פּרשת מטות־מסעי, תּשע״ז

Weekly Torah Portion: Matos-Masey, 5777

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published July 20, 2017, issue of July 28, 2017.

די הײַנטיקע טאָפּלטע פּרשה דערציילט ווײַטער וועגן די רעזולטאַטן פֿונעם היזק, וואָס אַ גרופּע פֿרויען האָט גורם געווען די ייִדן אינעם מידבר, פֿאַרפֿירנדיק זיי צו דינען עבֿודה־זרה. הגם די פֿרויען זענען געקומען פֿון מואָבֿ, האָט דער אייבערשטער אָנגעזאָגט משה רבינו צו באַשטראָפֿן דווקא די מדינים, ווײַל דער הויפּט־אָרגאַניזאַטאָר פֿונעם היזק איז געווען בלק, דער מלך פֿון מדין.

אינעם צווייטן טייל פֿון אונדזער סדרה ווערן איבערדערציילט די וואַנדערונגען פֿונעם ייִדישן פֿאָלק איבער 42 פֿאַרשיידענע ערטער אינעם מידבר. פֿאַר אַ הײַנטיקן לייענער קלינגט די מלחמה ווי אַן אומעטישע קאָלעקטיווע שטראָף. פֿאַרוואָס האָט דער אייבערשטער אָנגעזאָגט זיך נוקם צו זײַן אין אַ גאַנץ פֿאָלק, אויב בלויז זייער קיניג איז געווען שולדיק? די ליסטע פֿון די נסיעות איבערן מידבר קלינגט אויך אַ ביסל מאָדנע, ווײַל ס׳רובֿ דערמאָנטע מקומות בלײַבן אומבאַקאַנט. ווי באַלד זיי ווערן כּמעט אינגאַנצן נישט באַשריבן, קאָן מען נישט רעקאָנסטרויִרן דעם גענויעם מאַרשרוט פֿון די וואַנדערונגען. אַלע נעמען ווערן פּינקטלעך דערמאָנט, אָבער קיין געאָגראַפֿישע אינפֿאָרמאַציע איז נישטאָ.

וועגן די עטישע אַספּעקטן פֿון דער בוכשטעבלעכער מלחמה קעגן די מדינים קאָן מען טעאָרעטיזירן אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים. די קלאַסישע מפֿרשים, בפֿרט די חסידישע צדיקים, דערקלערן אָבער איר אַלגעמיינעם אינערלעכן באַדײַט, וואָס לייגט זיך גאַנץ גרינג אויפֿן שׂכל און דערמעגלעכט אונדז צו פֿאַרשטיין, ווי אַזוי די צוויי טיילן פֿון אונדזער פּרשה זענען פֿאַרבונדן איינער מיטן צווייטן.

די זיבן פֿעלקער, וואָס האָבן אַמאָל באַזעצט ארץ־כּנען, סימבאָליזירן די שלעכטע מידות. יעדער מענטש מוז פֿירן קעגן זיי אַ מלחמה און שטרעבן זיי אין גאַנצן אויסצוראָטן. אַזוי ווי אינעם גשמיותדיקן זין פֿון דער תּורה־מעשׂה, האָט מען נישט אַלעמאָל געדאַרפֿט בוכשטעבלעך דערהרגענען די כּנענים. יהושע בן נון האָט מגייר געווען רחבֿ, אַ געוועזענע כּנענישע זונה, און האָט מיט איר חתונה געהאַט; בעת דער מלחמה, האָט אַ ייִד געמעגט אויסקלײַבן פֿאַר זיך אַ כּנענישע פֿרוי. די גבֿעונים האָבן שלום געמאַכט מיט ייִדן; אַ טייל כּנענים זענען אַנטלאָפֿן.

אינעם אינערלעכן קאַמף קעגן דעם יצר־הרע זענען אויך פֿאַראַן פֿאַרשיידענע סטראַטעגיעס. אין אַ געוויסן זין, איז גרינגער אין גאַנצן אויסצוראָטן די שלעכטע מידות. הגם אויבערפֿלעכלעך זעט עס אויס ווי זייער אַ שווערער עבֿודה, בלײַבט דער צוועק גענוג דײַטלעך. ליב צו האָבן אַלעמען, זיך נישט בייזערן אַפֿילו אין די ערגסטע סיטואַציעס, נישט מקנא צו זײַן, נישט אַרײַנצופֿאַלן אין מרה־שחורה און צו זײַן אַלעמאָל בשׂימחה. שווער צו דערגרייכן, אָבער מע פֿאַרשטייט, ווער עס זענען די זיבן מינים שלעכטע „תּושבֿים“, וואָס מע מוז זיי פֿאַרטרײַבן פֿונעם אינערלעכן ארץ־כּנען, כּדי צו פֿאַרוואַנדלען דאָס האַרץ אין אַ „הייליקן לאַנד“. אַזעלכע קלאַסישע קבלה־ספֿרים, ווי „תּומר דבֿורה“ פֿון רבי משה קאָרדאָוועראָ (רמ״ק) אָדער „שערי קדושה“ פֿון רבי חיים וויטאַל, שילדערן גאַנץ פּרטימדיק די מדרגות פֿונעם גײַסטיקן וווּקס. מע קאָן האָרעווען אַ גאַנץ לעבן און בלויז דורכמאַכן די ערשטע פּאָר טריט אויפֿן דאָזיקן וועג, אָבער פֿאָרט פֿאַרשטייט מען דאָך, וועלכע מידות מע דאַרף שטרעבן אין זיך אַנטוויקלען און וועלכע – אויסצוּוואָרצלען.

עס טרעפֿן זיך אָבער סיטואַציעס, ווען ס׳איז בעסער נישט פּטור צו ווערן אין גאַנצן פֿון אַ שלעכטער מידה, אָבער שלום צו מאַכן מיט איר אָדער זי „מגייר“ צו זײַן, פֿאַרוואַנדלען אין אַ גוטן כאַראַקטער־שטריך. אויפֿן ערשטן בליק, קלינגט עס גרינגער און מער אָפּטימיסטיש. דער בעל־שם־טובֿ האָט דאָך געגעבן אַן עצה צו זײַן בשׂימחה און אויסצונוצן די גשמיותדיקע הנאָות לשם־שמים, אַנשטאָט צו פֿאָלגן דעם שווערן און אַסקעטישן דרך פֿון די אַלטע מוסר־ און קבלה־ספֿרים. די אַמאָליקע צדיקים האָבן זיך כּסדר געפּײַניקט אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים, זיך געטובֿלט אין אײַז־קאַלטע מיקוות, געשלאָפֿן געהעריק בלויז פֿרײַטיק צו נאַכט, געפֿאַסט גאַנצע וואָכן, וכּדומה. די חסידים האָבן אַזעלכע מעטאָדן מבֿטל געווען, הגם אַ ריי באַרימטע חסידישע צדיקים האָבן זיי ווײַטער פּראַקטיקירט.