„ייִדיש ניו־יאָרק‟: אַ גילגול פֿון „קלעזקעמפּ‟

Yiddish New York: A Reincarnation of Klezkamp


פֿון דזשאָרדין קוציק

Published August 14, 2015, issue of September 04, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

„איך מיין, אַז דאָס, וואָס מיר וועלן זײַן אויפֿן ׳לאָוער איסט־סײַד׳, וועט אָנקניפּן דעם פֿעסטיוואַל מיט דער געשיכטע‟, האָט שׂרה מינע־גאָרדאָן דערקלערט. „עס בײַט זיך כּסדר די געגנט, אָבער זי בלײַבט אַ וויכטיקער טייל פֿון דער ייִדישער געאָגראַפֿיע. מענטשן זענען עמאָציאָנעל צוגעבונדן צום ׳לאָוער איסט סײַד׳, און מיט דער דאָרטיקער אַשכּנזישער ירושה; דערפֿאַר וועט זײַן זייער שפּאַנענדיק צו האָבן ׳ייִדיש־ניו־יאָרק׳ דווקא דאָרטן. איך שטעל זיך פֿאָר, ווי מחנות פֿון הונדערטער ייִדישיסטן וועלן אַרומוואַנדערן איבער די גאַסן און אַרײַנגיין צוזאַמען אין די נאַכט־קלובן. ס׳וועט זײַן זייער ׳קיל׳ זיך צו באַנוצן מיט ניו־יאָרק, ווי אַ הויפּט־קוואַרטיר. די שטאָט אַליין וועט ווערן אונדזער שפּיל־פּלאַץ.‟

דער פֿאַקט, וואָס דער פֿעסטיוואַל וועט ניט פֿאָרקומען אין אַ האָטעל אָדער אַן אַנדער איזאָלירט אָרט, וועט אויך דערמעגלעכן, אַז מענטשן, וואָס נעמען ניט אָנטייל אין די קלאַסן אָדער וואַרשטאַטן, זאָלן קענען קומען אויף קאָנצערטן און אַנדערע ספּעציעלע אונטערנעמונגען. מוצאי־שבת, דעם 26טן דעצעמבער, למשל, וועט פֿאָרקומען דער פֿערטער יערלעכער קאָנצערט לזכר חנה קופּער. ווי אַ טייל פֿון דער פּראָגראַם, וועט דזשאַש דאָלגין („סאָוקאַלד‟) באַקומען די יערלעכע אויסצייכענונג פֿונעם „פֿאָנד א׳׳נ פֿון חנה קופּער צו חלומען אויף ייִדיש‟. דער קאָנצערט, וואָס איז שוין געוואָרן אַ הויפּט־אַטראַקציע אויפֿן קלעזמער־קאַלענדאַר, וועט סימבאָליש שפּילן אַ צענטראַלע ראָלע אינעם פֿעסטיוואַל צוליב דעם, וואָס חנה קופּער איז געווען איינע פֿון די וויכטיקסטע פֿיגורן בײַם שאַפֿן די קהילה קלעזמאָרים און קינסטלער, וואָס האָבן אָנטייל־גענומען אין „קלעזקעמפּ‟, און וועלן זיך באַטייליקן אין „ייִדיש־ניו־יאָרק‟.

די אָרגאַניזאַטאָרן ווילן אויך צוציִען מענטשן פֿון קהילות, וואָס קומען געוויינטלעך ניט אויף „קלעזקעמפּ‟. פֿראַנק לאָנדאָן האָט באַטאָנט, אַז ער וויל, אַז די חסידים זאָלן זיך באַטייליקן סײַ ווי מוזיקער און זינגער, סײַ ווי אַ טייל פֿונעם עולם אויף די קאָנצערטן. פּיט רושעווסקי האָט דערצו דערמאָנט, אַז די אַקטיוויטעטן אום שבת וועלן זײַן אין גאַנצן שבתדיק, און אַז ער האָפֿט, אַז דאָס וועט העלפֿן צו דערמעגלעכן, אַז וואָס מער מענטשן זאָלן קומען. פֿון דער אַנדערער זײַט, וועט רושעווסקי זיך אויך שטעלן אין קאָנטאַקט מיט „טשאָלנט‟, אַ גרופּע פֿון געוועזענע חסידים, ווי אויך מיט פֿאַרשידענע אַסאָציאַציעס פֿון מוזיקער און קינסטלער, וואָס זענען בכלל ניט פֿאַרבונדן מיט דער ייִדישער מוזיק.

„מיר ריכטן זיך אויף דעם, אַז עס וועט קומען זייער אַ פֿאַרשידנאַרטיקער עולם,‟ האָט רושעווסקי דערקלערט.

כאָטש דער פֿעסטיוואַל טראָגט אַן אַנדער נאָמען און קומט פֿאָר אין ניו־יאָרק, האַלט שׂרה מינע־גאָרדאָן, אַז ער וועט דינען ווי אַ המשך פֿון „קלעזקעמפּ‟.

„׳קלעזקעמפּ׳ איז שטענדיק געווען אַ צווישן־דורותדיקע פּראָגראַם, — האָט דערקלערט שׂרה מינע־גאָרדאָן, — און כאָטש די דורות בײַטן זיך, האָט זיך אין תּוך ווייניק וואָס געביטן. ווען מײַן מאַמע האָט געהאָלפֿן אָנהייבן דעם „קלעזקעמפּ‟ מיט איבער 30 יאָר צוריק, איז זי געווען אינעם זעלביקן עלטער, אין וועלכן איך בין איצט. איך, מײַקל ווינאָגראַד און אַנדערע פֿון אונדזער דור זענען ממש אויפֿגעוואַקסן אין ׳קלעזקעמפּ׳. אַ סך פֿון אונדזערע עלטערן האָבן זיך געטראָפֿן דאָרטן. ס׳איז אונדז דערפֿאַר זייער וויכטיק, וואָס מיר קענען אָנהייבן עפּעס נײַס, וואָס וועט ווײַטער אַנטוויקלען אַן איבערלעבעניש, וואָס איז אַזוי טיף פֿאַרבליבן אין אונדז‟.