פּובליציסטיק

אַ פֿאַרשוווּנדענער עראָפּלאַן, „דער גרויסער קנאַל‟ און פּוטין

A Missing Jet, The Big Bang and Putin

פֿון דזשאָרדין קוציק

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

די גאַנצע מעשׂה מיטן עראָפּלאַן פֿאַרכאַפּט נאָך אַלץ דעם אויפֿמערק פֿון דער וועלט - ניט נאָר צוליב דער כּלומורשטיקער טראַגעדיע און פֿאַרלוסט פֿון 239 מענטשן, אָבער דווקא צוליב דער ווילדער מיסטעריע פֿונעם גאַנצן ענין. מע רעדט שעהען לאַנג אויף דער טעלעוויזיע און צווישן זיך וועגן דעם, אַז מע ווייסט ניט וואָס ס׳איז געשען אָדער אַפֿילו ווי אַזוי עס וואָלט געקענט געשען אַזוינס אינעם 21סטן יאָרהונדערט, אַז אַ ריזיקער „דזשעט‟ מיט הונדערטער פּאַסאַזשירן, זאָל פּשוט פֿאַרשווינדן ווערן אָן קיין שום זכר. צוליב די אַלע טעכנאָלאָגישע מכשרים, וואָס האָבן געהאַלטן אַן אויג אויפֿן עראָפּלאַן (טראַנספּאָנדאָרן, סאַטעליטן, GPS־סיסטעמען), די היפּשע צאָל מענטשן וואָס קאָנטראָלירן דעם „לופֿט־טראַפֿיק‟, און דעם פֿאַקט, וואָס די ימען לעבן מאַלאַזיע זענען ממש געפּאַקט מיט מער פֿראַכט־שיפֿן ווי אין קיין אַנדער וואַסער־שטח ניט אויף דער וועלט, וואָלט קיינער ניט געגלייבט מיט אַ חודש צוריק, אַז אַ ריזיקער „באָוינג־777‟ זאָל קענען פֿאַרשוווּנדן ווערן. אָבער ס׳איז טאַקע געשען.

די מאָדנע סיטואַציע האָט גורם געווען אַ סך טעאָריעס, וואָס פּרוּוון צו דערקלערן, וואָס זשע איז טאַקע געשען מיטן עראָפּלאַן. די טעאָריעס נעמען אַרײַן סײַ נאָרמאַלע (אַ שׂרפֿה אין דער קאַבינע; אַ טעראָריסט, וואָס האָט פֿאַרכאַפּט דעם עראָפּלאַן און שפּעטער פֿאַרלוירן דעם קאָנטראָל); און סײַ אויסטערלישע, אָבער טעאָרעטיש־מעגלעכע (דער דזשעט האָט זיך געלאַנדעט גלײַך הינטער אַן אַנדערן גרעסערן עראָפּלאַן און מע האָט ניט געקענט וויסן פֿונעם ראַדאַר, אַז עס האַנדלט זיך וועגן צוויי עראָפּלאַנען).

עס זענען אויך געקומען אויפֿן סדר־היום פֿונעם אינטערנאַציאָנאַלן באַוווּסטזײַן, -אַפֿילו אויף גאָר „ערנסטע‟ נײַעס־קאַנאַלן ווי CNN, - פּאַראַנאָרמאַלישע טעאָריעס, ווי דאָס ספּעקולירן, אַז אויסער־ערדניקעס האָבן פֿאַרכאַפּט דעם עראָפּלאַן און אים אַוועקגעפֿירט אין אַן אומאידענטיפֿיצירן פֿליִענדיקן אָביעקט (UFO); אָדער אַז דער עראָפּלאַן, צוזאַמען מיט די אומגליקלעכע פּאַסאַזשירן, איז אַרײַנגעפֿאַלן אין אַ לאָך אין דער פֿאַרבינדונג צווישן דעם קאָסמאָס און דער צײַט (Space-time Continuum). כאָטש די לעצטע דערפֿינדונגען וועגן דעם „גרויסן־קנאַל‟ באַשטעטיקן געוויסע אַספּעקטן פֿון אײַנשטיינס טעאָריע פֿון רעלאַטיוויטעט, וואָלט דער גרויסער פֿיזיקער אַליין ניט געקענט אויסטראַכטן אַן אופֿן, ווי אַזוי אַ ריזיקער עראָפּלאַן, זאָל קענען אַרײַנפֿאַלן אין אַזאַ לאָך אינעם קאָנטיניום צווישן רוים און צײַט.

בעת דער זעלביקער וואָך, ווען מע האָט גערעדט אַ סך וועגן דעם דוחק אין וויסן וואָס שייך דעם מאַלאַזישן עראָפּלאַן, און אַ ביסעלע וועגן דער דערגרייכונג אין וויסנשאַפֿט, האָט מען גאָר ווייניק גערעדט וועגן דער סיטואַציע אין אוקראַיִנע. אַ פּנים, מע האָט ניט געוואָלט דיסקוטירן די איינציקע סיטואַציע פֿון די דרײַ דערמאָנטע, וועלכע ס׳רובֿ מענטשן קענען יאָ פֿאַרשטיין, ווײַל זי באַשטעטיקט עפּעס, וואָס מע ווייסט שוין יאָ אָבער מע וויל עס דאָך ניט וויסן. דאָס הײסט, אַז מענטשן זענען געפֿערלעכע און בלוטדורשטיקע באַשעפֿענישן, און מע טאָר זיי קיינמאָל אין גאַנצן ניט געטרויען; בפֿרט ווען עס האַנדלט זיך וועגן פּאָליטיקער און בפֿרט, וועגן מנהיגים פֿון מעכטיקע לענדער.

אין יאַנואַר 2001 האָט דער דעמאָלטיקער אַמעריקאַנער פּרעזידענט דזשאָרדזש בוש זיך געטראָפֿן מיטן רוסישן פּרעזידענט וולאַדימיר פּוטין און געזאָגט דעם אַמעריקאַנער פֿאָלק, אַז „מע קען אים געטרויען‟ ווײַל, ער, בוש האָט „אַרײַנגעקוקט אין פּוטינס אויגן און דערזען זײַן נשמה‟. 7 יאָר שפּעטער, ווען די רוסן האָבן געהאַלטן אין איין באָמבאַרדירן גרוזיע, האָט בוש זיך אָפּגעזאָגט פֿון אַרומרעדן זײַן פֿריִערדיקע אָפּשאַצונג פֿון פּוטינען מיט דער אַמעריקאַנער פּרעסע.

הײַנט, זעקס יאָר נאָך גרוזיע, האָט רוסלאַנד שוין אַנעקסירט דעם קרימער האַלב־אינדזל, און איצט זאָרגן זיך ניט בלויז די אוקראַיִנער, נאָר אויך די אײַנוווינער פֿון די באַלטישע לענדער, אַז פּוטין וועט באַשליסן צו פֿאַרכאַפּן נאָך מער טעריטאָריע.