דער ישׂראלדיקער אַמבאַסאַדאָר אין פּוילן מוז ווערן מער אַקטיוו

The Israeli Ambassador to Poland Needs to Be More Active

Courtesy of alchetron.com

פֿון קאָבי ווײַצנער

Published July 21, 2017, issue of July 28, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

פּוילן האָט אַ ספּעציעלע באַציִונג מיט ישׂראל. זי האַלט אַז ביידע מדינות און ביידע פֿעלקער האָבן אַ בשותּפֿותדיקע היסטאָרישע ירושה. טאַקע צוליב דעם וואָלט די ישׂראל־אַמבאַסאַדע געקאָנט שפּילן אַ וויכטיקע ראָלע, דורכן שטעלן ישׂראל אין אַ פּאָזיטיוון ליכט. שבֿח ווײַס איז געווען דער אַמבאַסאַדאָר פֿון ישׂראל אין וואַרשע פֿון 2001 ביז 2003. במשך פֿון די צוויי קורצע יאָרן האָט ער געוויזן ווי אַזוי מע קען איבערצײַגן פּוילן צו שטיצן ישׂראל אויב מען קען און מען וויל. ווײַס איז געוואָרן ממש אַ „סטאַר”, ווי מען זאָגט אין אמעריקע און אין דער פּוילישער מעדיאַ. ווײַס רעדט פֿליסיק פּויליש; ער איז אַ מענטש מיט חן און הומאָר און איז געווען אַן אָפֿטער און באַליבטער גאַסט אויף אומצאָליקע ראַדיאָ־ און טעלעוויזיע־פּראָגראַמען איבער פּוילן. ער האָט זיך נישט געפֿוילט און אָנטייל גענומען אין אַלע וויכטיקע צערעמאָניעס וואָס האָבן אַ שײַכות מיט דער בשותּפֿותדיקער פּוילישער ייִדישער געשיכטע.

אין פֿאַרגלײַך האָט אַמבאַסאַדאָרין אַזאַרי הײַיאָר פֿאַרפֿעלט צוויי חשובֿע טרויער־אַקאַדעמיעס. הגם באַריכטן האָבן איבערגעגעבן אַז זי האָט צרות מיט אַ פֿוס איז מיר נישט פֿאַרשטענדלעך פֿאַר וואָס זי איז אויף ביידע הזכּרות נישט געקומען, נעמענדיק אין באַטראַכט אַז איינע איז געווען אין אַפּריל און די צווייטע אין יולי.

ערשטנס איז זי נישט געקומען אויף דער טרויער־אַקאַדעמיע לזכּרון דעם וואַרשעווער געטאָ־אויפֿשטאַנד. ס׳איז שווער איבערצוטרײַבן די וויכטיקייט פֿון דער דאָזיקער טרויער־אַקאַדעמיע בײַ די פּאָליאַקן. אין אַמעריקע אַז מען זאָגט: It’s all history now מיינט מען אַז דאָס איז אַ גאָרנישט מיט אַ נישט. בײַ די פּאָליאַקן איז געשיכטע אָבער ממש אַ צווייטע רעליגיע. די געטאָ טרויער־אַקאַדעמיע וואָלט געווען אַ פּאַסיק אָרט און צײַט צו דערמאָנען אַ פֿאַקט וואָס ווערט, ליידער, איגנאָרירט אין הײַנטיקן אייראָפּע: אין 1943 איז דער איינציקער גרויסער שטאָטישער אויפֿשטאַנד קעגן די נאַציס געפֿירט געוואָרן דורך אַ גרופּע יונגע ציוניסטן אין וואַרשע. דער „בונד” האָט, פֿאַרשטייט זיך, אויך אָנטייל גענומען אינעם אויפֿשטאַנד, אָבער סײַ מרדכי אַנילעוויטש סײַ פּאַוועל פֿרענקל, די צוויי קאָמאַנדאַנטן פֿונעם אויפֿשטאַנד, זענען געווען ציוניסטן.

אין אַ צײַט ווען מען פֿאַרגלײַכט ציוניזם מיט נאַציזם האָט די ישׂראל־אַמבאַסאַדאָרין געקאָנט זיך באַווײַזן אויף דער גרויסער מלוכישער צערעמאָניע טאַקע כּדי צו דערמאָנען אַלעמען אין דעם פֿאַקט. איך רעד שוין נישט וועגן דעם אַז די חשובֿסטע פּוילישע פֿירערס זענען יאָ געקומען באַערן די ייִדישע העלדן.

די אַמבאַסאַדאָרין איז אויך נישט געקומען אויף דער טרויער־אַקאַדעמיע לזכּרון די ייִדישע קרבנות אין יעדוואַבנע — די אַכזריותדיקע אַקציע פֿון אַ גרופּע פּוילישע פּויערים וואָס האָבן אין יולי 1941 לעבעדיקערהייט פֿאַרברענט אין אַ סילאָ זייערע ייִדישע שכנים.

אויף דער הײַיאָריקער צערעמאָניע האָט דער ביסקופּ ראַפֿאַל מאַרקאָווסקי אַליין דערקלערט אין זײַן רעדע: „מיר בעטן מחילה בײַ אונדזערע ייִדישע ברידער און שוועסטער.” איז טאַקע אַ חידוש אַז אַ הויך־ראַנגיקע פּערזענלעכקײט אין דער פּוילישער קאַטוילשער קירך איז יאָ געקומען אויף דער צערעמאָניע אין אָנדענק פֿון די ייִדישע קרבנות, אָבער די ישׂראל־אַמבאַסאַדאָרין — נישט.

דער „פֿאָרווערטס” האָט געבעטן ביי אַנאַ אַזרי אַן אינטערוויו, כּדי צו הערן איר ווערסיע פֿון דעם ענין, אָבער זי האָט זיך אָפּגעזאָגט.

„אַן אינטערוויו איז נישט נייטיק,” האָט די אַמבאַסאַדאָרין אַזאַרי געענטפֿערט. „אויף דער צערעמאָניע דעם 19טן אַפּריל (דער וואַרשעווער געטאָ־אויפֿשטאַנד) האָט אונדזער קולטור־אַטאַשע רעפּרעזענטירט אונדזער אַמבאַסאַדע.” דערנאָך האָט זי צוגעגעבן: „אַגבֿ, פּויליש קען איך שוין.”

פֿאַרשטייט זיך, ריכט מען זיך נישט אַז אַנאַ אַזאַרי קען אַליין פֿירן דעם קאַמף פֿאַר ישׂראל אויפֿן אייראָפּעיִשן דיפּלאָמאַטישן פֿראָנט. די פֿראַגע איז אָבער צי זי האָט ביז איצט געטאָן אַלץ וואָס זי קען.