מײַן טאַטנס „אוניווערסיטעט‟

My Father's "University"

חיים שמולעוויטש אין הרצליה פּטוח, ישׂראל, בערך 1972
חיים שמולעוויטש אין הרצליה פּטוח, ישׂראל, בערך 1972

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published March 26, 2017, issue of March 29, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

מיט אַ שעה שפּעטער האָט זיך באַוויזן אַ קאָמיסאַר און אים געהייסן צונויפֿנעמען אַלע זײַנע מאָנאַטקעס און אים אַוועקגעשיקט אין תּפֿיסה, טיף אין סיביר. און דאָ האָט זיך אָנגעהויבן זײַן „אוניווערסיטעט־בילדונג‟, ווײַל אין תּפֿיסה זײַנען דעמאָלט געזעסן די העכסט געלערנטע פּראָפֿעסאָרן, פֿיזיקער, אינזשינירן, דאָקטוירים און אינטעלעקטואַלן.

דאָ האָט זיך אָנגעהויבן מײַן טאַטנס וויסן אין כעמיע, פֿיזיק, וועלט־פּאָליטיק, ליטעראַטור און אַ וועלט מיט אינטעלעקטועלן באַגאַזש. אין תּפֿיסה האָט מען דיסקוטירט די וועלטפּראָבלעמען; עקספּערימענטירט מיט פֿאַרשיידענע גאַזן און פֿלאַמען פֿון אַ זאַפּלקע; אַרומגערעדט ענינים פֿון געזונט־צושטאַנד און מעדיצין — מיט אײן וואָרט, ער איז אַרויס פֿון תּפֿיסה אָן אַ דאָקטאָראַט, נאָר מיט אַ וועלט פֿון וויסן.

מײַן טאַטע איז נאָכן קריג געווען אַ שרײַבער אין אַ ייִדישער צײַטונג אין מינכען, דײַטשלאַנד, בשעת מיר זײַנען געזעסן ווי „רעפֿיודזשיס‟ אין אַ „די־פּי‟ לאַגער אין דײַטשלאַנד.

ווי שווער ס׳איז פֿאַר אונדז אָנגעקומען צו אַנטלויפֿן פֿון דעם „רויטן־גן־עדן‟. יעדער רוסישער בירגער מוז זײַן דער אײגנטימער פֿון אַ רוסישן פּאַספּאָרט, מוז זײַן רעגיסטרירט מיט דער פּאָליצײ, נישט דערלויבט צו פֿאָרן פֿון אײן שטאָט אין דער צווייטער אָן אַ „ספראַווקע‟ אַ דערלויבעניש פֿון אַ קאָמיסאַריאַט, אַ דאָקטערס צעטעלע וואָס הייסט גיין אויף קוראַציע אָדער איבערציִען זיך אין אַן אַנדער שטאָט.

דאָס אַלץ האָבן מיר געמוזט איבערקומען בעת מײַנע עלטערן האָבן פּלאַנירט דעם ויבֿרח.

דאָס איז פּוטינס „מאַטיושקאַ ראָסיאַ‟, וואָס ער האָט צו פֿאַרקויפֿן די אַמעריקאַנער, ער לאַסטשעט זיך אויף אונדזער פֿרײַהײט פֿון וואָרט, אונדזער פֿרײַהײט פֿון דער פּרעסע, דעמאָקראַטיע, אָבער וואָס וועט ער טאָן דערמיט? אַז מ׳מוז האַלטן ס׳מויל; אַנישט קריגט מען אַ בעלקע איבערן קאָפּ.

דאָ בײַ אונדז קאָכט זיך ווי אין אַ קעסל, אָנגעגריפֿן פֿון פּוטינס ווירוס, וואַרפֿט מען זיך ווי אין קדחת בשעת מע זוכט אַן אַנטיביאָטיק פֿאַר די אָנגעגריפֿענע אין אונדזער נײַער ממשלה. דערווײַל וואַקלט זיך אויף די פֿיס דער נײַער קאַבינעט וואָס לײַדט פֿון קדחת אָנגעשטעקט פֿון פּוטיזם, בעת די לאַבאָראַטאָריעס אַרבעטן איבערשעהען.

לאָמיר נישט פֿאַרגעסן אַז אַמעריקע איז אונדזער פֿאַרמעג, גאָט באַהיט מיר זאָלן עס נישט אָנווערן.