שׂמחה סימכאָוויטש, פּאָעט אין טאָראָנטאָ, איז ניפֿטר געוואָרן

Simcha Simchovitch, Toronto Yiddish Poet, Has Died

Janusz Maciejowski

פֿון באָריס סאַנדלער

Published July 19, 2017, issue of July 28, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

ווי ס׳האָט געפּאַסט פֿאַר אַ טאַטנס אַ זון, האָט שׂמחה זיך געלערנט אין חדר און אין אַ פּוילישער עלעמענטאַר־שול. אויף קעסט בײַ די עלטערן איז דער בחור נישט געזעסן — צי גרויס איז געווען דער דלות; איז ער נאָכן פֿאַרענדיקן די שול אַוועק צו אַרבעטן ווי אַ קאַמאַשנמאַכער. דער יונגער אַרבעטער ווערט גיך אַרײַנגעכאַפּט אין דער געזעלשאַפֿטלעכער אַרבעט: אָרגאַניזירט און פֿירט אָן מיט דער דאָרטיקער בונדישער „צוקונפֿט”־ און „סקיף”־אָרגאַניזאַציעס שוין ביזן סאַמע אויסבראָך פֿון דער צווייטער וועלט־מלחמה. ער אַנטלויפֿט פֿון זײַן היימשטאָט, אַרומגעכאַפּט מיט פֿײַער, אָבער זײַן גאַנץ לעבן טראָגט ער זיך אַרום מיט דער בענקשאַפֿט צו דער שטאָט פֿון זײַן קינדשאַפֿט און יוגנט.

אָטוואָצק, היימשטאָט מײַן,
ווי קומט, וואָס אין לויף פֿון טעג און יאָרן
שײַנסטו העלער אַלץ אין מײַן זכּרון?
(„אָטוואָצק”, פֿון בוך „צער און טרייסט”)

פֿון זײַנע 96 יאָר האָט שׂמחה סימכאָוויטש אָפּגעלעבט אין אָטוואָצק בלויז 18 יאָר; די טראַגעדיע אָבער פֿונעם אומברענג פֿון פֿופֿציק טויזנט אָטוואָצקער ייִדן, בתוכם זײַן משפּחה, האָט אים שוין נישט אָפּגעלאָזט ביזן לעצטן אָטעם. נאָך מער: ווי ס׳איז געשען כּמעט מיטן גאַנצן דור לעבן־געבליבענע ייִדישע פּען־מענטשן, האָבן די פֿונקען פֿונעם חורבן־פֿלאַם אָנגעצונדן אין זיי אַ שאַפֿערישן נר־תּמיד. די שאַפֿונגען פֿון שׂמחה סימכאָוויטשן זײַנען געוואָרן אַ טייל פֿון דעם קינסטלערישן מעמאָריאַל, אויפֿגעשטעלט פֿון די ייִדישע שרײַבערס נאָכן חורבן.

די ליבע צום ייִדישן וואָרט האָט אין אים פֿאַרפֿלאַנצט דווקא דער רעליגיע־לערער אין דער פּוילישער שול. בשתּיקה, ווײַל אין דער שול איז עס פֿאַרווערט געווען, האָט שׂמחה אָנגעהויבן צו לידלען אויף ייִדיש. האַרט פֿאַר דער מלחמה, האָט ער זיך באַטייליקט אינעם אויטאָביאָגראַפֿיע־קאָנקורס, אָרגאַניזירט דורך דעם ייִוואָ… און ווײַטער — מלחמה. הונגעריקע וועגן פֿון אַ פּליט איבער רוסלאַנד און טיף אין מיטל־אַזיע…

כ׳ליג פֿאַרחלשט אויפֿן וועג,
אויפֿן טרוקן־הייסן ליים;
אין גלי פֿון זון גייט אויף פֿאַר מיר
מײַן ווײַטע בלוטנדיקע היים.
(„אין פֿרעמדן לאַנד”)