זכרונות פֿון „די־פּי״־לאַגער

My Memories of the DP Camp

Yehuda Blum

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published March 05, 2017, issue of March 29, 2017.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

איך בין אַלעמאָל געזעסן פֿאַרטראַכט און זיך פֿאָרגעשטעלט ווי זיי פֿירן אויס די עקספּעדיציע און האָבן נישט קיין מורא. זייערע ריסן זײַנען געווען דיקע, די הענט מיט די פֿיס האָבן מיך דערמאָנט אין דעמבעס, די אויגן ליידיק מיט אַ גלײַכגילטיקן גלאַנץ.

אַז דער לאַסט־אויטאָ האָט אונדז טעגלעך געפֿירט אין בית־ספֿר תרבות, פֿלעגן די ראָגזשעס‘ טאַטע־מאַמע זיך צומאָל אַרויפֿכאַפּן און זידלען איינער דעם צווייטן ביז מ’האָט דערזען פֿויסטן. מיר, קינדער האָבן זיך אָפּגערוקט אין אַ זײַט און געזעסן שטילינקערהייט ווי די טשוטשעלעך, מורא געהאַט צוצוקוקן זיך.

דאָס זײַנען געווען אונדזערע בלאַטע אונטערוועלטניקעס פֿון די וואַרשעווער גנבֿים און באַנדיטן, וועלכע האָבן זיך געקענט גוט אַן עצה געבן אין אונדזער שוידערלעכער תּקופֿה. אָבער נישט געקוקט אויף דעם אַלעם, זײַנען מיר קינדער געוואַקסן סקראָמנע און באַשיידן. מיר האָבן שטאַרק ליב געהאַט צו זינגען רוסישע, פּוילישע, ייִדישע און העברעיִשע לידער. וואָס אַן אמת האָב איך פֿאַרשריבן אַ יעדעס ליד וואָס מיר האָבן געזונגען און געברענגט מײַן לידער־אַלבאָם מיט זיך קיין אַמעריקע. אַ קאָפּיע דערפֿון פֿאַרמאָגט דער „האָלאָקאָסט מוזיי‟ אין וואַשינגטאָן. איך בין מסתּמא געווען דאָס איינציקע קינד וואָס האָט באַוויזן דאָס צו דערשלעפּן ביז אַמעריקע.

איך וועל אויסקלײַבן בלויז איין ייִדיש ליד, אײַך מהנה זײַן. דאָס ליד הייסט „צען וואַגאָנען ׳אונרראַ׳‟ (U.N.R.R.A. — United Nations Relief and Rehabilitation Organization) וועלכע איז געווען פֿאַרנומען מיט העלפֿן די שארית־הפּליטה אין די לאַגערן נאָכן קריג.

צען וואַגאָנען ׳אונרראַ׳

צען וואַגאָנען ׳אונרראַ׳
פֿירט אונדז די אײַזנבאַן,
די נאַכט איז געוועזן טונקל,
איז נאָר געבליבן נײַן.

נײַן וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
מיט גוטע זאַכן אַ סך,
איז איינער פֿאַרפֿאָרן אויף לינקס,
איז נאָר געבליבן אַכט.

צען וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
מיט זאַכן וואָס אַלע ליבן,
געוועזן אַ שטאַרקער ווינט,
איז געבליבן זיבן.

זיבן וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
מיט באַקליידונג, קאַווע און קעקס (peanut butter)
געפֿירט זיי דורך וויסטע וועלדער,
איז נאָר געבליבן זעקס.

זעקס וואַגאָנען ׳אונרראַ׳ —
געשיקט אונדז פֿון אַרגענטינע,
האָט איינער אין וועג פֿאַרבלאָנדזשעט,
איז נאָר געבליבן פֿינעף.

פֿינעף וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
מיט ווײַן אָן אַ שיעור,
איז געווען אַ קאַטאַסטראָפֿע,
איז געבליבן פֿיר.

פֿיר וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
מיט פּושקעס אַלערלײַ,
בײַם אויסמײַדן אַ טונעל,
איז נאָר געבליבן דרײַ.

דרײַ וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
פֿאַר פּליטים זייער פֿײַן,
פֿאָרנדיק דורך אַ בערזע,
איז נאָר געבליבן צווײַ.

צווײַ וואַגאָנען ׳אונרראַ׳,
דער צוטײַל בלײַבט אַ קלײנער,
גענעכטיקט אויף אַ ראַמפּע,
צו מאָרגנס איז געשטאַנען אײנער.

אײן וואַגאָן פֿון ׳אונרראַ׳,
די מענטשן לוסטיק, פֿריידיק,
ווען מ’האָט דעם וואַגאָן געעפֿנט,
איז ער נעבעך געוועזן לײדיק.