מלחמה און שלום

War And Peace

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published November 30, 2017, issue of October 27, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אָפּצוזאָגן די ווערטער בײַם דאַוונען איז גאַנץ גרינג. צו פֿאַרשטיין די ווערטער, אַנשטאָט צו דאַוונען אינעם „אויטאָמאַטישן רעזשים‟ קאָן יעדער אויך; מע מוז בלויז קאָנען גוט דעם נוסח און טראַכטן, וואָס מע זאָגט. צו דערגרייכן אַ התלהבֿות בײַם דאַוונען איז אויך נישט קיין גרויסע חכמה. די חסידישע צדיקים גיבן אַ גאַנצע ריי פּראַקטישע עצות, ווי אַזוי אַ מתפּלל קאָן אַרײַנפֿאַלן אין אַ עכטן עקסטאַז.

אָט דאָ קומט אָבער דער „קלוגינקער‟ און מאַכט אונדז גלייבן, אַז אויב מע ווערט נתפּעל בשעת דאַוונען, זענען מיר שוין גרויסע צדיקים. די עקסטאַטישע געפֿילן קאָנען שטערן דער תּפֿילה; אַנשטאָט צו פֿאָקוסירן זיך אויף די ווערטער, טראַכט מען בכלל נישט, וואָס מע זאָגט – אַבי מע זאָל זיך פֿילן דערהויבן. כּדי צו קאָמבינירן דאָס התלהבֿות מיטן קלאָרן שׂכל מוז מען מנצח זײַן אַ שווערע אינערלעכע מלחמה.

ס׳איז וויכטיק צו פֿאַרשטיין, אַז אונדזער יצר־הרע קומט אויך פֿונעם באַשעפֿער און דינט ווי אַ מיטל, וואָס קאָן אונדז העלפֿן צו דערגרייכן העכערע השׂגות פֿון רוחניות. דאָס התפּעלות בײַם דאַוונען איז אַ פֿאָרעם פֿונעם זעלבן כּוח – „ליבידאָ‟ אין דער הײַנטצײַטיקער פּסיכאָלאָגיע – וואָס ציט דעם מענטש צו טאָן עבֿירות. דער היפּוכדיקער כּוח, וואָס הייסט אין פּסיכאָלאָגיע „טאַנאַטאָס‟, ציט צו מרה־שחורה און אַגרעסיווע נאַרישקייטן, אָבער קאָן אויך אויסגענוצט ווערן אין עבֿודת־השם, ווען מע שטרעבט אַרויפֿצוגיין אויפֿן הימלישן „לייטער‟ און פֿאַרגעסן אינגאַנצן אויף אַ ווײַל פֿון עולם־הזה.

אַזוי צי אַזוי, האָט יעקבֿ געוווּנען דעם אינערלעכן קריג. וואָס פֿאַר אַ שײַכות האָט עס אָבער צו זײַן שלום מאַכן מיט עשׂו? אַחוץ פֿאַרשיידענע מיסטישע אָפּטײַטשן, קאָן מען פֿאָרלייגן אַ פּשוטן תּירוץ. אַ מענטש, וואָס האָט זיך אויסגעלערט, ווי אַזוי צו באַקעמפֿן זײַן אייגענעם יצר־הרע בײַם דאַוונען און צו פֿאַרוואַנדלען די אינסטינקטן אין הייליקע „מלאָכים‟, ווערט נאַטירלעך אַ גוטער פּסיכאָלאָג, וועלכער ווייסט, ווי אַזוי אײַנצושטילן אַפֿילו דעם סאַמע אויפֿגעבראַכטן פּערזענלעכן שׂונא.

אויב אַפֿילו מע מיינט, אַז די הויכע עבֿודת־התּפֿילה מיטן אינערלעכן קאַמף בײַם וועג אויפֿן „לייטער‟ צום הימל איז נישט פֿאַר פּשוטע מענטשן, איז כּדאַי צו באַטראַכטן דעם דערמאָנטן סאָציאַלן עפֿעקט. אויף אַ פּאַראַדאָקסאַלן אופֿן, קאָן דאָס שלום מאַכן אויך זײַן אַ מין „מלחמה‟, וואָס פֿאָדערט גוט באַטראַכטע סטראַטעגיעס, אַנטשלאָסנקייט מוחל צו זײַן און צו מאַכן אַ פּשרה, און אַ שטרענגע דיסציפּלין. אַ מענטש, וואָס גריבלט זיך אין זיך אַליין בײַם דאַוונען און שטרעבט דורך פֿאַרשיידענע מיטלען פּטור צו ווערן פֿון זײַטיקע מחשבֿות און תּאוות, קאָן בעסער פֿאַרשטיין דעם צווייטן און דינען ווי אַ גוטער עצה־געבער אין אַזעלכע ענינים, ווי שלום־בית און מחלוקתן אין דער קהילה.