שׂמחה סימכאָוויטש, פּאָעט אין טאָראָנטאָ, איז ניפֿטר געוואָרן

Simcha Simchovitch, Toronto Yiddish Poet, Has Died

Janusz Maciejowski

פֿון באָריס סאַנדלער

Published July 19, 2017, issue of July 28, 2017.

ס׳איז שווער מסכּים צו זײַן מיטן פֿאַקט, אַז אויף דײַנע אויגן ווערט אויסגעלאָשן אַ גאַנצער דור. זיי זײַנען דאָך געווען אונדזערע טאַטע־מאַמעס אין דירעקטן זין, ווי אויך אין זינען פֿון אונדזער ייִדישער שאַפֿערישקייט.

די פֿאַרגאַנגענע וואָך איז אין טאָראָנאָ אויסגעלאָשן געוואָרן דער שטערן פֿונעם פּאָעט שׂמחה סימכאָוויטש. ער איז אַלט געווען 96 יאָר.

ס׳איז טראַגיש, ווען דאָס לעבן פֿון אַ פּאָעט ווערט איבערגעריסן אין זײַנע יונגע יאָרן. די טראַגעדיע קלינגט אָפּ מיט אַ הויך־געפּלאַצטער סטרונע. גאָר טראַגיש פֿאַרן פּאָעט גופֿא קומט פֿאָר, ווען די זיקנה שענקט אים יאָרן, אָבער נעמט בײַ אים אָפּ זײַן פּאָעטישע לירע.

די לעצטע עטלעכע יאָר איז מיר נישט איין מאָל אויסגעקומען צו זײַן אין טאָראָנטאָ, און בײַ יעדער געלעגנהייט האָב איך געפֿרעגט די אָרטיקע ייִדישיסטן, צי מע ווייסט עפּעס וועגן שׂמחה סימכאָוויטש. צומאָל איז מיר אויסגעקומען צו הערן אַ ביטערן ענטפֿער: „ער לעבט נאָך…” דער „נאָך” האָט אַ שטאָך געטאָן מיט זײַן אומענדלעכן אומעט און הבֿל־הבֿלימדיקייט…

איך האָב זיך באַקענט מיט שׂמחהן אין 1998. כ׳האָב ערשט מיט אַ צוויי חדשים פֿריִער איבערגענומען די רעדאַקציע פֿון „פֿאָרווערטס”. ס׳איז געווען מײַן ערשטער אַרויספֿאָר אויסער ניו־יאָרק, דערצו נאָך קיין קאַנאַדע. די אָרטיקע ייִדישיסטן, אין שפּיץ מיט סימכאָוויטשן, האָבן אײַנגעאָרדנט פֿאַר מיר אַ טרעפֿונג אינעם קלוב אויף בער באָראָכאָווס נאָמען. סימכאָוויטש איז שוין דעמאָלט געווען, דאַכט זיך, דער איינציקער ייִדישער שרײַבער אין טאָראָנטאָ. כ׳קאָן נישט זאָגן, אַז כ׳בין דעמאָלט געווען באַקאַנט מיט זײַן פּאָעטישער שאַפֿונג, אָבער זײַן ראָמאַן „אַ שטיפֿקינד בײַ דער ווײַסל” האָב איך בפֿירוש געהאַט געלייענט.

אין זײַן קורצן פֿאָרוואָרט צום ראָמאַן ווײַזט דער מחבר אָן, אַז ס׳איז „אַ לעבנס־געשיכטע פֿון אַ יונגן אָטוואָצקער ייִד פֿון דער אָרעמער ייִדישער געגנט אַרום באַזאַר”. ס׳איז קלאָר געוואָרן פֿון די ערשטע זײַטלעך, אַז דער „יונגער אָטוואָצקער ייִד”, נחום פֿריידאָוויטש, איז זײַן קינסטלערישער צווילינג.

פֿון די קאַרגע פּרטים, וואָס מיר געפֿינען אינעם „לעקסיקאָן פֿון דער נײַער ייִדישער ליטעראַטור”, דערוויסן מיר זיך, אַז געבוירן געוואָרן איז סימכאָוויטש אין אַ פּויליש שטעטל סאָבין, און שוין גאָר אין גיכן זײַנען זײַנע טאַטע־מאַמע אַריבערגעפֿאָרן קיין אָטוואָצק. זײַן ייִחוס באַשרײַבט דער פּאָעט אַזוי: „מײַן זיידע געווען איז/ אַן ערלעכער שוסטער;/ געתּהילימט אין איינעם/ מיט ייִדן פּראָסטע./ מײַן טאַטע האָט שטיוול/ אַ לעבן גענייט; /אַן אבֿיון אַ בכּבֿודער/ מיט דלות באַקליידט…”