די „פֿאַרשוווּנדענע‟ ישיבֿה־בחורים פֿון סטאַמפֿאָרד־היל

The "Missing" Yeshiva Students of Stamford Hill

דער וויזשניצער חדר „חיים מאירים תּלמוד תּורה‟, אין סטאַמפֿאָרד היל, לאָנדאָן
דער וויזשניצער חדר „חיים מאירים תּלמוד תּורה‟, אין סטאַמפֿאָרד היל, לאָנדאָן

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published July 24, 2014, issue of August 15, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

די חסידישע עסקנים האַלטן, אַוודאי, אַז אַזאַ קוריקולום וואָלט שטאַרק געשעדיקט דעם חינוך פֿון זייערע בחורים, און דערפֿאַר נעמט מען אַראָפּ פֿונעם רעגיסטראַר די נעמען פֿון אַלע קינדער, ווי באַלד זיי פֿאַרענדיקן דעם חדר, אַזוי אַז אָפֿיציעל גייען די קינדער מער נישט אין שול, אָנהייבנדיק פֿון 12 יאָר אַלט.

וואָס טוט מען אָבער, ווען עס קומט אַן אינספּעקטאָר פֿון דער רעגירונג? גומפּרץ דערציילט, אַז יאָרן לאַנג האָט מען אויסגעמיטן שלעכטע צייכנס פֿונעם אינספּעקטאָר, דורכן ניצן אַן „אייגענעם מענטשן‟. ר׳ חנן טאַמלין, אַ „מאָדערנער ייִד‟, וועלכער האָט געהאַט די נייטיקע קוואַליפֿיקאַציעס צו זײַן אַן אינספּעקטאָר, האָט יאָרן לאַנג פּראָדוצירט וווּנדערלעכע באַריכטן אַפֿילו פֿון די ערגסטע שולן. דער בילדונג־דעפּאַרטאַמענט האָט געוווּסט דערפֿון, צום ווייניקסטן 10 יאָר לאַנג, אָבער האָט זיך געמאַכט נישט־וויסנדיק, שרײַבט גומפּרץ.

„דער איד‟, די סאַטמערער צײַטונג פֿון די אַזוי־גערופֿענע „זאַליס‟ (די אָנהענגער פֿון ר׳ זלמן טייטלבוים) האָט באַצייכנט דעם לאָנדאָנער באַריכט ווי „איין שטיק שקר‟: „ווי קען מען זאָגן, אַז די ייִנגלעך הערן אויף צו לערנען סעקולערע שטודיעס בײַ די 13 יאָר, ווען אונדזערע הייליקע תּינוקות של בית רבן לערנען בכלל נישט קיין סעקולערע שטודיעס? אַפֿילו אין די ייִנגערע כּיתות, איז די גאַנצע לימודי־חול [סעקולערע שטודיעס] בלויז דער מינימום לויט די חוקי המדינה, און ב״ה עס פֿעלט זיי גאָרנישט.‟

דער מחבר פֿונעם אַרטיקל אין „דער איד‟ שרײַבט ווײַטער: „דער רעפּאָרטער האָט אַנטדעקט, אַז 50 בחורים לערנען אין אַ צימער, פֿון 7:30 צופֿרי ביז שפּעט אין אָוונט. עס קען זיך דאַכטן כּאילו מע האָט דאָ געכאַפּט בחורים בײַם פֿעלשן דאָלאַרן.‟

אַ סאַטמערער טאַטע פֿון זעקס קינדער אין סטאַמפֿאָרד היל, האָט געזאָגט דעם „פֿאָרווערטס‟, אַז ער האָט גאָרנישט געהערט וועגן דעם באַריכט, און ס׳איז אים אַ חידוש, וואָס די רעגירונג „טשעפּעט זיך‟ צו די ישיבֿות. „מיר מאַכן נישט קיין צרות; נישטאָ קיין פּראָבלעם מיט ׳דראָגס׳ [נאַרקאָטיק]. אין דער אַלגעמיינער וועלט ווערן מענטשן באַגנבֿעט אַ סך מער ווי בײַ אונדז,‟ האָט ער געזאָגט.

„אַנטקעגן די איסלאַמיסטן, זענען מיר זייער געטרײַ דער רעגירונג,‟ האָט דער סאַטמערער צוגעגעבן. „יעדן שבת זאָגן מיר אַ תּפֿילה פֿאַר דער קיניגין, אַז השם יתברך זאָל איר געבן גליקלעכע יאָרן און אַריכת־ימים.‟

אויף דער טענה, אַז דאָס נישט לערנען סעקולערע שטודיעס קאָן שאַטן די בחורים צו קריגן פּרנסה, האָט דער סאַטמערער געענטפֿערט, אַז דאָס איז אַ קלייניקייט. „פּרנסה איז פֿון השם,‟ האָט ער געזאָגט.

עטלעכע געוועזענע תּלמידים פֿון די לאָנדאָנער חרדים און ישיבֿות האָבן אָבער אויסגעדריקט אַ גאָר אַנדערן קוקווינקל. „איך באַדויער יעדן טאָג וואָס איך האָב פֿאַרבראַכט אין דער ישיבֿה,‟ האָט באַמערקט אַ 27־יאָריקער אַרבעטלאָזער בחור. „כ׳בין דאָרט געבליבן אַלע יאָרן, ווײַל איך האָב געהאַלטן, אַז דאָס איז דער איינציקער וועג צו זײַן אַ ייִד, און צו קריגן אַ גוטן שידוך. ווי אַ ייִנגל, האָב איך זיך געלערנט בדחנות, ווײַל כ׳בין געווען זיכער, אַז אַזוי וועל איך תּמיד האָבן פּרנסה. הײַנט זע איך, ווי שווער עס איז צו געפֿינען אַרבעט.‟