אַ קלאָג צו די נײַע מיליאָנערן

Woe to the New Millionaires

Yehuda Blum

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published April 23, 2017, issue of April 27, 2017.

אַלצדינג האָט זיך געביטן ווען אונדזערע נאָענטע און ווײַטע פֿרײַנד האָבן זיך דערוווּסט אַז מיר זײַנען געוואָרן מיליאָנערן.

זייער קנאה און לעקן די פּאָדעשווע איז געוואָרן אוממעגלעך צו פֿאַרנעמען. מיר האָבן נאָך נישט געהאַט אין באַנק קיין גראָשן, אַלץ איז געווען אין אַקציעס אויף דער בערזע. יעדער שעה האָבן אונדזערע אַקציעס זיך געשפּאָלטן, מיר זײַנען יעדער רגע געווען ווערט מיליאָנען, צען מיליאָן! צוואַנציק מיליאָן! אָן אַ שיעור מיליאָנען.

האָב איך געזאָגט מײַן מאַן, מענדלען: „כּל־זמן מע זעט נישט קיין גראָשן דערפֿון, זײַנען מיר ווערט אַן אויסגעבלאָזן אײ.‟

אַלץ האָט זיך אָנגעהויבן ווען מענדל איז אַרײַן אין ביזנעס מיט קאָמפּיוטערס בשותּפֿות מיט אַ פּאָר פּראָפֿעסאָרן און זײַן ברודער יאָסל, וועמען ער האָט אויסגעלערנט די מלאכה. גערופֿן האָבן זיי דאָס געשעפֿט „אַבאַקוס‟.

די שותּפֿים האָבן אײַנגעלייגט וועלטן אָנצוקומען צו דער בערזע אויף וואָל־סטריט. מענדל האָט נאָכגעגעבן, כאָטש געלט איז בײַ אים געווען בלאָטע, און בײַ מיר עפּעס וואָס אומפֿאַרשטענדלעך. ביידע זײַנען מיר אַרויסגעקומען פֿון אָרעמע היימען, געמוזט שווער אַרבעטן אויף צו פֿאַרדינען אויף חיונה, און דאָ אין מיטן עפּעס אַן אָנשיקעניש — מיליאָנען…

ווי געזאָגט, האָבן פּלוצלינג אונדזערע פֿרײַנד און באַקאַנטע, ייִדישע אינסטיטוציעס, ווער ס׳האָט געהאַט אַ האַנט און אַ פֿוס — „דאַווײַ!‟ גיב, טאַטעלע. די אײנציקע זאַך וואָס איז בײַ אונדז געווען איז אַ מאיר בעל הנס פּושקע. די חבֿרה חסידים האָבן נישט געוווּסט, געלויבט צו גאָט, אַז מיר זײַנען „מיליאָנערן‟; אַ נישט וואָלט מען אונדז זאַדישעט.

די צײַט איז געלאָפֿן, אונדזערע אַקציעס האָבן זיך געהאַלטן אין אײַן הייבן, און מיר האָבן נישט געזען קיין גראָשן דערפֿון צוליב אַ געזעץ אויף דער בערזע, אַז די אײגנטימער טאָרן זיך נישט צורירן צו דעם געלט ביז אַ געוויסער צײַט. דערווײַל איז אונטערגעקומען דאָס יאָר 1969 און מיר האָבן זיך נישט דערוואַרט און אַוועק אויף עליה קיין ארץ ישׂראל. מיטן מאָמענט וואָס מיר זײַנען אָגעקומען און אײַנגעשטאַנען אין אַ האָטעל האָבן מיר באַלד באַקומען אַ דרינגענדיקע טעלעגראַמע פֿון שלום־עליכם הויז, אונטערגעשריבן פֿון אַבֿרהם ליס, אַז מיר מוזן תּיכּף־ומיד זיך טרעפֿן מיט אים אין שלום־עליכם הויז.

אונדז האָט זיך געדאַכט אַז דער אַבֿרהם ליס וועט אונדז אויפֿנעמען ווי אַקטיווע ייִדישיסטן, אַרײַנגעטאָן אין דער ייִוואָ און שלום־עליכם שול 21 אין דער בראָנקס. וואָס? ווען? ס׳הייבט זיך נישט אָן און ס׳לאָזט זיך נישט אויס. דער ייִד איז אונדז גלײַך באַפֿאַלן מיט די ווערטער:

„עס איז דערגאַנגען צו אונדז די בשׂורה אַז איר זײַט מיליאָנערן, איז זײַט אַזוי גוט און נעמט אַרויס דאָס טשעקביכל, מיר נייטיקן זיך אין געלט.‟

מענדל און איך האָבן זיך איבערגעקוקט, באַליידיקטע. די מיליאָנען זענען נאָך אַלץ שטעקן געבליבן אויף דער בערזע אין ניו־יאָרק; איך גיי האָבן אַ קינד; מיר זיצן אין „האָטעל שרון‟ אין הרצליה פּיתוח, וווּ די גאַסן זײַנען נאָך נישט ברוקירט; מײַן עבֿרית איז אַ מינימאַלער; איך לויף אין די שפּיטעלער צוליב מײַן שוואַנגערשאַפֿט און כ׳האַלט אין איין באַשולדיקן זיך אין „געפֿינען אַ צײַט צו האָבן אַ קינד.‟

פֿון די מיליאָנען האָט זיך דערווײַל אויסגעלאָזט אַ בוידעם. מענדל האָט נאָך באַוויזן אָנצוזאַמלען גענוג געלט אויף אַ הויז, און ס׳רעשט איז אַלץ געגאַנגען דאָלוי. אָבער די גאַס, סײַ אין אַמעריקע און סײַ אין דער מדינה, האָט אונדז ווײַטער געהאַלטן פֿאַר מיליאָנערן.

לאָמיך אײַך פֿאַרזיכערן אַז די שמועה איז געבליבן. מיר האָבן זיך אומגעקערט קיין אַמעריקע, אָנגעוווירן דאָס ביסל וואָס מיר האָבן דאָרט געהאַט, און מענדל און איך האָבן זיך געשטעלט אַרבעטן. מענדל בײַ יענעם און איך — אין קאָלומביע אוניווערסיטעט (25 יאָר) וווּ מיר האָבן פֿאַרזיכערט אונדזער הכנסה אויף צו צאָלן אַלע חובֿות. ס׳איז אונדז אָבער פֿאַרבליבן אַ ביטערער טעם אין מויל, פֿון די נאָענטע חבֿרים און פֿרײַנד, זשעדנע מענטשן און בכלל נישט קיין פֿאַרגינער.