערער. קײנער האָט זיך אָבער נישט אָפּגערופֿן. האָב איך געחלומט פֿון שיקן אים אויף קלאַסן אין אַן אַנדער געגנט, אָבער װען װאָלט ער דען געהאַט צײַט? ער קומט אַהײם 6 אַ זײגער און לערנט פֿאַר זײַן רציפֿות־פּראָגראַם (פֿרײַװיליק לערנען בײַ װעלכן אַ תּלמיד װערט געװײנטלעך באַלוינט מיט אַן עקסקורסיע אָדער אײַזקרעם), און דערצו דאַרף ער נאָך מאַכן די הײמאַרבעט…

איך װיל זיך איצט נישט נעמען צום גאַנצן ענין פֿון די ענגלישע לימודים אין די חסידישע חדרים, און איך בין דערװײַל נאָך נישט זיכער אױב איך װעל פּרובירן צו שאַפֿן עפּעס אַן „ענריטשמענט“ [באַרײַכערונג]־פּראָגראַם פֿאַר מײַן זון. איך װײס אָבער יאָ, אַז אױב ער װעט אַ מאָל װעלן דורכמאַכן אַ GED, אָדער שטודירן אױף אַ דיפּלאָם, װעט ער אי״ה עס קענען טאָן אױף אַ הײמישן ענגליש־לשון. 

און װאָס װיל ער טאַקע טאָן װען ער װאַקסט אויס? דערװײַל װיל ער זײַן אַ בעל־הבית פֿון אַן אַקװאַריִום־געשעפֿט.