(די 2 טע זײַט פֿון 3)
צוליב דעם רבינס קעגנערשאַפֿט צום האַנדלען מיטן הייליקן לאַנד, איז ער געוואָרן פּאָפּולער צווישן די עקסטרעמסטע רעכטע ייִשובֿניקעס און זייערע מיטדענקער. אין דער זעלבער צײַט, איז דער רבי נישט געווען אַ ציוניסט. ער האָט כּסדר געדרשט, אַז אין ארץ־ישׂראל הערשט „אַ טאָפּלטער און פֿילפֿאַכיקער גלות‟, ערגער ווי אין אַנדערע לענדער. אין איין בריוו דערקלערט ער, אַגבֿ, אַז אַ ייִדיש־רעדנדיקע ישיבֿה מוז מוסר־נפֿש זײַן, כּדי אָפּצוהיטן די שפּראַך, און בשום־אופֿן טאָר נישט אַריבערגיין אויף העברעיִש.
אינעם יאָר 1963, האָט דער ליובאַוויטשער רבי געענטפֿערט אויף אַ בריוו פֿון אַ געוויסן מענטש, וועלכער האָט דעמאָלט געאַרבעט אין אונדזער צײַטונג, און דערקלערט, אַז צווישן תּורה און סאָציאַליזם איז נישטאָ קיין סתּירה. אַדרבה, „אויב עס זײַנען נאָך דאָ אַזעלכע, וועלכע זעען דאָ אַ קאָנפֿליקט פֿון גרונט־אידעען, קומט עס פּשוט פֿון אומוויסן‟.
דער רבי גיט צו, אַז „אינמיטן ברען פֿון דער רעוואָלוציע אין רוסלאַנד‟ האָט ער פּערזענלעך געקענט גאָר ראַדיקאַלע סאָציאַליסטן, וועלכע זײַנען געווען גאַנץ פֿרומע ייִדן. צום באַדויערן, ווערט אין דער אָפֿיציעלער אויסגאַבע פֿון געזאַמלטע בריוו נישט דערמאָנט דער נאָמען פֿונעם אַדרעסאַט. עס באַקומט זיך, אַז די קלאַנגען וועגן דער רעכטער פּאָליטישער אָריענטאַציע פֿונעם ליובאַוויטשער רבין זענען איבערגעטריבן. פֿונעם קאָנטעקסט זעט אויס, אַז דער רבי האָט געמיינט די ייִדישע שטיצער פֿון דער אוקראַיִנישער אַנאַרכיסטישער באַוועגונג, בראָש מיט נעסטאָר מאַכנאָ.
דער דערמאָנטער אומאָנגענעמער שמועס אין דער שיל האָט מיר דערמאָנט, אַז דער יאָרצײַט פֿונעם ליובאַוויטשער רבין איז אויך פֿאַרבונדן מיט אַן אַנדער באַרימטער קאָנטראָווערסאַלער פֿיגור — יהושע בן־נון. לויטן מדרש, איז עס דער טאָג, ווען די זון האָט זיך אָפּגעשטעלט, ווען די ייִדן האָבן געהאַלטן אַ מלחמה קעגן דער כּנענישער שטאָט גבֿעון. דער דאָזיקער נס, באַגלייט מיטן האָגל, וועלכער האָט צעקלאַפּט אויף טויט אַ סך תּושבֿים פֿון דער שטאָט, איז געווען אַ סימן פֿון יהושעס צידקות.
פֿאַרן ליובאַוויטשער רבין איז דער דריטער תּמוז געווען אַ וויכטיקע פּערזענלעכע דאַטע, ווײַל זײַן שווער, דער פֿריִערדיקער רבי, איז דעם דאָזיקן טאָג, אינעם יאָר 1927, באַפֿרײַט געוואָרן פֿון דער סאָוועטישער תּפֿיסה, וווּ עס האָט אים געדראָט אַ טויט־שטראָף פֿאַרן פֿאַרשפּרייטן אַן אַנטי־באָלשעוויסטישן נוסח פֿון ייִדישקייט. דער רבי אַליין האָט אַסאָציִיִרט זײַן צוקונפֿטיקן יאָרצײַט מיט יהושע בן־נונס נס און אָנגערופֿן דעם דאָזיקן טאָג „אתחלתּא דגאולה‟ — דער אָנהייב פֿון זײַן שווערס באַפֿרײַונג, וועלכן זײַן איידעם האָט באַטראַכט ווי אַ געשעעניש פֿון אַ משיחישן מאַסשטאַב.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.