וואָס אַ ציפֿער קען!

The Power of Seven

אַן אילוסטראַציע פֿון די זיבן געסט, אושפּיזין, וואָס מע פֿאַרבעט אין דער סוכּה: אַבֿרהם אָבֿינו, יצחק, יעקבֿ, משה רבינו, אַהרן הכּהן, יוסף הצדיק און דוד המלך
אַן אילוסטראַציע פֿון די זיבן געסט, אושפּיזין, וואָס מע פֿאַרבעט אין דער סוכּה: אַבֿרהם אָבֿינו, יצחק, יעקבֿ, משה רבינו, אַהרן הכּהן, יוסף הצדיק און דוד המלך

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published July 17, 2014, issue of August 01, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

װאָס זאָל עס באַדײַטן (איך מײן, דאָס שװימען קעגן דעם מוסר), װײס איך ניט, נאָר אײן זאַך האָט מיך דאָס לעבן אױף זיכער אָנגעלערנט, אַז ס’איז ניטאָ קײן מער שװערע פּראַציע װי קומען צו אַ הסכּם מיט זיך אַלײן. אָבער איר װײסט דאָך, אַז אונדזער פֿאָלק איז אַ פֿאָלק פֿון הױלע צדיקים. האָט מען זיך אױסגעחלומט אַ סגולה: „שבֿע יפּול צדיק וקם‟, זיבן מאָל װעט פֿאַלן אַ צדיק, און סײַ־װי װעט ער אױפֿשטײן. אַזױ אַרום װערט אונדז קלאָר, אַז אַפֿילו אַ „צדיק אין אַ פּעלץ‟, ס’הײסט אַ שלעכטער מענטש, האָט אַ האָפֿענונג צעקלאַפּן זיך דעם שטערן ניט מער װי זיבן מאָל, און װײַטער — „אל מלא רחמים‟; אָבער ביזן אַכטן מאָל דאַרף מען נאָך דערלעבן…

הײַנט, אַז מע רעדט ערנסט, איז דװקא די סאַמע פּאַסיקסטע צײַט זיך אַ גריבל טאָן אין דער אײגענער נשמה און אױסװײנען די זינד פֿון טױזנטער דורות גוטע ייִדעלעך. די דרײַ װאָכן, מײַנע דאַמען און הערן, איז פּונקט דאָס, װאָס דער דאָקטער האָט צוגעשריבן, דאָס, װאָס מיר מוזן איבערלעבן אױף אַ גוטן אופֿן.

די ציפֿער זיבן איז געװאָרן כּמעט אַ מיסטישער סימבאָל פֿון ייִדישן לעבן. װי אַזױ זאָלן מיר ניט אױסמישן די טאַליע מיט די לעבנס־קאָרטן, אומעטום באַװײַזט זיך דאָס „זיבעטל‟. פֿון װאַנעט קומט עס, װײס איך ניט, נאָר סײַ אינעם מיקראָ־לעבן, סײַ אין דער מאַקראָ־עקזיסטענץ געפֿינען מיר די אַלפֿאַראַנענע „זיבן‟. דהײַנו: זיבן אָרביטן פֿון די עלעקטראָנען, ס’הײסט, אַז די אַטאָמען דרײען זיך אַרום זיבן אָרביטן. דאָס שטײגער־לעבן פֿון אַ מענטשן איז צעטײלט אױף זיבן טעג פֿון דער װאָך. אַז מיר װעלן אָנשטרענגען אונדזער זכּרון, דערמאָנען מיר זיך, אַז מיר האָבן דרײַ טאַטעס און פֿיר מאַמעס. אױך משה רבינו איז דער זיבעטער דור נאָך אַבֿרהמען. זיבן איז אַ סימבאָלישע ציפֿער פֿונעם אוניװערס, פֿון װעלכן „פֿיר‟ איז שײך צום עולם־הזה און „דרײַ‟ איז דער הימלישער חלק.

אין די „פּרקי אָבֿות‟ געפֿינען מיר אַ סך בײַשפּילן, אַז אונדזערע חכמים האָבן אָפּערירט דװקא מיט דער ציפֿער „פֿיר‟, װען זײ האָבן כאַראַקטעריזירט דעם מענטשנס טבֿעס װי אױך דעם מענטשנס טעמפּעראַמענט. מע זאָל אױך ניט פֿאַרגעסן די „פֿיר קשיות‟ מיט די „פֿיר זין‟. אָבער, אַז מע רעדט װעגן די רעליגיעזע, נאַציאָנאַלע און קולטור־מינהגים, יום־טובֿים און צײַט־רעכענונג, דאַן װערט די ציפֿער „זיבן‟ אַן אמתע מלכּה, זי הערשט סײַ אין דער צײַט און סײַ אין די תּשמישי־קדושה, אַזש ביזן זיבעטן הימל.