אַ ליטעראַרישער קאָנקורס פֿאַר ייִדיש־שרײַבערס

A Literary Contest for Yiddish Writers

פֿון איציק בלימאַן

Published August 04, 2017, issue of August 25, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אין קאָנטראַסט מיטן ענגליש־שפּראַכיקן קאָנקורס פֿון דער פּריװאַטער ביבליאָטעק איז דער קאָנקורס פֿון „װעקער“ אַ סך מער אַ פֿרײַע, קינסטלערישע אונטערנעמונג. דער „װעקער“ װיל געבן הדרכה און חיזוק — לאַװ־דװקא צו היטן תּורה־ומצװת (כאָטש דאָס קען נישט שאַטן), נאָר צו אַקטואַליזירן די אינערלעכע טאַלאַנטן װאָס מע האָט אפֿשר נאָך נישט אױסגעפּרוּװט.

אין דעם זינען איז בעסער צו פֿאַרשטײן די כּװנה פֿונעם קאָנקורס פֿון „װעקער“ נישט אין קאָנטעקסט פֿון אַנדערע קאָנקורסן פֿאַר פֿרומע שרײַבערס, נאָר דװקא אין ליכט פֿון די שרײַבקאָנקורסן װאָס זענען פֿאָרגעקומען אין דער װעלטלעכער ייִדישער געשיכטע. אין די 1930ער יאָרן האָט דער ייִװאָ אָרגאַניזירט קאָנקורסן פֿאַר אױטאָביאָגראַפֿיעס פֿון יוגנטלעכע שרײַבערס. פּראָפֿעסאָר צירל קוזניץ, װאָס האָט אָנגעשריבן אַ בוך װעגן דער געשיכטע פֿון ייִװאָ, זאָגט אַז די צילן פֿון די קאָנקורסן זענען געװען סײַ פּראַקטיש, סײַ אידעאָלאָגיש: זײ האָבן נישט נאָר צוגעצױגן אַ נײַעם דור שטיצערס פֿון ייִװאָ און אַרײַנגעבראַכט מאַטעריאַל װאָס האָט געקענט אַרײַנגענומען װערן אין אַרכיװ, נאָר זײ האָבן אױך „געשאַפֿן אַ פֿאָרום פֿאַר דער ייִדישער יוגנט אין די 1930ער זיך אַרײַנצוטראַכטן אין זײערע פּערזענלעכע איבערלעבונגען און אױסצודריקן זײערע אינערלעכע האָפֿענונגען און שעפֿערישע אימפּולסן“. צוליב דעם װאָס יונגע ייִדן האָבן נישט געהאַט די זעלבע פּראָפֿעסיאָנעלע מעגלעכקײטן װי נישט־ייִדן איז זײער באַטײליקונג אין די קאָנקורסן געװען „אַ מין טעראַפּיע, װאָס האָט פֿאַרשטאַרקט זײער חשק בײַצוקומען די אָ שװעריקײטן“ װאָס זײ האָבן גלײַכצײַטיק באַשריבן פֿאַרן אַרכיװ.

אױסצוגן פֿון די אױטאָביאָגראַפֿיעס קען מען געפֿינען אױף ענגליש אינעם בוך „Awakening Lives“, צונױפֿגעשטעלט פֿון יחיאל (דזשעפֿרי) שאַנדלער.

אין 1942 האָט דער ייִװאָ געעפֿנט אַ קאָנקורס פֿאַר אױטאָביאָגראַפֿיעס פֿון ייִדישע אימיגראַנטן כּדי בעסער צו פֿאַרשטײן — און נאָך אַ מאָל, צו פֿאַראײביקן אינעם אַרכיװ — די איבערלעבונגען פֿון יחידים װאָס האָבן פֿאַרלאָזט די אַלטע הײם זוכן אַ נײַ לעבן אין אַמעריקע. טײל פֿון די העכער 200 אױטאָביאָגראַפֿיעס װאָס דער ייִװאָ האָט אָנגעזאַמלט זענען אַרױס אין בוכפֿאָרעם אױף ענגליש אונטערן טיטל „My Future is in America“, רעדאַגירט פֿון דזשאַסעלין כּהן און דניאל סאָיער.

צװישן די נײַסטע פּרוּװן צו זאַמלען ייִדיש־ליטעראַרישן מאַטעריאַל דורך אַ קאָנקורס איז געװען דער קאָנקורס פֿון דער ייִדישיסטישער אָרגאַניזאַציע „יוגנטרוף“ אין 2012. דער ליטעראַרישער פֿאַרנעם איז געװען אַ ביסל ברײטער װי דער איצטיקער קאָנקורס פֿון „װעקער“, װײַל „יוגנטרוף“ האָט אָנגענומען סײַ דערצײלונגען און אַרטיקלען, סײַ פּאָעזיע. װאָס שײַך דער צאָל פּאָטענציעלע קאָנקורענטן איז אָבער דער פֿאַרנעם פֿון „װעקער“ אַװדאי גרעסער. (אַגבֿ, דער אינטערנעץ־פֿאָרום „קאַװע־שטיבל“, װאָס איז אַפֿיליִיִרט מיטן „װעקער“, האָט פֿריִער געפֿירט אַ קאָנקורס פֿאַר פּאָעטן. װעגן דעם איז אַרױס אין „פֿאָרװערטס“ אַן אַרטיקל פֿון ד״ר שלום בערגער.)

מיר ייִדישיסטן, װאָס האַלטן אַזױ פֿון דער שײנער ייִדישער ליטעראַטור פֿון אַ מאָל, װאָלטן באמת געדאַרפֿט אונטערשטיצן אַזעלכע אונטערנעמונגען פֿון חסידישע ייִדן, װעלכע שטעלן זיך פֿאַר אַ ציל צו פֿאַרמערן די צאָל ייִדיש־שרײַבערס און דערהײבן דעם ניװאָ פֿון זײער קונסט. װי אַזױ קען מען שטיצן דעם שרײַבקאָנקורס? אינעם תּישרי־נומער װעט מען אַנאָנסירן די געװינערס און דרוקן זײערע װערק. זאָל מען באַשטעלן און איבערלײענען דעם קומעדיקן נומער, און פֿאַרשפּרײטן די ידיעה אַז שעפֿעריש שרײַבן אױף ייִדיש װעט נאָך האָבן אַ קיום צװישן די ייִדיש־רעדנדיקע מאַסן!