ווער לייענט?

Who’s Reading?

Wikimedia Commons

פֿון לייזער בורקאָ

Published June 22, 2014, issue of July 18, 2014.

אַ מאָל האָט טאָלסטוי געקענט אָנשרײַבן זײַן „מלחמה און שלום‟ (אַ ראָמאַן פֿון איבער 500,000 ווערטער), אָדער פּרוסט — זײַן „זוכעניש נאָך דער פֿאַרלוירענער צײַט‟ (איבער 1.2 מיליאָן ווערטער), און ביידע האָבן געוויס געמיינט, אַז מע וועט זייערע ביכער טאַקע לייענען. דעמאָלט האָבן די אַריסטאָקראַטיע, די גרויס־בורזשואַזיע און אַנדערע בטלנים נאָך געהאַט צײַט צו גיין אויף געיעג נאָך פֿוקסן, צו טרינקען טיי שעהען לאַנג, און צו לייענען לאַנגע ראָמאַנען. אָבער אין דער מאָדערנער וועלט, ווען אַ סך מענטשן האָבן דרײַ שטעלעס, פֿיר פּראָיעקטן און פֿינף קינדער, און זײַנען ביז איבער די אויערן פֿאַרנומען מיט אַרבעט, משפּחה, טעלעוויזיע, „פֿייסבוק‟ אאַז״וו — קען מען זיך דען פֿאַרגינען צו נעמען אַ לענגערע וואַקאַציע, כּדי צו לייענען איין בוך?!

פֿאַרן הײַנטיקן לייענער דאַרף אַ בוך זײַן קורץ און שאַרף, אָן קיין לאַנגע פּייזאַזשן און באַשרײַבונגען — געפּרעסט, אָן איבעריקע ווערטער; און די קאַפּיטלעך דאַרפֿן זײַן גענוג קורץ, מע זאָל זיי קענען ענדיקן בשעתן פֿאָרן אַהין און צוריק פֿון דער אַרבעט. אויב דער טעקסט האָט מער ווי 140 אותיות, מער ווי אַ „טוויטער‟־אָנזאָג, איז ער מסתּמא צו לאַנג. דער חשובֿער לייענער, אויב ער האָט געלייענט דעם דאָזיקן אַרטיקל ביז אַהער, איז דאָס אַליין אַ סימן, אַז ער איז אויך ניט זייער מאָדערן. מסתּמא געהערט ער ניט צום ייִנגערן דור, וואָס איז אויסגעוואַקסן מיט אַן „אײַ־פֿאָן‟ אין דער האַנט; פֿאַרקערט — ער איז אַ מין קולטורעלער דינאָזאַווער, אַן איבערגעבליבענער פֿון דער פֿריִערדיקער אײַזצײַט. און אויב ער לייענט ייִדיש, איז ער אפֿשר נאָך עלטער.

צוליב פֿאַרשטענדלעכע סיבות זײַנען כּמעט אַלע פֿאַרלאַגן און רעדאַקציעס פֿאַראינטערעסירט אין דער פֿראַגע: ווער איז דער נײַער לייענער און וואָס וויל ער? (ווײַל די וואָס האָבן זיך ניט גערעכנט מיט דער פֿראַגע, האָבן שוין פֿאַרמאַכט זייערע טירן.) דער מצבֿ איז געוואָרן שווערער פֿאַר זיי, ווײַל דער עולם לייענט הײַנט ווייניקער ביכער בכלל: דער דורכשניטלעכער אַמעריקאַנער לייענט נאָר 4 ביכער אַ יאָר, און אַ פֿערטל פֿון דער באַפֿעלקערונג — אַפֿילו איינס אויך ניט.

ספּעציעל געליטן האָט די שיינע ליטעראַטור, די בעלעטריסטיק, אין אַ גרויסער מאָס, צוליב די מענער. צווישן די הײַנטיקע לייענער פֿון דער ליטעראַטור (כאָטש אין דער ענגליש־רעדנדיקער וועלט) זײַנען מענער בלויז 20%. ס’איז אמת, אַז מענער לייענען מער פֿון אַנדערע זשאַנערס, למשל, געשיכטע אָדער עקאָנאָמיע, אָבער די קולטור פֿון לייענען ליטעראַטור איז שוין זינט דעם 19טן יאָרהונדערט געוואָרן „ווײַבעריש‟. די טויזנטער לייענקרײַזן („ביכער־קלובן‟) איבער גאַנץ אַמעריקע באַשטייען כּמעט נאָר פֿון פֿרויען, לויט איין אָפּשאַצונג — אַן ערך 5 מיליאָן פֿרויען!