פּרשת בשלח, תּשע״ז

Weekly Torah Portion: Beshalach, 5777

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published February 09, 2017, issue of February 23, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אונדזער נשמה גופֿא שטעלט מיט זיך פֿאָר אַ „בוים‟. געוויסע געדאַנקען און געפֿילן ברענגען צו פֿרוכטבאַרע רעזולטאַטן און צעצווײַגן זיך ווײַטער אין אונדזער מוח און האַרץ. און להיפּוך, ווערן מיר צומאָל אַנטציקט פֿון אַ געוויסער אידעע, אָבער געפֿינען שפּעטער אויס, אַז ווײַטער קאָן זי שוין נישט וואַקסן.

אונדזער סאָציאַלע סבֿיבֿה באַשטייט אויך פֿון גרויסע און פֿרוכטבאַרע „צווײַגן‟ — אונדזערע נאָענטסטע חבֿרים, וויכטיקסטע פֿאַרבינדונגען — און צופֿעליקע באַגעגענעשן און ערטער, וואָס שפּילן ווײַטער נישט קיין גרויסע ראָלע אין אונדזער לעבן. הגם, ווי עס ווערט פּרטימדיק דערקלערט אין די חסידישע ספֿרים, זענען אין דער וועלט נישטאָ קיין אמתע צופֿאַלן. דער בעלּ־שם־טובֿ האָט געזאָגט, אַז ווען אַ בלעטעלע פֿאַלט אַראָפּ פֿון אַ בוים, איז עס אויך אַ טייל פֿון דער געטלעכער השגחה־פּרטית.

אַ בוים, אַרײַנגעוואַקסן טיף אין דער ערד מיט זײַנע וואָרצלען, וואַקסט פּאַמעלעך און סימבאָליזירט פֿעסטקייט און קאָנקרעטקייט. יעדער בוים האָט אַן אוניקאַלע צורה און פֿאַרנעמט אַן אייגן אָרט. אין קאָנטראַסט, רעפּרעזענטירן ווילדע פֿייגעלעך דעם פֿאַרקערטן וויכטיקן אַספּעקט פֿון אונדזער לעבן: די אייביקע וואַנדערונג און דינאַמישקייט. געוויינטלעך, ווערן די פֿײגל אַסאָציִיִרט דווקא מיט ביימער. זייערע נעסטן זענען אָבער שוואַכע און אומסטאַבילע היימען. מיר פֿרייען זיך, ווען אַ פֿייגעלע קומט צו עסן די קאַשע צוגעגרייט לכּבֿוד דעם „שבת־שירה‟ דווקא צוליב דעם, וואָס זייער אָנקומען איז אַלעמאָל אַ חידוש.

איציק מאַנגערס באַקאַנט ליד אילוסטרירט גאַנץ גוט דעם חילוק צווישן די היפּוכדיקע זײַטן פֿונעם מענטשלעכן לעבן: „אויפֿן וועג שטייט אַ בוים, שטייט ער אײַנגעבויגן, אַלע פֿייגל פֿונעם בוים זײַנען זיך צעפֿלויגן‟. נישט געקוקט אויף דער פֿעסטער פֿאַרבינדונג צווישן ביימער און פֿײגל, רעפּרעזענטירן זיי צוויי היפּוכים פֿונעם לעבן, אײַנגעוואָרצלטקייט און נע־ונד.

על־פּי קבלה, שטייט דער טראָפּ פֿונעם תּורה־לייענען אויף אַ העכערער מדרגה פֿון רוחניות, אין פֿאַרגלײַך מיט די ווערטער. אין ספֿרי־חסידות ווערט דערקלערט, אַז אין די ניגונים אָן ווערטער ווערט אַנטפּלעקט אַ העכערער אַספּעקט פֿון דער תּורה, וואָס מע קאָן דערפֿילן, אָבער איז שווער משׂיג צו זײַן על־פּי שׂכל. הגם דער מוזיקאַלישער קלאַנג איז מסוגל צו דערוועקן גאָר טיפֿע אינערלעכע כּוחות אין דער מענטשלעכער נשמה, „כאַפּן‟ מיר נישט דעם סוד פֿון מוזיק.

ווי געזאָגט, האָט מרים דערגרייכט אַ העכערע מדרגה פֿון נבֿואה, ווי משה רבינו, ווען זי האָט געזונגען איר שירה. ביז משיחס צײַטן זענען מיר אָבער נישט מסוגל צו פֿאַרשטיין אַזאַ „מוזיקאַלישע נבֿואה‟; משה רבינו בלײַבט דער גרעסטער נבֿיא, ווײַל זײַן נבֿואה ווערט אויסגעדריקט דורך פֿאַרשטענדלעכע מענטשלעכע ווערטער; אינעם טראָפּ פֿילט זיך אָבער דער העכערער איבערשכלדיקער תּורה־אַספּעקט.

די יציאת־מצרים איז מרמז אויפֿן אינערלעכן פּראָצעס, וואָס קומט פֿאָר אין יעדער מענטשלעכער נשמה במשך פֿון לעבן. מיר מוזן בײַקומען אונדזער אייגענעם פּרעה, די עגאָיִסטישע און פֿינצטערע נשמה־כּוחות. כּדי דאָס צו טאָן, מוזן מיר „איבערהיפּן‟ אונדזער ראַציאָנעלן שׂכל, זיך אַרײַנוואַרפֿן אינעם ים פֿון רוחניות, זיך צוהערנדיק צו אונדזער נשמה־מוזיק, און נישט דערטרונקען ווערן דערבײַ. דאָס גאַנצע לעבן וואַנדערן מיר צווישן דעם „מצרים‟ פֿונעם מאַטעריאַליסטישן ראַציאָנעלן שׂכל און דעם „ירדן‟ פֿון אונדזער נשמה־אינטויִציע.

אַרומפֿליִענדיק אין הויכע געדאַנקען ווי אַ פֿויגל, טאָרן מיר נישט פֿאַרגעסן זיך אַלעמאָל אומצוקערן בשלום צו דער „נעסט‟. מיר זאָלן נישט דערלאָזן דעם „בוים‟ פֿון אונדזער נשמה אויסגעטרינקט צו ווערן, און מיר זאָלן אויך נישט דערלאָזן אונדזער „פֿרײַען פֿויגל‟ אַוועקצופֿליִען צו ווײַט. אַזוי צי אַזוי, שטעלט מיט זיך די הײַנטיקע פּרשה פֿאָר אַ וווּנדערלעכן בײַשפּיל פֿון דער טיפֿער אַסאָציאַציע־פֿאַרבינדונג צווישן די תּורה־מעשׂיות, דעם ציקל פֿונעם ייִדישן לוח, ווי אויך דער אַרומיקער און מענטשלעכער נאַטור.