אַ פֿאַרשוווּנדענער עראָפּלאַן, „דער גרויסער קנאַל‟ און פּוטין

A Missing Jet, The Big Bang and Putin

אַ סאַטיריש בילד פֿונעם Onion, אין וועלכן דער מאַלאַזישער עראָפּלאַן איז פֿאַרשוווּנדן געוואָרן צווישן רוים און צײַט
אַ סאַטיריש בילד פֿונעם Onion, אין וועלכן דער מאַלאַזישער עראָפּלאַן איז פֿאַרשוווּנדן געוואָרן צווישן רוים און צײַט

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published March 21, 2014, issue of April 11, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

פֿון זײַן זײַט, איז דער אַמעריקאַנער וויצע־פּרעזידענט דזשאָו בײַדען געפֿאָרן קיין ווילנע צו פֿאַרזיכערן די ליטווינער, אַז אַמעריקע און דער אייראָפּעיִשער פֿאַראיין וועלן קיינמאָל ניט דערלאָזן, אַז די רוסן זאָלן איבערנעמען ליטע. אָבער ווער גלייבט שוין באמת, אַז אַמעריקע וועט טאַקע קענען פּוטינען אָפּשטעלן, אויב יענעם וועט זיך אים פֿאַרגלוסטן? ווי עס האָט געזאָגט דער שעף פֿון דער רוסישער נײַעס־אַגענטור, דמיטרי קיסעליאָוו, איז רוסלאַנד דאָס איינציק לאַנד, וואָס קען „פֿאַרוואַנדלען אַמעריקע אין ראַדיאָאַקטיוון אַש‟.

אַ סך אַמעריקאַנער פֿרעגן זיך: ווי אַזוי קען עס זײַן, אַז צוויי דורות נאָכן סוף פֿון דער „קאַלטער מלחמה‟, קאָן אַ וויכטיקער רוסישער זשורנאַליסט ביז פֿאַרגינען צו שטראַשן אַמעריקע מיט אַ נוקלעאַרער מלחמה? און ווי אַזוי קען עס זײַן, נאָך די אַלע טראַגעדיעס און קאַטאַסטראָפֿעס אויפֿן אייראָפּעיִשן קאָנטינענט בעתן 20סטן יאָרהונדערט, אַז נאָך אַ פֿירער פֿון אַ מעכטיק לאַנד זאָל אַראָפּגיין פֿון זינען און ריזיקירן צו דעסטאַביליזירן אַ גאַנצן קאָנטינענט (שוין אָפּגערעדט פֿון דער זיכערהייט פֿון זײַן אייגן לאַנד)?

דעם ענטפֿער ווייסן מיר שוין, אָבער קיינער וויל אים ניט דערמאָנען: מענטשן זענען בעצם אומסטאַבילע באַשעפֿענישן, און אויב אַ לאַנג־יאָריקער פֿירער הייבט אָן זיך צו פֿילן באַדראָט, וועט ער גאָר אָפֿט רעאַגירן אויף אַ געפֿערלעכן און רציחישן אופֿן, פּונקט ווי פּוטין רעאַגירט איצט אויף דער רעוואָלוציע אין אוקראַיִנע.

אָבער פֿאָרט: מע וויל בעסער רעדן וועגן דעם פּאַראַדאָקס, אַז איין מאַנשאַפֿט וויסנשאַפֿטלער קענען אַדורכקוקן 13.8 ביליאָן יאָר אין דער פֿאַרגאַנגענהייט אויסצוגעפֿינען, ווי אַזוי דער אוניווערס האָט זיך געפֿורעמט, און ווי אַזוי לופֿט־פֿלאָטן און אַרמייען פֿון צענדליקער לענדער קענען ניט געפֿינען איין פֿאַרלוירענעם עראָפּלאַן.

פֿון די צופֿעליקע צונויפֿקומעניש פֿון די־אָ צוויי געשעענישן האַלט דער מעדיאַ, אַז מע זאָל זיך אויסלערנען עפּעס אַ מוסר־הסכּל. קיין עכטער נימשל איז אָבער באמת ניטאָ ווײַל זיי זענען צופֿעליקע געשעענישן, וואָס האָבן גאָרניט קיין שײַכות איינער צום אַנדערן.

אויב ס׳איז דאָ באמת אַ מוסר־הסכּל, איז עס נאָר, אַז מענטשן האָבן בעסער ליב אַרומצורעדן דאָס וואָס זיי ווייסן ניט, אָדער דאָס וואָס זיי קענען קוים באַגרײַפֿן, איידער דאָס, וואָס זיי ווייסן שוין יאָ. ווי עס זאָגט דאָס ייִדישע ווערטל „מע מאַכט זיך ניט וויסנדיק‟.